Βασιλική Κούμπου, Ερευνητική ομάδα SAFIA – Τομέας Κίνας

 

Τις τελευταίες δεκαετίες η Κίνα έχει αναδειχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες και πιο ισχυρές οικονομίες του κόσμου. Η ανοδική αυτή πορεία ξεκίνησε το 1979 υπό τον Deng Xiaoping, όταν η Κινεζική κυβέρνηση με το άνοιγμα της οικονομίας της κατάφερε να προσελκύσει ξένες επιχειρήσεις και να τονώσει την οικονομία της. Ωστόσο, η χώρα έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο και στους παγκόσμιους αλλά και στους ασιατικούς περιφερειακούς θεσμούς, κάτι που ανεπιφύλακτα επιτάχυνε την ήδη γρήγορη οικονομική της ανάπτυξη. Η Δημοκρατίας της Κίνας είναι ένα από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ήδη από το 1945, πριν τον Κινεζικό εμφύλιο πόλεμο. Μετά τη διάσπαση της Κίνας, η θέση στο συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ παρέμεινε στην Δημοκρατία της Κίνας (που πλέον ασκούσε κυριαρχία μόνο επί της νήσου της Ταϊβάν) καθώς μέχρι και το 1970 αναγνωριζόταν από τα υπόλοιπα μέλη του ΟΗΕ ως ο μόνος νόμιμος εκπρόσωπος της χώρας. Ωστόσο, τον Οκτώβρη του 1971 αποφασίστηκε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ πως η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αποτελεί πλέον τον μοναδικό νόμιμο εκπρόσωπο της Κίνας και κατέστη έτσι ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως η Κίνα, επιθυμώντας να ενταχθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), χρειάστηκε να πραγματοποιήσει αρκετές δεσμεύσεις πριν γίνει αποδεκτή στον Οργανισμό τον Δεκέμβρη του 2001. Οι δεσμεύσεις αυτές περιελάμβαναν προγράμματα δημιουργίας δυναμικότητας σε θέματα σχετικά με τον ΠΟΕ, εκστρατείες εκπαίδευσης προκειμένου να γίνουν γνωστές οι αρχές του ΠΟΕ, και πλήθος άλλων προγραμμάτων που είχαν ως στόχο την οικειοποίηση των βασικών αρχών του ΠΟΕ και την ένταξη αυτών στη Κινεζική οικονομία. Η ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ τη βοήθησε να διατηρήσει τον ταχύ ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της ενώ παράλληλα μέσω μιας σειράς μέτρων που υιοθέτησε, προσελκύθηκαν αρκετές ξένες επενδύσεις. Η Κίνα, από το 1981 έχει μια θέση «ειδικού προσκεκλημένου» και στην ομάδα των G24, ομάδα που κατατάσσεται στην μεγαλύτερη ομάδα των G77. Η χώρα δεν είναι όμως επίσημο μέλος ούτε στην ομάδα των G77, αλλά παρέχει πολιτική και οικονομική στήριξη. Σημαντική είναι η παρουσία της Κίνας στον διεθνή οργανισμό BRICS, στον οποίο συμμετέχουν και άλλες χώρες με ιδιαίτερα ισχυρές οικονομίες. Στο πλαίσιο των BRICS λειτουργεί και μια «Αναπτυξιακή τράπεζα» στην οποία σημαντικό οικονομικό ρόλο έχει η Κίνα.

Φανερά, ο ρόλος της Κίνας ως αναδυόμενη δύναμη έχει επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία, αλλά και έχει καταφέρει, μέσω της συμμετοχή της σε θεσμούς του ασιατικού χώρου, να τονώσει τους δεσμούς μεταξύ των χωρών και να ανοίξει καινούργιες πλατφόρμες συνεργασίας σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς.

Η Κίνα σε ασιατικούς θεσμούς

Στον χώρο της Ασίας η ύπαρξη διακυβερνητικών θεσμών σαφώς και δυναμώνει τις οικονομικές, κοινωνικές, και πολιτικές σχέσεις μεταξύ των κρατών. Στα νέα δεδομένα του εξαιρετικά αλληλοεξαρτώμενου κόσμου, η συνεργασία στην Ασιατική ήπειρο φαίνεται να ενισχύει τα λιγότερα ισχυρά κράτη στο να αποκτήσουν φωνή στο διεθνή χώρο, στην προστασία των συμφερόντων τους, και στην επίλυση εσωτερικών και κοινών προβλημάτων. Μερικοί από τους σημαντικότερους ασιατικούς οργανισμούς είναι η Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations-ASEAN), ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης (Shanghai Cooperation Organization-SCO), η Ένωση της Νότιας Ασίας για Περιφερειακή Συνεργασία (South Asian Association for Regional Cooperation-SAARC) και ο Οικονομικός Διάδρομος Κίνας-Πακιστάν (China-Pakistan Economic Corridor-CPEC).

Southeast Asian Nations (ASEAN)

Η Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) ιδρύθηκε το 1967, και αποτελείται από 10 χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας (Ινδονησία, Μαλαισία, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, Βιετνάμ, Λάος, Καμπότζη, Μιανμάρ, και Ταϊλάνδη), ωστόσο μόνο μετά το 1970 και τον πόλεμο του Βιετνάμ άρχισε να θεωρείται ισχυρός οργανισμός. Στόχοι του είναι η οικονομική και πολιτική

συνεργασία μεταξύ των μελών του. Πιο συγκεκριμένα, σημαντική προτεραιότητα δίδεται στην οικονομική ανάπτυξη και κοινωνικοπολιτική πρόοδος των κρατών-μελών, παράλληλα με την προσπάθεια διαμεσολάβησης μεταξύ των κρατών-μελών με στόχο την ειρηνική επίλυση όποιων διαφορών τους. Ακόμη, συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς, ενώ παράλληλα προωθείται και η συνεργασία στον τομέα την γεωργίας και της βιομηχανίας. Δεδομένου του ότι ο συνολικός πληθυσμός των κρατών της ASEAN ανέρχεται σε πάνω από 625 εκατομμύρια, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι η ASEANαποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό οικονομικό θεσμό. Μάλιστα, αν η ASEAN θεωρείτο ενιαία οντότητα, θα ήταν η 6η πιο ισχυρή οικονομία στον κόσμο.

Η Κίνα ανήκει επιπλέον στον οργανισμό ASEAN PlusThree (APT), ο οποίος έχει συντονιστικό ρόλο στις σχέσεις των χωρών της ASEAN με τη Κίνα, την Ιαπωνία, και τη Νότια Κορέα. Κατά κύριο λόγο, στόχος της APT είναι η προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας αυτών των χωρών. Η συνεργασία αυτή δεν επικεντρώνεται όμως μόνο σε οικονομικές συμφωνίες, αλλά εκτείνεται και σε ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, αειφόρου ανάπτυξης, διαχείρισης καταστροφών, αλλά και σε κοινωνικά ζητήματα όπως η καταπολέμηση της φτώχειας, της εμπορίας ανθρώπων, και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Οι συζητήσεις ASEAN- APT τα τελευταία χρόνια αυξάνονται, καθώς πραγματοποιούνται συχνές συναντήσεις των υπουργών εξωτερικών, σύνοδοι κορυφής κ.α μέσω των οποίων τόσο η Κίνα, όσο και τα άλλα μέλη διατηρούν επαφή με τις υπόλοιπες χώρες στον ασιατικό χώρο και καταφέρνουν να συνεργάζονται σε οικονομικά, πολιτικά, και κοινωνικά ζητήματα.

Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε πως πριν τη δημιουργία του APT (1995), η Κίνα δίσταζε να συμμετέχει στο φορέα, καθώς φοβόταν πως θα έρθει αντιμέτωπη με ζητήματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στον οικονομικό τομέα, έχει υπογραφεί συμφωνία Κίνας- ASEAN για τη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών με δεκαετή ισχύ. Βασικό μέλημα της Κίνας είναι να ενισχύσει τις οικονομικές συνεργασίες, το ελεύθερο εμπόριο και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Ωστόσο η Κίνα και η Ιαπωνία βρίσκονται σε αντιπαλότητα, καθώς και οι δυο προωθούν τις ηγεμονικές τους βλέψεις και μέσα από την APT. Επιπλέον, η Κίνα έρχεται αντιμέτωπη με τη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην APT. Η Washington φέρεται να αντιμετωπίζει την ΑΡΤ ως απειλή για την αμερικανική οικονομία, καθώς θεωρεί τα περισσότερα κράτη της Ανατολικής Ασίας ως ζώνη επιρροής της. Παρ’ όλ’ αυτά, εάν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να ασχοληθούν με την APT υπάρχει πιθανότητα να επηρεάσουν τα υπόλοιπα μέλη (πχ Νότια Κορέα, Ιαπωνία), και να παρεμποδίσουν την εξέλιξη και την επίτευξη των στόχων του οργανισμού. Βέβαια μέχρι σήμερα η Κίνα δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη συνέχεια αυτής της συμφωνίας και στην επέκταση της, και πράγματι αν και δεν είναι όλες οι χώρες τόσο ένθερμοι υποστηρικτές της, καμία δεν έχει εγκαταλείψει τη προσπάθεια για περαιτέρω συνεργασία.

Η μελλοντική ευημερία της ASEANαντιμετωπίζει όμως σοβαρές προκλήσεις. Η αυξανόμενη δύναμη της Κίνας έχει διαταράξει την υπάρχουσα ισορροπία ασφαλείας στην περιοχή, δημιουργώντας παράλληλα νέες εντάσεις και αβεβαιότητες που απειλούν να διαιρέσουν τα μέλη της ASEAN. Επίσης, η αντιπαλότητα με τις ΗΠΑ, το τεταμένο κλίμα στη Νότια Κινεζική Θάλασσα μεταξύ της Κίνας και των τεσσάρων κρατών μελών της ASEAN – Μπρουνέι, Μαλαισίας, Φιλιππίνων και Βιετνάμ, είναι το πιο πολύπλοκο και ευαίσθητο θέμα περιφερειακής ασφάλειας που αντιμετωπίζει η ASEAN. Τέλος, οι ανεπίλυτες συγκρούσεις για την κακή διαχείριση των διασυνοριακών υδάτινων πόρων μπορούν εύκολα να κλονίσουν τη μελλοντική εσωτερική και εξωτερική ανάπτυξη της ASEAN.

Shanghai Cooperation Organization (SCO)

Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης δημιουργήθηκε αρχικά με το όνομα «Shanghai Five» το 1996. Μετονομάστηκε το 2001 μετά την ένταξη του Ουζμπεκιστάν. Τα μέλη του πλέον είναι η Κίνα, η Ρωσία, το Καζακστάν, το Κιργιζστάν, το Τατζικιστάν, και το Ουζμπεκιστάν. Αρχικά δημιουργήθηκε ως ένας οργανισμός οικοδόμησης εμπιστοσύνης με στόχο την αποστρατιωτικοποίηση των συνόρων και εν τέλει την ενίσχυση εμπιστοσύνης μεταξύ των γειτονικών χωρών- μελών του οργανισμού. Στη συνέχεια όμως ο ρόλος του διευρύνθηκε και συμπεριέλαβε την συνεργασία στον στρατιωτικό και αντιτρομοκρατικό τομέα και την ανταλλαγή πληροφοριών, ενώ εμπεριέχει και συνεργασία στον οικονομικό τομέα με ιδιαίτερα σημαντική τη δημιουργία ζώνης συνεργασίας μεταξύ των μελών στο εμπόριο, την εκπαίδευση, την ενέργεια, τις μεταφορές, και τη πολιτική. Τα τελευταία χρόνια, επιτακτικό στόχο του οργανισμού αποτελεί η οικονομική συνεργασία με προτεραιότητα στη σύσφιξη των εμπορικών σχέσεων και την αύξηση των επενδύσεων. Ωστόσο, η επέκταση της Κίνας και η επιρροή που πιθανόν να ασκεί σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ανησυχεί ιδιαίτερα τη Ρωσία, η οποία φαίνεται να αντιμετωπίζει με καχυποψία τη συνεχιζόμενη διεύρυνση της περιφερειακής συνεργασίας. Η σχέσεις Ρωσίας- Κίνας σε αυτόν τον οργανισμό έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς αποτελούν δύο ιδιαίτερα δυνατές οικονομίες στη παγκόσμια σφαίρα. Για αρκετές δεκαετίες- πριν το 2014 και τις οικονομικές αναταραχές που αντιμετώπισε η Ρωσία- πολλές από τις πρωτοβουλίες του Πεκίνου, κυρίως σε οικονομικό επίπεδο, εμποδίζονταν από τη Μόσχα. Πλέον, η «απομονωμένη από τη Δύση Ρωσία» προσπαθεί να δημιουργήσει έναν άξονα στην Ανατολή, βελτιώνοντας τις σχέσεις της με τις χώρες της Ασίας, και κατασκευάζοντας ισχυρούς οικονομικούς θεσμούς σε συνεργασία με πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Τα τελευταία χρόνια, οι διμερείς συμφωνίες μεταξύ των δυο ισχυρών χωρών αυξάνονται κατακόρυφα, γεγονός που για κάποιους μελετητές εξηγείται ως ανάγκη τόσο της Κίνας, όσο και της Ρωσίας για δημιουργία ισχυρών δεσμών. Ακόμη, κάποιες φορές η στενή αυτή σχέση ερμηνεύεται και ως «αγώνας για υπεροχή» στην Ασιατική ήπειρο. Ωστόσο, η Ρωσική στρατιωτική δύναμη σε συνδυασμό με την οικονομική ενίσχυση της Κίνας, δημιουργούν ένα ισχυρό αντίβαρο απέναντι στις ΗΠΑ. Πολλές χώρες της Κεντρικής Ασίας αντιμετωπίζουν θετικά αυτή την «αλλαγή πλεύσης» της Ρωσίας προς την Ανατολή, καθώς για αυτούς δημιουργείται ένας κλοιός ασφάλειας τόσο για τις εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες όσο και για τη στρατιωτική ασφάλεια που μια δυνατή χώρα σαν τη Ρωσία παρέχει.

Στη σύνοδο κορυφής της Τασκένδης αποφασίστηκε η πλήρης ένταξη της Ινδίας και του Πακιστάν στη SCO. Η απόφαση για μια τέτοια επέκταση δεν ήταν κάτι που ήρθε με ευκολία, όπως τονίστηκε στη τελευταία σύνοδο κορυφής από τον Kushkumbayev πως «Οι πυρηνικές δυνάμεις της Ινδίας και του Πακιστάν θα αλλάξουν την ισορροπία δυνάμεων εντός της SCO, όπου υπάρχουν ήδη δύο άλλες πυρηνικές δυνάμεις – η Ρωσία και η Κίνα. Οι χώρες της Κεντρικής Ασίας, οι οποίες δήλωσαν ότι η περιοχή τους είναι ζώνη χωρίς πυρηνικά, θα έχουν δυσκολία να δημιουργήσουν ισορροπίες μέσα σε μια τέτοια σύνθεση. Είναι σαφές ότι η επέκταση της SCO θα μετακινήσει τώρα τα περιφερειακά προβλήματα στο παρασκήνιο». Ο οργανισμός όμως έχει να αντιμετωπίσει και προβλήματα τρομοκρατίας, κυρίως στο έδαφος του Αφγανιστάν που για ορισμένους, μετά την νέα επέκταση αυτοί οι κίνδυνοι θα μειωθούν αν συνδυαστούν με μια συλλογική βοήθεια των μελών για ενίσχυση μέτρων ασφαλείας και μια αυξημένη οικονομική συνεργασία.

South Asian Association for Regional Cooperation (SAARC)

H Ένωση της Νότιας Ασίας για Περιφερειακή Συνεργασία (South Asian Association for Regional Cooperation- SAARC) αποτελείται από κράτη της Νότιας Ασίας, συγκεκριμένα από το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές, το Μπουτάν, την Ινδία, το Νεπάλ, τις Μαλδίβες, το Πακιστάν και τη Σρι Λάνκα. Η ένωση αυτή ιδρύθηκε το 1985 με κύριο σκοπό την οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη και ολοκλήρωση των συμμετεχόντων κρατών. Το 2006 στα πλαίσια της SAARC δημιουργήθηκε ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στην Νότια Ασία. Επιπλέον έχουν αναπτυχθεί δεσμοί με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ, την Κίνα, χώρες που διαδραματίζουν ρόλο παρατηρητή.

Η Κίνα συγκεκριμένα έχει συνάψει αρκετές συμφωνίες με τη SAARC και έτσι έχει κερδίσει το πλεονέκτημα να μπορεί να επηρεάζει αρκετά της χώρες της Νότιας Ασίας. Αυτό επηρεάζει τη στάση της Ινδίας, η οποία φαίνεται πως χάνει τη επιρροή

που έχει στις χώρες αυτές. Η Κίνα στερείται δικαιώματος ψήφου στον οργανισμό, καθώς έχει ρόλο παρατηρητή. Ωστόσο στη 18η Σύνοδο Κορυφής που έγινε το 2014 στο Νεπάλ, η Κίνα ζήτησε να γίνει μόνιμο μέλος του θεσμού. Η αίτηση αυτή εμποδίστηκε από την Ινδία λόγω ανησυχιών πως η Κίνα ως μόνιμο μέλος της SAARC, θα καταφέρει να επηρεάσει το Πακιστάν και άλλα γειτονικά κράτη που αντιμετωπίζουν την Ινδία με ψυχρότητα.

Η ένταξη της Κίνας στη SAARC θεωρείται από πολλά μέλη της ότι θα επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Η οικονομική δύναμη της Κίνας θα βοηθήσει τον θεσμό στις εξωτερικές τους σχέσεις ενώ παράλληλα θα ενισχύσει την οικονομική ολοκλήρωση και την ισχυροποίηση των δεσμών μεταξύ των χωρών. Η θέση της SAARC προσφέρει στη Κίνα σημαντικά οικονομικά συμφέρονται, όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η πρόσβαση στη περιοχή του Ινδικού Ωκεανού.

Η Κίνα έχει μια πολύ σημαντική στρατιωτική και εμπορική παρουσία σε γειτονικές χώρες της Ινδίας (κατά κύριο λόγο στο Πακιστάν), γεγονός που ενισχύει την περιφερειακή της θέση και της επιτρέπει να επηρεάζει αυτές τις περιοχές εις βάρος της Ινδίας.

China-Pakistan Economic Corridor(CPEC)

Ο οικονομικός διάδρομος Κίνας- Πακιστάν (CPEC) αφορά κυρίως έργα υποδομής στην περιοχή του Πακιστάν και στόχος του είναι η βελτίωση των υποδομών και στην ενίσχυση της οικονομίας του. Τα έργα περιλαμβάνουν βελτίωση των εθνικών οδών και των σιδηροδρόμων της χώρας. Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα έχει προσφέρει εμπορική δίοδο για τις εξαγωγές του Πακιστάν, ενώ παράλληλα οι οικονομική συνεργασία των δύο χωρών αγγίζει και θέματα εμπορίου ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση της χρόνιας ενεργειακής έλλειψης που αντιμετωπίζει το Πακιστάν. Τα πρώτα αποτελέσματα αυτών των έργων θεωρούνται αρκετά θετικά, καθώς έχουν δημιουργηθεί νέες θέσεις εργασίας προκειμένου να υλοποιηθούν τα προγραμματισμένα έργα αλλά βελτιώνεται και η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό, εξέλιξη σημαντική για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η Κίνα με τη σειρά της, μέσω των νέων αυτών έργων κερδίζει μια νέα εναλλακτική διαδρομή για την ενεργειακή ενέργεια ενώ παράλληλα ενισχύει τις εμπορικές της σχέσεις. Επιπλέον, μέσω την ενίσχυσης των σχέσεων με το Πακιστάν ενισχύεται και η οικονομία της Δυτικής Κίνας. Επιπλέον, η Κίνα δεν εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από τη Νότια Κινεζική Θάλασσα για την εισαγωγή ενέργειας καθώς έχει την εναλλακτική διαδρομή μέσω την Μέσης Ανατολής. Ο οικονομικός διάδρομος Κίνας- Πακιστάν φαίνεται ολοένα να μεγαλώνει καθώς πολλές χώρες της Κεντρικής Ασίας εξέφρασαν την επιθυμία να συμμετάσχουν σε αυτό το έργο συνδέοντα τα δίκτυα υποδομής τους με αυτά της CPEC.

Συμπεράσματα

Καθώς η Κίνα βαθμιαία αναπτύσσεται, συμπεραίνεται πως η θέση της στην Ασιατική σφαίρα ολοένα και τονώνεται. Η χώρα συμμετέχει σε θεσμούς-κλειδιά για την ανάπτυξη της τόσο στην Ασία όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι σχέσεις της με τις χώρες της Ασίας δημιουργούν ένα ισχυρό οικοδόμημα στην Ανατολή, με ιδιαίτερη αλληλεξάρτηση. Οι ολοένα και αυξανόμενες σχέσεις με τη Ρωσία για παράδειγμα, ωφελούν τη Κίνα, καθώς κερδίζει δυνατούς συμμάχους που μάλιστα σε τομείς όπως η ενέργεια και η οικονομία προσφέρουν ασφάλεια, συνεργασία, και αλληλοβοήθεια. Οι κοινοί φόβοι που ανακύπτουν από το μέτωπο της τρομοκρατίας διευρύνουν τη ρωσοκινεζική συνεργασία και σε τομείς ασφάλειας. Συμπερασματικά, το μέλλον φαντάζει ευοίωνο για τη Κίνα, καθώς οι δυνατοί της σύμμαχοι βοηθούν την ανάπτυξη της και τις βλέψεις της για τη συνεργασία.

 

Βιβλιογραφία:

Gr.china-embassy.org. (2017). Κίνα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. [online] Available at: http://gr.china-embassy.org/eng/xwdt/t261536.htm [Accessed 19 Apr. 2017].

G77.org. (2017). The Group of 77. [online] Available at: http://www.g77.org/ [Accessed 21 Apr. 2017].

Usiblog.in. (2017). China’s Demand for Full Membership in SAARC, Challenges India’s Dominance « USI – Blog. [online] Available at: http://usiblog.in/2016/04/chinas-demand-for-full-membership-in-saarc-challenges-indias-dominance/ [Accessed 22 Apr. 2017].

G-24. (2017). G-24 | G-24 | Intergovernmental Group of Twenty-Four on Monetary Affairs and Development. [online] Available at: https://www.g24.org/ [Accessed 21 Apr. 2017].

Stubbs, R. (2002). ASEAN Plus Three: Emerging East Asian Regionalism?.Asian Survey, 42(3), pp.440-455.

Pantucci, R. (2015). Testimony before the US-China Economic and Security Review Commission Looking West: China and Central Asia. [online] Available at:

https://www.uscc.gov/sites/default/files/USCC%20Testimony_Pantucci_China%20in%20Central%20Asia_March%202015.pdf [Accessed 23 Apr. 2017].

Shannon Tiezzi, T. (2017). Russia’s ‘Pivot to Asia’ and the SCO. [online] The Diplomat. Available at: http://thediplomat.com/2015/07/russias-pivot-to-asia-and-the-sco/ [Accessed 23 Apr. 2017].

The Asia Foundation. (2017). The Future of ASEAN and the Role of the United States – The Asia Foundation. [online] Available at: http://asiafoundation.org/2016/10/19/future-asean-role-united-states/ [Accessed 24 Apr. 2017].

Ibragimova, G. (2017). After 15 years, the SCO is ready to expand. [online] Russia Direct. Available at: http://www.russia-direct.org/analysis/after-15-years-shanghai-cooperation-organization-ready-expand [Accessed 24 Apr. 2017].