Ερευνητική Ομάδα «Πολιτική και Διεθνείς Σχέσεις»

Ελένη Δριτσάκου, 8 Φεβρουαρίου 2018

 

Η ανάπτυξη της Κινεζικής ναυτικής ισχύος στα αμφισβητούμενα ύδατα της Νότιας Σινικής Θάλασσας έγινε έκδηλη ύστερα από τις πρόσφατες αποκαλύψεις του πρακτορείου «Philippine Daily Inquirer». Είναι φανερό πως η de facto εγκατάσταση ναυτικής δύναμης αποτελεί ένδειξης κυριαρχίας, η οποία τους τελευταίους μήνες δεν γνωρίζει προηγούμενο. Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα έχει δημιουργήσει μία ισχυρή «οχύρωση» κατασκευάζοντας ελικοδρόμια, πύργους ελέγχου, ραντάρ και διαδρόμους. Μετά την αποκάλυψη των εν λόγω φωτογραφιών η Κίνα έσπευσε να αναφέρει πως «τα ευρήματα έδειξαν κυρίως μη ναυτικές εγκατάστασεις» ενώ, παράλληλα, τόνισε πως έχει κάθε δικαίωμα να κατασκεύασει ο,τιδήποτε επιθυμεί σε περιοχές κυριαρχίας της με σκοπό την υπεράσπιση της ασφάλειάς της[1].

Η Κίνα αψηφώντας τις αποφάσεις του Διαιτητικού Δικαστηρίου[2], μετά την προσφυγή και την δικαίωση των Φιλιππινών το 2016, εμμένει στην ήδη χαραγμένη επιθετική πολιτική με σκοπό την εξυπηρέτηση των ζωτικών συμφερόντων της. Διατηρώντας κακές σχέσεις με τις Φιλιππίνες, το Βιετνάμ, την Μαλαισία, το Μπρουνέι και την Ταϊβάν και διεκδικώντας κυριαρχικά δικαιώματα σχεδόν σε ολόκληρη την Νότια Σινική Θάλασσα, ασκεί ανενόχλητα έλεγχο με κάθε μέσο που διαθέτει. Επωφελούμενη από την οικονομία της, σταδιακά, κυρίως λόγω απουσίας ισχυρού αντιπάλου στην συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή, επιδιώκει την διεύρυνση της επιρροής της και την ανάδυσή της σε παγκόσμια υπερδύναμη.

Αναμφίβολα, προκύπτει το ερώτημα για την στάση των Φιλιππινών στο εν λόγω ζήτημα. Η επιχειρούμενη πολιτική κατευνασμού από τον Φιλιππινέζο Πρόεδρο Duterte δίνει το πράσινο φως στον Πρόεδρο Xi να υλοποιήσει τα σχέδιά του για την πλήρη στρατιωτικοποίηση των αμφισβητούμενων νησιών «Spratly».  Ενδεικτικό αποτελεί το γεγονός πως ο Duterte έχει επιδιώξει να εξομαλύνει τις σχέσεις της χώρας του με το Πεκίνο, γυρνώντας την πλάτη στις ΗΠΑ. Τα κίνητρά του για αυτή την απόφαση είναι κυρίως οικονομικά, με σκοπό την χορήγηση Κινεζικών δανείων και ανάπτυξη επενδυτικών σχεδίων στην χώρα[3]. Εξάλλου, η ισχύς της γειτονικής Κίνας δεν του επιτρέπει την χάραξη μιας πιο επιθετικής στρατηγικής λόγω φόβου του αντιπάλου. Πιο συγκεκριμένα, οι Φιλιππίνες είναι αδύνατο να δράσουν πιο ενεργητικά, αποτρέποντας την Κίνα, δηλαδή, με την απειλή χρήσης βίας, εξαιτίας της άνισης ανάπτυξης ισχύος μεταξύ των δύο χωρών. Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Duterte, οι Φιλιππίνες φαντάζουν απλοί θεατές μετατρέποντας τις θαλάσσιες ζώνες κυριαρχίας τους σε de facto κυριαρχικές θαλάσσιες περιοχές που ανήκουν στον ισχυρό γείτονα, ο οποίος επιθυμεί ολοφάνερη αλλαγή του status quo. Επιπρόσθετα, η μη υιοθέτηση της περίφημης αρχής του Καουτίλια «ο εχθρός του εχθρού είναι φίλος» δυσχεραίνει τα περιθώρια ελιγμών, καθώς η απομόνωση από τις ΗΠΑ, καθιστά τις Φιλιππίνες αδύναμες, υποκύπτοντας στις επιθυμίες της Κίνας.

Η διγλωσσία γύρω από την άσκηση αμυντικής πολιτικής  και την διατύπωση ενός καθαρού «παρεμποδιστικού» μηνύματος έγινε πρόσφατα αντιληπτή την Τρίτη 6 Φεβρουαρίου. Από την μία πλευρά, ο Duterte  σε υψηλούς τόνους διέταξε το Ναυτικό της χώρας του «να εκδιώξει οποιοδήποτε αλιευτικό ή ερευνητικό σκάφος ξένης χώρας που θα προσέγγιζε τα Φιλιππινέζικα ύδατα». Από την άλλη πλευρά, ο εκπρόσωπος τύπου του Προέδρου, Roque, κατέστησε επιβεβλημένη την Κινεζική αρωγή με σκοπό την έρευνα της υφαλοκρηπίδας της χώρας[4].

Οι ΗΠΑ, επιθυμώντας να ανακτήσει το χαμένο της γόητρο – ως υπερδύναμη – , έχει υιοθετήσει σκληρή γραμμή για την αντιμετώπιση της περαιτέρω ανάπτυξης της Κινεζικής ισχύος στην Νότια Σινική Θάλασσα, περιοχή στρατηγικής σημασίας για τις ΗΠΑ. Η Αμερικανική ναυτική παρουσία ενισχύθηκε ήδη το τελευταίο διάστημα και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατηγόρησε ανοιχτά την Κίνα για παραβίαση της αρχής της ελευθερίας ναυσιπλοίας[5]. Η στάση, όμως, της Κίνας ενισχύει το ήδη τεταμένο κλίμα και οι ΗΠΑ φαίνεται πως δεν θα αφήσουν τέτοιες μονομερείς κινήσεις αναπάντητες.

Τέλος, η Κινεζική στρατιωτικοποίηση των αμφισβητούμενων υδάτων της Νότιας Σινικής Θάλλασας θα μπορούσαμε να πούμε πως παίρνει διαστάσεις εγκατάστασης πλήρους ναυτικής ισχύος. Οι Φιλιππίνες αντιδρούν «χλιαρά» και άνευρα στις συγκεκεριμένες ενέργειες, επιθυμώντας να διατηρήσουν χαμηλούς τόνους. Η στάση των ΗΠΑ επί Trump, η ενδεχόμενη απάντηση και η αποτελεσματικότητα των δράσεων  κρίνεται ως γρίφος, την ώρα που η Κινεζική στρατηγική φαίνεται πως υλοποιείται και επιτυγχάνεται χωρίς σοβαρά εμπόδια…

[1] Phillips, T. (Φεβρουάριος 2018). Photos show Beijing’s militarisation of South China Sea in new detail. The Guardian. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/world/2018/feb/06/photos-beijings-militarisation-south-china-sea-philippines (Ανακτήθηκε: 6 Φεβρουαρίου, 2018).

[2] Panda, A. (Φεβρουάριος 2018). New Photographs Show China’s South China Sea Artificial Islands Like You’ve Never Seen Them. The Diplomat. Διαθέσιμο σε: https://thediplomat.com/2018/02/new-photographs-show-chinas-south-china-sea-artificial-islands-like-youve-never-seen-them/ (Ανακτήθηκε: 6 Φεβρουαρίου, 2018).

[3] Heydarian, R., J. (Φεβρουάριος 2018). China nearly done militarizing South China Sea. Αsia Times. Διαθέσιμο σε: http://www.atimes.com/article/china-nearly-done-militarizing-south-china-sea/ (Ανακτήθηκε: 6 Φεβρουαρίου, 2018).

 

[4] Viray, P., L. (Φεβρουάριος 2018). Duterte wants foreigners out of Benham Rise. Phil Star Global. Διαθέσιμο σε: http://old.philstar.com/headlines/2018/02/06/1785143/duterte-wants-foreigners-out-benham-rise (Ανακτήθηκε: 6 Φεβρουαρίου, 2018).

[5] Lo, K. (Φεβρουάριος 2018). US accuses Beijing of ‘provocative militarisation’ of South China Sea. South China Morning Post. Διαθέσιμο σε: http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2127457/us-accuses-beijing-provocative-militarisation-south (Ανακτήθηκε: 6 Φεβρουαρίου, 2018).