Ερευνητές: Ηλίας Θεοδωρόπουλος, Ειρήνη Νταή, Ρότζερ Σαμαά, Ιωάννης Χουλιάρας

Συντονίστρια: Θεοδώρα-Ηλιάνα Παπαχαραλάμπους

 

Η επένδυση στο Ελληνικό, ύψους €8 δις, με σκοπό την οικοδόμηση πάρκου, πρόκειται για μία εκ των σημαντικότερων επενδύσεων για την χώρα και σύμφωνα με τον Υφυπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, κ. Πιτσιόρλα, αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους . Το έργο αποτελεί ένα όραμα των εμπλεκόμενων φορέων για την αξιοποίηση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού μέσω της δημιουργίας ενός Μητροπολιτικού πάρκου διεθνούς εμβέλειας, συνολικής έκτασης 2.000.000 τ.μ., την κατασκευή του οποίου έχει αναλάβει η Lamda Development [1].

Το Προεδρικό Διάταγμα για το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού-Αγίου Κοσμά έχει εγκριθεί από την ολομέλεια του ΣτΕ τον Μάϊο του 2018 [2] και δεν προσκρούει σε συνταγματικές διατάξεις. Η εταιρία Lamda αναμένεται να καταθέσει τα τελικά της σχέδια και μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχουν εκδοθεί δύο κοινές υπουργικές αποφάσεις ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία αδειοδότησης της πρώτης φάσης για να ξεκινήσουν τα έργα. Σαφέστερα, την επένδυση έχει αναλάβει η Global Investment Group, μια διεθνής κοινοπραξία επενδυτών, η οποία αποτελείται από την Κινεζική Fosun, την Eagle Hills με έδρα το Abu Dhabi και τον Όμιλο Λάτση, που ένωσαν τις δυνάμεις τους προκειμένου να αναλάβουν την ανάπλαση του Ελληνικού, του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού έργου αστικής ανάπλασης μικτής χρήσης.

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να αναδειχτεί και να παρουσιαστεί το έργο, οι ευκαιρίες/προοπτικές και οι προκλήσεις. Χρήσιμο εργαλείο είναι, επίσης, η σύγκριση του συγκεκριμένου έργου με άλλα που έχουν ήδη πραγματωθεί σε διεθνές επίπεδο.

Οι προοπτικές/ευκαιρίες της Επένδυσης στο Ελληνικό

Στο παρακάτω απόσπασμα θα γίνει μια προσπάθεια για ανάπτυξη και παρουσίαση την χαρακτηριστικών αλλά και των προοπτικών του σχεδίου ανάπλασης και επένδυσης στον πρώην αερολιμένα του Ελληνικού, καθώς και τι αυτή σημαίνει για την τοπική και εθνική οικονομία.

Αρχικό και πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό με δυναμική προοπτικών είναι η κομβική θέση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Βρίσκεται σε μια κομβική θέση εντός του λεκανοπεδίου της Αττικής και εκτείνεται ανάμεσα στον ορεινό όγκο του Υμηττού και σε ένα μεγάλο τμήμα του Σαρωνικού, βρισκόμενος σε μικρή απόσταση τόσο από το κέντρο της Αθήνας, όσο και από το κέντρο του Πειραιά. Αποτελεί, δε, έναν από τους ελάχιστους ελεύθερους χώρους μεγάλου μεγέθους που βρίσκονται στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Συνεπώς, η αξιοποίησή του κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη για το μέλλον της Αθήνας, μιας ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένης πόλης. Ο σαφώς οριοθετημένος χώρος του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό για την αξιοποίηση του χώρου και την πραγματοποίηση επενδύσεων, καθώς προστατεύεται από καταπατήσεις και αμφισβητήσεις [3].  

Το κτιριακό απόθεμα του χώρου είναι εξίσου σημαντικό διότι περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό κτιρίων που σε πολλές περιπτώσεις είναι αξιόλογα. Δύναται να χρησιμοποιηθεί χώρου είτε με τη σημερινή του μορφή είτε με τροποποιήσεις και αναμορφώσεις που θα υποστεί. Κατά συνέπεια, στα υφιστάμενα κτίρια θα μπορούσαν να στεγαστούν υπηρεσίες που θα προβλέπονται στο σχέδιο αξιοποίησης του χώρου μειώνοντας με τον τρόπο αυτό το συνολικό κόστος της επένδυσης.

  • Δυναμικά δημογραφικά χαρακτηριστικά

Η περιοχή διαθέτει δημογραφική δυναμική. Η δυναμική αυτή αποτυπώνεται στην αυξητική τάση που εμφανίζει ο πληθυσμός της περιοχής τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς και στο νεανικό του χαρακτήρα. Παράλληλα με τα δυναμικά δημογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής, και τα οικονομικά χαρακτηριστικά της εμφανίζουν δυναμική που αποτυπώνεται στα σχετικά χαμηλά ποσοστά ανεργίας, σε σχέση με το μέσο εθνικό όρο, τα υψηλά ποσοστά του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού και τέλος των μεγάλων ποσοστών απασχόλησης στον τριτογενή τομέα.

Η κυριότερη χρήση γης της ευρύτερης περιοχής είναι η κατοικία. Το χαρακτηριστικό αυτό είναι αξιοσημείωτο για την περιοχή, καθώς την καθιστά ομοιογενή και μάλιστα σ’ αυτή διαμένουν σχετικά υψηλά κοινωνικά στρώματα της Αττικής. Παράλληλα με την κατοικία στην περιοχή αναπτύσσονται και κάποια τοπικά κέντρα τα οποία καλύπτουν της καθημερινές ανάγκες των κατοίκων. Τα κέντρα αυτά αναπτύσσονται στις τέσσερις βασικές περιοχές: Άλιμος, Ελληνικό, Αργυρούπολη και Γλυφάδα όπως και στους δυο μεγάλους οδικούς άξονες, της Λεωφόρου Βουλιαγμένης και της Λεωφόρου Ποσειδώνος. Τα τοπικά αυτά κέντρα είναι σημαντικά για την περιοχή διότι την καθιστούν λειτουργική. Επιπροσθέτως, η προσβασιμότητα της περιοχής είναι πολύ εύκολη καθώς πραγματοποιείται με όλα τα δυνατά μέσα μεταφοράς (Τραμ, Λεωφορείο και Μετρό). Οι δυο μεγάλοι άξονες της Αθήνας, η Λεωφόρος Βουλιαγμένης και η Λεωφόρος Ποσειδώνος, που διέρχονται από την περιοχή καθιστούν την πρόσβαση με ΙΧ αυτοκίνητο εύκολη. Η προσβασιμότητα της περιοχής είναι θετικό χαρακτηριστικό της καθώς την καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική.

Πρόκειται, λοιπόν, για μια περιοχή με τεράστιες προοπτικές και προδιαγραφές που μπορεί  λόγω των χαρακτηριστικών της να γίνει πόλος έλξης για επιχειρήσεις και καταναλωτές. Σε συνάρτηση με όλα τα έργα επένδυσης που θα γίνουν στον πρώην αερολιμένα θα έχουμε ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και μικροοικονομικά (αύξηση κατανάλωσης, ευρωστία επιχειρήσεων), αλλά και μακροοικονομικά (αύξηση τοπικού Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ, γενικότερα του ΑΕΠ του νομού Αττικής, οικονομική μεγέθυνση, προσέλκυση περισσότερων επιχειρήσεων). Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα,  σε όρους αντισταθμίσεων και αποσβέσεων, αυτή η επένδυση θα ωφελήσει την ελληνική οικονομία συνολικά και πιθανώς να βοηθήσει στο να σταθεροποιηθεί ένας πιο ελκυστικός συντελεστής στη φορολογία ΞΑΕ (Ξένων Άμεσων Επενδύσεων) [4].

Αναφορικά με τις  πιο τεχνικές προοπτικές του έργου, μπορούμε να εξάγουμε τα εξής συμπεράσματα:

  • Οικονομική πλευρά

Πρόκειται για την οικονομική ανάπτυξη ενός νοητού τουριστικού τετραγώνου που αποτελείται από 4 κέντρα τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης. Τα κέντρα αυτά είναι το Σύνταγμα, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η δυναμική ανάπλαση των Λιπασμάτων Δραπετσώνας και τέλος η ανάπλαση στο Ελληνικό. Αυτά τα 4 σημεία καθιστούν ένα θεωρητικό τετράγωνο τουριστικής και κυρίως οικονομικής ανάπτυξης του λεκανοπεδίου. Το σχέδιο αυτό θα προσελκύσει επενδύσεις, θα αναπλάσει την κατακερματισμένη ακτογραμμή της Αττικής, θα αυξήσει το βιοτικό επίπεδο των περιοχών επιρροής, θα δώσει θέσεις εργασίας, θα αυξήσει θέσεις κατοικίας και θα δώσει δυναμική δημιουργίας Clusters στην περιοχή.

  • Περιβαλλοντική πλευρά

Αν πάρουμε ως παράδειγμα εκθέσεις βιωσιμότητας μιας αντίστοιχης επένδυσης ανάπλασης όπως αυτής του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, τότε θα διαπιστώσουμε πως μιλάμε για μια ραγδαία βελτίωση του οικολογικού αποτυπώματος της περιοχής. Εγκαταστάσεις επαναχρησιμοποίησης στοιχείων της φύσης όπως ο αέρας, το νερό αλλά και ο ήλιος θα διαμορφώσουν ένα κλίμα περιβαλλοντικής αλλαγής στη

συνολική περιοχή, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει και στη μείωση της θερμοκρασίας ακόμα και έως 4̊ C στην περιοχή. Τέλος, η ενεργειακή αυτονομία της συνολικής επένδυσης είναι ο βασικός στόχος σύμφωνα με τον οποίο ενεργειακά ηλιακά πάνελ, υδάτινοι κολλέκτορες και ανεμογεννήτριες θα αρχίσουν σιγά-σιγά να αντικαθιστούν το συμβατικό ηλεκτρικό ρεύμα με το ρεύμα που θα πηγάζει από αυτές τις πηγές [5].

Οι προκλήσεις της Επένδυσης στο Ελληνικό

Η επένδυση στο Ελληνικό αποτελεί μια καινοτόμα αναπτυξιακή λύση τόσο για την ευρύτερη περιοχή του Ελληνικού, όσο και για την Ελληνική οικονομία γενικότερα [6]. Η επιτυχία αυτής της δημιουργικής σκέψης, βέβαια, εξαρτάται από μια σειρά πολλαπλών διαφορετικών προκλήσεων που αφορούν δυο περιόδους, την περίοδο προετοιμασίας του έργου και την περίοδο απόδοσής του με την έναρξη της λειτουργίας του [7].

Εκκινώντας από την περίοδο προετοιμασίας, το έργο θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις αγκυλώσεις και τις παθογένειες της γραφειοκρατίας [8],  η οποία με την σειρά της μπορεί να αναστείλει καταλυτικά την παραγωγικότητα μιας ιδέας [9] τόσο χρονικά όσο και παραγωγικά [10] μέσω νομικών κενών και προβλημάτων εφαρμογής [11]. Το πρόβλημα της γραφειοκρατίας μπορεί να αντιμετωπιστεί  καθοριστικά μέσα από την αρμονική συνεννόηση των τοπικών παραγόντων, αλλά και της πολιτείας γενικότερα με τους επενδυτές που χρηματοδοτούν το έργο. Η ανάπτυξη οφείλει και πρέπει να είναι κοινός στόχος εις πείσμα των δύσκολων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών.

Παράλληλα, σε επίπεδο χρηματοδότησης, θα χρειαστούν τα απαραίτητα οικονομικά κονδύλια ενόσω ένα κατάλληλα μελετημένο οικονομικό και οικοδομικό σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής θα τίθεται σε εφαρμογή. Σημαντική παράμετρος των ανωτέρω αναπτυξιακών στόχων αποτελεί αφενός μια σαφής σύμβαση χρονικού ορίου επίτευξης του έργου, αφετέρου η εκτενής περιβαλλοντική μελέτη της περιοχής [12] με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια. Η εκτενής μελέτη δεν θα πρέπει να περιορίζεται, όμως, μόνο στα κομβικά ζητήματα του περιβάλλοντος. Εξίσου σημαντική είναι και η πρόβλεψη όλων των προβλημάτων, μηχανικών και οικονομικών, που είναι δυνατό να προκύψουν στην εφαρμογή του έργου, αλλά και στην μετέπειτα περίοδο ζωής του (επί παραδείγματι, στην περίπτωση των οικονομικών ζητημάτων η υψηλή φορολογία παίζει μείζονα ρόλο [13]) [14]. 

Σαφέστερα, μιας ευρείας κλίμακας έμπνευση με αυξημένες απαιτήσεις φέρει αναπόφευκτα μια σειρά ευθυνών και απαιτήσεων κοινωνικής φύσεως. Η απασχόληση αποτελεί βασική πρόκληση, ιδίως, σε μια κοινωνία που την έχει ανάγκη και έτσι η συνεργασία μεταξύ Πολιτείας και επενδυτών πρέπει να παραγάγει νέες θέσεις εργασίας με σκοπό τη μείωση της ανεργίας σε διαφορά επίπεδα απασχόλησης. Την ίδια στιγμή η αυξημένη αποδοτικότητα της επένδυσης μπορεί να βοηθήσει καταλυτικά την Ελληνική Οικονομία να ανακάμψει κατά τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε. Εν συνέχεια αξιοσημείωτη είναι η κοινωνική ευθύνη της επένδυσης, η οποία παίζει κομβικό ρόλο στις σχέσεις μεταξύ οργανισμών, ιδρυμάτων και επιχειρήσεων και εξωτερικού περιβάλλοντος μέσω της αλληλεπίδρασης σε μια ελεύθερη αγορά. Η ανάπτυξη της επένδυσης, δηλαδή, συνεπάγεται κέρδη, τα οποία οδηγούν στην κάλυψη βασικών κοινωνικών αναγκών, εκπαίδευσης διαβίωσης, κοινωνικών στόχων και υποστήριξης ανθρώπων με ειδικές ανάγκες η ανθρώπων που βιώνουν την φτώχεια η τον κοινωνικό αποκλεισμό [15].

Τέλος, η κοινωνική ευθύνη ωστόσο δεν είναι μονομερές ζήτημα. Επιζητά την αποτελεσματική επικοινωνία όχι μόνο μεταξύ επένδυσης και πολιτείας, αλλά και μεταξύ επενδύσεων, ιδρυμάτων, θεσμών, επιχειρήσεων και οργανισμών [16]. Πρόκειται για μια δισδιάστατη αμφίδρομη επικοινωνία που οικοδομείται συνεχώς και αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των συνεχών προκλήσεων που εμφανίζονται στον δύσκολο δρόμο της εφαρμογής ενός φιλόδοξου και ικανού σχεδίου.

Παραδείγματα αντίστοιχων επενδύσεων στο εξωτερικό

Η επένδυση στο χώρο του Ελληνικού αποτελεί τη σημαντικότερη που γίνεται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και προβλέπεται να έχει εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Στο τελευταίο κομμάτι της ανάλυσης θα παρουσιαστούν και θα συγκριθούν με την επένδυση του Ελληνικού, δύο επίσης πολύ σημαντικές παρόμοιας φύσεως επενδύσεις στο εξωτερικό, ήτοι το Miami Innovation District και το New Aquarium στο Όσλο της Νορβηγίας.

Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία του Miami Innovation District ανήκει στην εταιρεία Innovate Development Group, το σχέδιο της οποίας προτάθηκε τον Ιούνιο του 2015 και σ’ αυτή συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, οι αρχιτεκτονικές εταιρείες SHoP και West 8. Το project με την ονομασία Miami Innovation District, στην περιοχή Southeast Overtown/Park West, προβλέπει τη δημιουργία ενός “tech hub”, δηλαδή μιας αστικής περιοχής στην οποία θα συγκεντρωθούν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας και η προσδοκία των εμπνευστών του είναι να αποτελέσει την Silicon Valley του Μαΐάμι [17].

Σύμφωνα με τα σχέδια, το Miami Innovation District θα εκτείνεται σε μια περιοχή περίπου 650,000 τ.μ., συμπεριλαμβανομένων περίπου 357,700 τ.μ. για τα γραφεία των επιχειρήσεων, 222,970 τ.μ. χώρων κατοικίας, 23,230 τ.μ. εμπορικών κέντρων, 2,500 θέσεις στάθμευσης οχημάτων και το πιο εμβληματικό μέρος του έργου, το Miami Innovation Tower, ένα κτήριο ύψους περίπου 202 μέτρων που θα αποτελέσει το σύμβολο της περιοχής και θα ενσωματώνει διάφορες δραστηριότητες [18]. Η περιοχή θα περιλαμβάνει εμπορικά κέντρα, εσωτερικές αλλά και εξωτερικές δραστηριότητες επικοινωνίας και συναναστροφής, εστιατόρια, αμφιθέατρα, χώρους αναψυχής, εκθέσεων και ανταλλαγής ιδεών. Σημαντικό μέρος του project αποτελούν τα μικρά αλλά άνετα διαμερίσματα (περίπου 45 τ.μ. το καθένα) τα οποία θα απευθύνονται κυρίως σε νέους εργαζόμενους που θα επιθυμούν να απασχοληθούν στην περιοχή [19]. Η αρχιτεκτονική του έργου χωρίζεται σε τέσσερα επίπεδα: το “commons level” το οποίο θα αποτελείται από τους δρόμους και τους δημόσιους χώρους, το “campus level” που θα περιλαμβάνει κυρίως χώρους γραφείων και κατοικιών, το “horizon level”, το υψηλότερο επίπεδο, που θα αποτελεί ανοιχτό χώρο συναντήσεων και πολιτισμικών εκδηλώσεων και το “cloud level” το οποίο θα λειτουργεί ως γέφυρα καθώς θα ενώνει τα σημαντικότερα κτήρια της περιοχής σε ύψος περίπου 20 μέτρων πάνω από το έδαφος και θα περιλαμβάνει χώρους φροντίδας, τεχνικής υποστήριξης, εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και εκθέσεων [20].

Το έργο, που η τοποθεσία του επιλέχθηκε προκειμένου να επικοινωνεί με αξιοσημείωτα υπό κατασκευή project, όπως το Miami Worldcenter και το Skyrise Miami, εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο ανάπτυξης της περιοχής Southeast Overtown/Park West. Συνεπώς, θα ωφελήσει γενικότερα την πόλη του Μαΐάμι που θα αποτελέσει πόλο έλξης πολλών startups και μεγαλύτερων εταιρειών, καθώς και την ίδια την περιοχή, διότι 1,000,000$ ή 3% από τις εισπράξεις του Miami Innovation Tower θα αποδίδονται στην Community Redevelopment Agency κάθε χρόνο χωρίς να υπολογίζονται στο ανωτέρω ποσό τα έσοδα από την αυξημένη μετακίνηση και την άνοδο των τιμών των κατοικιών της περιοχής. Θα δημιουργηθούν, επίσης, τουλάχιστον 1,700 οικοδομικές θέσεις εργασίας και 700 μόνιμες, αποσκοπώντας να καλυφθούν από κατοίκους της περιοχής. Το έργο υπολογίζεται να δημιουργήσει περισσότερες από 13,000 υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας [21].

Εξίσου σημαντικό έργο αποτελεί και το New Aquarium στο Μπέρουμ, προάστιο του Όσλο, τα σχέδια για το οποίο δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2017. Το ενυδρείο θα αποτελέσει μέρος της γενικότερης αναβάθμισης που θα λάβει χώρα στην προκυμαία του Μπέρουμ, στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου. Η αναβάθμιση αυτή θα συμπεριλαμβάνει κέντρα θαλάσσιων δραστηριοτήτων, πολλά νέα εμπορικά καταστήματα και χώρους ψυχαγωγίας, ενώ θα βελτιωθεί το συγκοινωνιακό δίκτυο ανάμεσα στο Μπέρουμ και στο Όσλο. Τον σχεδιασμό του ενυδρείου έχει αναλάβει η εταιρεία  Haptic Architects, με έδρα το Λονδίνο και συνεργάζεται με την νορβηγική Rodeo, η οποία ασχολείται με την γενικότερη αναμόρφωση της περιοχής [22].

Η κατασκευή του ενυδρείου θα ξεκινήσει το 2020 και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2023. Σύμφωνα με την περιγραφή της εταιρείας, θα καλύπτει μια έκταση περίπου 10,000 τ.μ., θα περιέχει σχεδόν 7,000,000 λίτρα νερού και η οροφή του θα μοιάζει με δύο λευκούς, καμπυλωτούς βράχους οι οποίοι ξεπροβάλλουν από την επιφάνεια του νερού [23]. Η τοποθεσία του ενυδρείου είναι τέτοια ώστε να αποτελεί αρμονικό μέρος της αστικής ανάπλασης του Μπέρουμ. Όταν ολοκληρωθεί το έργο αυτό, θα αποτελεί το μεγαλύτερο της Βόρειας Ευρώπης. Η κατασκευή του, σε συνδυασμό με την ευρύτερη αξιοποίηση της περιοχής, θα συμβάλλει εξαιρετικά στην προσέλκυση τουριστών και επενδυτών στην πόλη του Όσλο ωφελώντας την νορβηγική οικονομία γενικότερα [24].

Ένα άλλο αξιοσημείωτο έργο παρόμοιας φύσεως διεξάγεται στο Αμβούργο της Γερμανίας. Το Αμβούργο, πόλη με διαχρονική εμπορική σημασία λόγω της στρατηγικής θέσης της στον ποταμό Έλβα, επωφελήθηκε από νέες προοπτικές με την επανένωση της Γερμανίας και την αυξημένη οικονομική κίνηση στην Κεντρική Ευρώπη και τη Βαλτική Θάλασσα. Η τοπική ηγεσία έσπευσε να εκμεταλλευθεί την εν λόγω ευκαιρία και έτσι τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, χάριν τεχνολογικών αλλαγών στην εμπορική ναυσιπλοΐα, η οικονομική δραστηριότητα είχε επικεντρωθεί στις νότιες περιοχές του ποταμού με αποτέλεσμα άλλα κεντρικά λιμενικά σημεία της πόλης στο βορρά να παρακμάζουν. Στόχος ήταν η ανάπλαση των περιοχών αυτών για τη δημιουργία ενός τεράστιου εμπορικού, πολιτισμικού και ψυχαγωγικού κέντρου. Προς την ανωτέρω κατεύθυνση, οι αρχές ξεκίνησαν να αγοράζουν τα σημαντικότερα σημεία της περιοχής μέσω της εταιρείας GHS Gesellschaft für Hafen-und Standortentwicklung (πλέον HafenCity Hamburg GmbH).

Σαφέστερα, το project, υπό την ονομασία HafenCity, ανακοινώθηκε το 1997 και ο διαγωνισμός για τον σχεδιασμό της περιοχής ολοκληρώθηκε το 1999. Το 2000, δημοσιεύθηκε το Masterplan του έργου που εγκρίθηκε από τις δημοτικές αρχές το και οι εργασίες ξεκίνησαν [25]. Το HafenCity εκτείνεται σε μια πρώην βιομηχανική και εμπορική περιοχή 1,570,000 τ.μ. και χωρίζεται σε  10 quarters: Sandtorkai/Dalmannkai, Sandtorpark, Strandkai, Brooktorkai, Uberseequartier (που προορίζεται να είναι το επιχειρηματικό κέντρο της περιοχής), Elbtorquartier, Lohsepark, Oberhafen, Baakenhafen και Elbbrucken. Το καθένα από αυτά τα quarters θα περιλαμβάνει διάφορες δραστηριότητες, από επιχειρήσεις μέχρι καλλιτεχνικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, καθώς και θα απευθύνεται σε διάφορα εισοδηματικά επίπεδα ώστε να χαρακτηρίζεται από κοινωνική και πολιτισμική ποικιλομορφία.

Το HafenCity δεν θα ενισχύσει μόνο το ρόλο του Αμβούργου ως εμπορικό κέντρο, αλλά θα προσελκύσει επιχειρήσεις διαφόρων τομέων εμπορίου μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις επιπτώσεις των οικονομικών διακυμάνσεων. Μεγάλη έμφαση μέσω του έργου δίνεται και στον πολιτισμό, καθώς το 2017 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του εμβληματικού χώρου μουσικών εκδηλώσεων Elbphilarmonie Concert Hall, ενώ έχει ήδη προβλεφθεί και η κατασκευή νέων πολιτιστικών χώρων. Οι οικολογικές ανησυχίες βρίσκονται στο προσκήνιο, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών αναγκών του έργου καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [26]. Η προσβασιμότητα αποτελεί, επίσης, μείζον ζήτημα και για αυτό το λόγο η κατασκευή πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων περιλαμβάνεται στον ευρύτερο σχεδιασμό σε συνάρτηση με την αναβάθμιση του δικτύου των Μ.Μ.Μ..

Συμπληρωματικά, η  περιοχή του έργου θα αριθμεί περισσότερες από 7,500 κατοικίες και ο συνολικός οικοδομικός χώρος θα περιλαμβάνει περίπου 2,400,000 τ.μ. Ακαθάριστης Επιφάνειας Δαπέδου (Gross Floor Area) [27]. Η επένδυση, δε, ανέρχεται σε 13,000,000,000€ (10,000,000,000€ προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα και τα υπόλοιπα από δημοτικές και ομοσπονδιακές δαπάνες), ενώ η ιδιωτική πρωτοβουλία συνεργάζεται αγαστά με τη δημόσια διοίκηση μέσω –κρατικών- κατευθυντηρίων γραμμών ώστε να αποφευχθούν οι αυθαιρεσίες. Συνοπτικά, το HafenCity προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός της περιόδου 2025-2030 και να προσελκύσει εκατοντάδες επιχειρήσεις. Η επένδυση αυτή θα δημιουργήσει έως και 45.000 νέες θέσεις εργασίας, βελτιώνοντας την οικονομία και την εικόνα της πόλης του Αμβούργου και ενισχύοντας την ευρωπαϊκή και διεθνή σημασία της [28].

Τέλος, μεγάλης σπουδαιότητας είναι και το project CityLife του Μιλάνου. Το Μιλάνο είναι αναμφισβήτητα μια «παγκόσμια πόλη», ένα από τα αξιόλογα κέντρα της ευρωπαϊκής αλλά και παγκόσμιας οικονομίας. Ο διεθνής διαγωνισμός, για την ανάπλαση της περιοχής όπου θα λάβει χώρα η επένδυση, ολοκληρώθηκε το 2004 και το CityLife του ομίλου Generali Group επιλέχθηκε λόγω της υψηλής αρχιτεκτονικής του ποιότητας και της φιλικότητάς του προς το περιβάλλον [29]. Σχεδιαστές του έργου είναι τα γραφεία των διεθνούς φήμης αρχιτεκτόνων Zaha Hadid, Arata Isozaki και Daniel Libeskind. Το εν λόγω project, δε, φιλοδοξεί να αυξήσει το διεθνές κύρος της πόλης και να αποτελέσει σύμβολό της διότι και ως τοποθεσία του έργου επιλέχθηκε η ιστορική περιοχή Fiera Milano που είναι χώρος εμπορικών εκθέσεων από το 1920.

Επεξηγηματικά, το project αφορά μια έκταση 366,000 τ.μ. και διακρίνεται σε τρία μέρη: το δημόσιο πάρκο, τους Τρεις Πύργους και τις κατοικίες. Οι Τρεις Πύργοι βρίσκονται στο επίκεντρο του έργου και ο καθένας φέρει το όνομα του αρχιτέκτονά του (Isozaki Tower, Hadid Tower και Libeskind Tower). Το Isozaki Tower και το Hadid Tower έχουν ολοκληρωθεί και το Libeskind Tower τελεί υπό κατασκευή, ενώ το πρώτο εξ αυτών αποτελεί το υψηλότερο κτήριο στην Ιταλία φτάνοντας σε ύψος 209  μέτρων Οι ουρανοξύστες αυτοί προορίζονται να φιλοξενήσουν διάφορες υπηρεσίες, όπως εταιρικά γραφεία, εμπορικά κέντρα και αίθουσες εκδηλώσεων. Γύρω από τους Πύργους εκτείνεται το πάρκο, δηλαδή ένας χώρος πρασίνου έκτασης 170,000 τ.μ. που είναι προσβάσιμος στον καθένα. Αρμονικά ενσωματωμένα στην περιοχή θα είναι και τα δύο συμπλέγματα πολυτελών κατοικιών με πρωτοποριακά σχεδιασμένη κυματοειδή μορφή, τα οποία θα καταλαμβάνουν έκταση 164,000 τ.μ. και 1.300 διαμερίσματα που θα φιλοξενούν περίπου 4.500 ενοίκους [30].

Επιπροσθέτως, το έργο αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το 2020, και το συνολικό κόστος της επένδυσης θα αγγίξει τα 2,000,000,000€.  Η περιοχή θα αποτελεί την μεγαλύτερη car-free ζώνη του Μιλάνου, καθώς έχει σχεδιαστεί ένα καινοτόμο σύστημα υπόγειων χώρων στάθμευσης, ένας νέος σταθμός του μετρό και δρόμοι αποκλειστικά για πεζούς και ποδηλάτες. Το CityLife είναι, επίσης, εξοπλισμένο με τελευταίας τεχνολογίας συστήματα εναλλακτικών πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων φωτοβολταϊκών [31]. Αυτό το πολλά υποσχόμενο project είναι ένα εκ των μεγαλύτερων έργων αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη και αναμένεται να έχει εξαιρετική συμβολή στην οικονομία του Μιλάνου και της Ιταλίας γενικότερα.

Τόσο στο Ελληνικό, όσο και στις δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις, μπορούμε να διακρίνουμε την δημιουργική αξιοποίηση μιας εν πολλοίς αχρησιμοποίητης περιοχής (αεροδρόμιο Ελληνικού, αεροδρόμιο Μπέρουμ, Southeast Overtown/Park West, πρώην λιμάνια Αμβούργου, Fiera Milano) με στόχο την δημιουργία ενός σημαντικού αστικού κέντρου ανάπτυξης, επιχειρηματικότητας, ψυχαγωγίας και έρευνας.

Καταληκτικά, η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν στην ενέργεια και τον μετασχηματισμό του ενεργειακού μείγματος και της αποδοτικότητας, ποσοτικά και ποιοτικά [32]. Κατά συνέπεια, οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει αυτό το έργο είναι η προάσπιση των αρχών της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ο σεβασμός στο περιβάλλον, η αποδοτικότητα σε δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και η στήριξη της ελληνικής οικονομίας με την παράλληλη αύξηση των κερδών των επενδυτών.

 

Παραπομπές:

  1. Lamdadev.com. (2018). Lamda Development. Διαθέσιμο σε: https://www.lamdadev.com/el/ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  2. Kathimerini.gr. (2018). Πιτσιόρλας: Η επένδυση στο Ελληνικό προχωρά. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/CYaXme [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  3. Ποτουρίδης Α. (2011). Ζητήματα Και Διλήμματα Πολιτικής, Για Την Αξιοποίηση Του Πρώην Αερολιμένα Ελληνικού. Διδακτορική διατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
  4. Supra note 1
  5. Κέντρο Πολιτισμού ‘Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. (2018). To ΚΠΙΣΝ. Διαθέσιμο σε: https://www.snfcc.org/?lang=el [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  6. thePaper. (2016). Οδ Αθανασίου -Lamda Development: Τι σημαίνει για τουρισμό και ξένες επενδύσεις το έργο στο Ελληνικό. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/zr7K8K [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  7. Kathimerini.gr. (2018). Άποψη: Η σημασία των διεθνών εταιρειών για επενδύσεις, ανάπτυξη. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/hJdkFe [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  8. Weber M. (2006), Wirtschaft und Gesellschaft, Medimops.
  9. TO BHMA. (2012). Διαφθορά και γραφειοκρατία ίσον 14 δισ. ευρώ κόστος. Διαθέσιμο σε: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=486164 [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  10. Inefan. (2016). Ελλάδα: Η «πρωταθλήτρια» της… γραφειοκρατίας. Διαθέσιμο σε:  https://goo.gl/dVLJt2 [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  11. Kathimerini.gr. (2003). 15,73 δισ. ευρώ κόστισαν διαφθορά και γραφειοκρατία, το 2000. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/MkGPbm [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  12. Το Ελληνικό. (2018). Οι συμβατικές προϋποθέσεις για την έναρξη αξιοποίησης του Ελληνικού. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/ga3Vjj [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  13. Naftemporiki.gr. (2013). Deloitte: Το φορολογικό σύστημα διώχνει επενδυτές. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/3xudiJ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  14. Kathimerini.gr. (2017). Φορολογία και επενδύσεις: Υπάρχει συνάρτηση;. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/zqry7u [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  15. Insider.gr. (2018). Πως συνδέονται οι επενδύσεις με την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/peQYf3 [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  16. Σαμαρά Ε. (2009), Μοντελοποίηση εθνικών συστημάτων καινοτομίας, προσέγγιση με την θεωρία της δυναμικής συστημάτων. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
  17. Miami Innovation District (2018) Where Miami thinks big. Διαθέσιμο σε: http://innovatemiami.com/ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  18. Verdict Designbuild. (2018). Miami Innovation District, Miami, Florida – Verdict Designbuild. Διαθέσιμο σε: https://www.designbuild-network.com/projects/miami-innovation-district-miami-florida/ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  19. Miami New Times. (2015). Here’s What the Miami Innovation District in Overtown Would Look Like. Διαθέσιμο σε: https://www.miaminewtimes.com/news/heres-what-the-miami-innovation-district-in-overtown-would-look-like-7662818 [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  20. PROFILE Miami. (2017). Miami Innovation District Coming to Park West. Διαθέσιμο σε: http://profilemiamire.com/miamirealestate/2017/2/12/miamiinnovationdistrict [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  21. MiamiHerald. (2015). Miami Innovation District idea gaining tech community support. Διαθέσιμο σε: https://www.miamiherald.com/news/business/article25119775.html [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  22. Dezeen. (2017). Haptic unveils domed aquarium for former airport site in Oslo. Διαθέσιμο σε: https://www.dezeen.com/2017/10/16/haptic-architects-domed-aquarium-oslo-former-airport-baerum/ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  23. Interestingengineering.com. (2017). Oslo Is Getting a New Aquarium and Its Dome Design Is Stunning. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/LY4jPV [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  24. Inhabitat.com. (2017). Northern Europe’s largest aquarium unveiled for former Oslo airport site. Διαθέσιμο σε: https://inhabitat.com/northern-europes-largest-aquarium-unveiled-for-former-oslo-airport-site/ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  25. Hafencity.com. (2018). HafenCity Hamburg – Startseite. Διαθέσιμο σε: https://www.hafencity.com [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  26. Construction21.org. (2018). HafenCity Hamburg, inspiring German initiative to develop green cities. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/3Vk24R [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  27. NewCities. (2013). Welcome to Europe’s Largest Inner-City Project – NewCities. Διαθέσιμο σε: https://newcities.org/cityquest-hafencity-hamburg-germany/ [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  28. Eleftheriou, V. and Knieling, J. (2017). The urban project of HafenCity. Today’s Urban and Traffic profile of the area. Executive summary of methodology and traffic research conducted in the region. Transportation Research Procedia, Vol. 24, 2017, pp.73-80. Διαθέσιμο σε: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352146517303514 [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  29. City-life.it. (n.d.). CityLife Milano – progetto di riqualificazione FieraMilanoCity. Διαθέσιμο σε: https://www.city-life.it [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  30. ArchDaily. (2013). In Progress: CityLife Milano / Zaha Hadid Architects. Διαθέσιμο σε: https://www.archdaily.com/338830/in-progress-citylife-milano-zaha-hadid-architects [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  31. Maxfrank.com. (n.d.). CityLife Milan – MAX FRANK. Διαθέσιμο σε: https://www.maxfrank.com/uk-en/projects/entries/CityLife-Milano.php [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].
  32. Insider.gr. (2018). Σταθάκης: Είμαστε παράδειγμα στην αντιμετώπιση προκλήσεων. Διαθέσιμο σε: https://goo.gl/Eq5sw7 [Ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2018].