της Φωτεινής Μέντζου, ερευνήτρια της υποομάδας «Επιστήμη & Τεχνολογία»

Η 10η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως «Παγκόσμια Ημέρα της Επιστήμης για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη»(WSDPD) τον Οκτώβριο του 2001 έπειτα από Γενική Συνέλευση της UNESCO.

Η ιδέα της σύνδεσης της επιστήμης με ύψιστα ιδανικά, όπως η ειρήνη, υπήρχε από τα τέλη της δεκαετίας του 70’ όταν,από πρωτοβουλία επιστημόνων, καθιερώθηκε η Παγκόσμια Εβδομάδα Επιστήμης και Ειρήνης με βασική αιτία την κατάχρηση των επιστημονικών επιτευγμάτων  κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.  Στο πέρασμα των χρόνων, όμως,διαπιστώθηκε η ανάγκη ευρύτερης γνωστοποίησης αυτού του θεσμού και έτσι από Παγκόσμια Εβδομάδα μετατράπηκε σε Παγκόσμια Ημέρα διατηρώντας και συμπυκνώνοντας τους στόχους που εξαρχής είχαν τεθεί.

Η καθιέρωση μίας Παγκόσμιας Ημέρας Επιστήμης για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη αποσκοπεί στο να αναδείξει τη σημαντικότητα του ρόλου της Επιστήμης στην Αειφόρο Ανάπτυξη αλλά και στην ενδυνάμωση των προοπτικών της Ειρήνης. Αποτελεί μία ευκαιρία κάθε χρόνο να επιβεβαιώνεται η εθνική και διεθνής δέσμευση για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τη σημασία της επιστήμης προς όφελος της κοινωνίας, στοχεύοντας στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ επιστήμης και κοινωνιών. Υπό αυτή την έννοια, η Παγκόσμια Ημέρα της Επιστήμης για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη (aka WSDPD) αποτελεί μια ευκαιρία να γίνει ορατός στο ευρύ κοινό ο αντίκτυπος που έχει  η επιστήμη στη καθημερινότητά, προκαλώντας ταυτόχρονα την προσωπική αναζήτηση. Ένα τέτοιο εγχείρημα φέρνει, επίσης, μια νέα προοπτική στην παγκόσμια αναζήτηση ειρήνης και ανάπτυξης.

Από την καθιέρωσή της και στο εξής, η UNESCO φροντίζει να επισημαίνει τη σημαντικότητα αυτής της γιορτής επιλέγοντας κάθε χρόνο και μία διαφορετική θεματολογία, η οποία εκτείνεται σε μεγάλο εύρος ανάλογα με τις ανάγκες της επικαιρότητας. Χάρη στη WSDPD έχουν διεξαχθεί πολλά έργα, προγράμματα και χρηματοδοτήσεις προς την επιστήμη σε όλο τον κόσμο. Η ημέρα αυτή έχει συμβάλει, ακόμη, στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ επιστημόνων που ζουν σε περιοχές που έχουν πληγεί από συγκρούσεις, όπως το Ισραήλ και η Παλαιστίνη. Η UNESCO μάλιστα, παρέχει τη δυνατότητα ανοικτής πρόσβασης στο τρίμηνο περιοδικό A World of Science, το οποίο καθιστά γνωστή στο ευρύ κοινό την επιστήμη σε ένα μεγάλο φάσμα σύγχρονων θεμάτων.

Φέτος, με αφορμή την εβδομηκοστή επέτειο από την διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιλέχθηκε η θεματική «Επιστήμη, ένα ανθρώπινο δικαίωμα». Η γενική διευθύντρια της UNESCO κυρία Audrey Azoulay δηλώνει: «Μαζί, πρέπει να επιδιώξουμε μεγαλύτερη πρόσβαση στην επιστημονική εκπαίδευση – ιδιαίτερα για τα κορίτσια – καθώς και να στηρίξουμε την OpenScience και καινοτόμους τρόπους για την προώθηση της έρευνας.

Άλλωστε, ήδη εγκριθείσες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης προωθούν την ελεύθερη πρόσβαση στην ανοικτή εκπαίδευση και την ανοικτή Επιστήμη, ώστε να μεγιστοποιηθούν η χρήση και τα οφέλη της Επιστήμης σε όλους τους τομείς. Τα πανεπιστήμια, οι βιβλιοθήκες και οι ερευνητικοί οργανισμοί για να υποστηρίξουν τις πολιτικές αυτές «προσβασιμότητας» διαχειρίζονται αποθετήρια, στα οποία οι ερευνητές ανεβάζουν επιστημονικά άρθρα και δημοσιεύσεις ώστε όλοι (ερευνητές, βιομηχανίες και το ευρύ κοινό) να επωφεληθούν και να χρησιμοποιούν τα αποτελέσματα της έρευνας και επιστήμης.

Η ημέρα WSDPD  προσφέρεται για κινητοποίηση τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο. Η UNESCO μάλιστα ενθαρρύνει αυτή την κινητοποίηση προτρέποντας τον καθένα από εμάς στην οργάνωση μίας προσωπικής δραστηριότητας σχετικής με αυτή τη μέρα, από μια απλή επίσκεψη σε μουσείο, έως την ενημέρωση του κοινωνικού μας περίγυρου για τη σημαντικότητα της.