του Ρότζερ Σαμαά

Είναι αλήθεια πως ο στρατός ως έννοια, αποτελεί έναν διαχρονικό μηχανισμό άμυνας, αλλά και επεκτατισμού. H λειτουργία και η αξία του απασχολεί ιδιαίτερα τους κοινωνιολόγους, αλλά και τους πολιτικούς επιστήμονες.

Από τις πόλεις κράτη μέχρι τις αυτοκρατορίες και την διαμόρφωση των Εθνικών κρατών στην πορεία, δημιουργείται ένας κοινός παρονομαστής, δηλαδή η δημιουργία ενός εργαλείου το οποίο θα προστατεύει τα κράτη (ή τις αυτοκρατορίες στο παρελθόν) από τις εξωτερικές απειλές. Η ανάπτυξη των στρατών τείνει να μεταβληθεί σε ραγδαία αν αναλογιστεί κανείς πως από την Βιομηχανική επανάσταση και μετά, η τεχνολογία αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς εν παραλλήλω με την ανάγκη των Εθνικών κρατών να επιβιώσουν σε ένα καινούργιο περιβάλλον συναίνεσης, αλλά και αβεβαιότητας επέκεινα. Στο σήμερα, όπου η παγκοσμιοποίηση αποτελεί μια θεμελιώδης έννοια στις Διεθνείς σχέσεις αναπτύσσονται νέοι προβληματισμοί που δεν αφορούν μόνο την ασφάλεια των Εθνικών κρατών ως έχειν, αλλά και τις ενώσεις των κρατών.

Σαφέστερα, αυτό παρατηρείται στην περίπτωση που έχουν αναπτυχθεί ενώσεις οι οποίες βασίζονται σε κοινές αξίες αλλά και κοινά νομοθετικά πλαίσια, όπως στην περίπτωση της Ε.Ε. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν, προχθές (Σ.Σ. 11/11/2018), έθεσε στο τραπέζι των μελλοντικών υποψήφιων κινήσεων της Ε.Ε, το ζήτημα της δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού στρατού με στρατιωτική συμμετοχή από τις χώρες που απαρτίζουν την ένωση. Έναν Ευρωπαϊκό στρατό διαφορετικό και σαφώς μαζικότερο από επιμέρους στρατιωτικές μονάδες, που έχουν συγκεκριμένα καθήκοντα όπως η Frontex.

Ο λόγος του Μακρόν στάθηκε σε τρία καίρια σημεία. Αφενός στην σκέψη ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αντιμετωπίζει υπεύθυνα, με πλάνο και αυτονομία, τις εξωτερικές απειλές που ελλοχεύουν ενάντια στο Ευρωπαϊκό ιδεώδες. Αφετέρου, στην εξοπλιστική αυτονομία της Ευρώπης μέσω της διακοπής εξοπλιστικού εφοδιασμού από τις ΗΠΑ, επ’ αφορμή τις ψύχρανσης των σχέσεων μεταξύ Ε.Ε και ΗΠΑ. Η εν λόγω ψύχρανση οφείλεται βεβαίως σε έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης μεταξύ των δύο Ομοσπονδιών σε πολλά ζητήματα, όπως το περιβαλλοντικό ζήτημα και την αποτυχία της συνόδου του Παρισίου. Το τρίτο καίριο σημείο της σκέψης Μακρόν αφορά την λιτή στρατηγική που ο ίδιος θέλει να ακολουθήσει η Ε.Ε., δηλαδή τη στρατιωτική αυτονομία με σκοπό την στρατηγική προστασία της Ευρώπης από την Ρωσία τις ΗΠΑ και την Κίνα αλλά και την ουσιαστική προστασία από τις απειλές που έρχονται από την Ανατολή και την Αφρική. Από την πλευρά του ο Πρόεδρος των ΗΠΑ εμμένει στο δόγμα πως οι Ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στο ΝΑΤΟ θα πρέπει να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους, διότι οι ΗΠΑ ξοδεύουν ένα δυσανάλογα μεγαλύτερο ποσό σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.

Το μείζον και κρίσιμο ζήτημα που αναπτύσσεται με αφορμή την άποψη του Εμμανουέλ Μακρόν ταλανίζει και διχάζει σημαντικά τις χώρες της Ευρώπης, αφού από την μία η Γερμανία καλείται υπό το πρίσμα της σκέψεως του Μακρόν να αυξήσει τις στρατιωτικές της δαπάνες από τον προϋπολογισμό της χώρας ενώ από την άλλη το Βέλγιο βρίσκεται σε δύσκολη θέση αφού συνεχίζει να αγοράζει στρατιωτικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ (όπως F-16). Συνολικά, η πρωτοβουλία Μακρόν δημιουργεί νέα ερωτηματικά στις διεθνείς ισορροπίες. Στην περίπτωση που πράγματι δημιουργηθεί ένας νέος Ευρωπαϊκός στρατός, οι χώρες του κόσμου καλούνται να διαμορφώσουν νέα θέση επί των νέων συνθηκών, καθώς και το ίδιο ισχύει και για τις διαπραγματεύσεις εντός του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, όλα τα νομικά και οικονομικά ζητήματα που ανακύπτουν από μια τέτοια απόφαση.