της Μαρίας Κακαβά
Μετά από 2,5 χρόνια έντονων διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου, φαίνεται πως επιτέλους αποφασίστηκε μια συμφωνία με τους όρους του Brexit. Ωστόσο οποιοσδήποτε ισχυρίζεται, όπως η Τερέζα Μέι, πως η συμφωνία αυτή θα είναι οριστική είναι υπερβολικά αισιόδοξος.
Προκειμένου να οριστικοποιηθεί η συμφωνία θα πρέπει να αποφασίσουν θετικά η Βρετανική Κυβέρνηση, η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. που θα συγκληθεί στις 25 Νοεμβρίου, αλλά και το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Τερέζα Μέι κατάφερε να περάσει την συμφωνία από το Υπουργικό Συμβούλιο, όμως κάποιοι υπουργοί, που εξ αρχής υπήρξαν υπερασπιστές του Brexit, αποφάσισαν να παραιτηθούν παρά να δώσουν την συγκατάθεσή τους για μια συμφωνία την οποία χαρακτηρίζουν ως «προδοσία της βούλησης του Βρετανικού λαού», ο λόγος γίνεται για τον πρώην υπουργό για το Brexit, Dominic Raab, και την υπουργό Εργασίας και Συντάξεων, Esther Mcvey. Παράλληλα, η Πρωθυπουργός αντιμετωπίζει αντίσταση μέσα από το ίδιο το κόμμα των Συντηρητικών, καθώς ήδη έχει σχηματιστεί κίνημα απομάκρυνσής της από την Downing Street, γεγονός που καθιστά την επικύρωση της συμφωνίας από την Βουλή των Κοινοτήτων σχεδόν απίθανη. Αρκετοί μάλιστα από τους Συντηρητικούς ζητούν επάνοδο των διαπραγματεύσεων για την επίτευξη καλύτερης συμφωνίας, ωστόσο είναι αμφίβολο να υπάρξει ευνοϊκότερη συμφωνία μόλις λίγους μήνες πριν την επίσημη έξοδο της χώρας από την Ε.Ε.. Μετά από χρόνια αντιπαραθέσεων η βρετανική πολιτική σκηνή συμφωνεί μόνο ως προς ένα πράγμα: η συμφωνία με την Ε.Ε. είναι καταστροφική για την Βρετανία.
Η επίμαχη συμφωνία είναι ένα κείμενο 858 σελίδων, το οποίο μόνο επιφανειακά λύνει τα προβλήματα της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε.. Οι κύριοι πυλώνες της αφορούν το λεγόμενο “divorce bill”, τα χρήματα δηλαδή τα οποία θα πληρώσει η Βρετανία την Ε.Ε. για το προνόμιο να αποχωρήσει, τα δικαιώματα των πολιτών των εκατέρωθεν κρατών στα εδάφη τους, την τελωνειακή ένωση, και την αποφυγή δημιουργίας “hard border” μεταξύ της Ιρλανδίας, μέλος της Ε.Ε., και της Βόρειας Ιρλανδίας, μέλος του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία θα παραβίαζε κατάφωρα την λεγόμενη “Good Friday Agreement” του 1998. Ένα θέμα που δεν ρυθμίζεται είναι το μέλλον της αλιείας μεταξύ των δύο μερών, το οποίο επιφυλάσσεται να ρυθμιστεί μεταγενέστερα. Το θέμα αυτό μπορεί με μια πρώτη ματιά να μοιάζει δευτερεύον, ωστόσο αποτελεί κόκκινη γραμμή για τους 13 βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος από την Σκωτία, που έχουν δηλώσει ανοιχτά σε γράμμα τους στην Μέι, πως δεν θα στηρίξουν συμφωνία που δεν λύνει το πρόβλημα των Σκοτσέζων αλιέων.
Το ποσό που καλείται υπό την εν λόγω συμφωνία να πληρώσει η Βρετανία ανέρχεται στα 39 δισεκατομμύρια λίρες, το οποίο θα διαμοιραστεί μεταξύ του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και των εκκρεμών υποχρεώσεών της στην Ε.Ε.. Το 2014 η Βρετανία αποφάσισε να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό έως το τέλος της σχετικής περιόδου το 2020, συνεπώς ένα κομμάτι από τα χρήματα αναγκαστικά θα έπρεπε να δοθεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Επίσης, η Βρετανία είχε συμφωνήσει να πληρώσει για ένα σημαντικό αριθμό εγχειρημάτων της Ε.Ε. έως ότου αυτά ολοκληρωθούν, γεγονός που σημαίνει πως θα συνεχίζει να δίνει κεφάλαια στην Ε.Ε έως το 2030, αρκετά χρόνια μετά την αποχώρησή της!!
Παράλληλα, η συμφωνία θα προστατεύει τους πολίτες των εκατέρωθεν κρατών στις μετακινήσεις τους. Οι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν το ελεύθερο να μετακινούνται, να εγκατασταθούν και να εργάζονται στην Βρετανία έως το τέλος της μεταβατικής περιόδου το 2020, και εάν έχουν μείνει στην χώρα για 5 συνεχόμενα χρόνια θα επιτρέπεται να εγκατασταθούν εκεί επ’ αόριστον. Η ίδια μεταχείριση προβλέπεται και για τους Βρετανούς που επιθυμούν να μετακινούνται, να εγκατασταθούν και να δουλέψουν σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα. Όμως υπάρχει και μια αρνητική διάταξη για τις βρετανικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε., και η δραστηριότητα των οποίων αποτελεί περίπου 119 δισεκατομμύρια λίρες του εγχώριου Α.Ε.Π., και αυτό είναι ότι δεν θα υπάγονται πλέον στην σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία, που τους επέτρεπε να έχουν συναλλαγές σε ευρωπαϊκά εδάφη δίχως να χρειάζεται να δημιουργήσουν σχετικές θυγατρικές, αλλά θα έχουν μόνο την πιο υποτυπώδη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές που θα ρυθμίζεται από την αρχή της ισοδυναμίας. Η αρχή αυτή σημαίνει πως μέσα στην Ε.Ε. μπορούν να ασκούν οικονομική δραστηριότητα επιχειρήσεις ξένων χωρών, που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί πως τηρούν ισοδύναμα κριτήρια με την ίδια όσον αφορά τις ίδιες δραστηριότητες. Μια τέτοια κατάσταση δεν θα είναι καθόλου ευνοϊκή για την Βρετανία, καθώς τα προνόμια της ισοδυναμίας θα μπορούν να ανακαλούνται από την Ε.Ε. μέσα σε περίοδο 30 ημερών. Άλλωστε, δεν έχει συμφωνηθεί τι ακριβώς σημαίνει η έννοια της ισοδυναμίας, γεγονός που δίχως αμφιβολία θα οδηγήσει στην επιβολή ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο Ηνωμένο Βασίλειο αρκετά χρόνια μετά την έξοδό του από την Ε.Ε., δίχως όμως να έχει το δικαίωμα να εκπροσωπηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπως παλιά!
Το ζήτημα της τελωνειακής ένωσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την προβληματική της ύπαρξης “hard border” ανάμεσα στην Ιρλανδία και την Βόρεια Ιρλανδία. Συγκεκριμένα, οι εντάσεις που υπήρχαν στην περιοχή στα τέλη του 20ου αιώνα οδήγησαν στην σύναψη της λεγόμενης “Good Friday Agreement” το 1998, η οποία σκόπευε να κατευνάσει τα πνεύματα μεταξύ εκείνων που επιζητούσαν την ένωση με την Ιρλανδία και αυτών που ήθελαν την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μεταξύ άλλων η συμφωνία προέβλεπε πως η Β. Ιρλανδία θα παρέμενε μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου, ωστόσο οι πολίτες της θα είχαν την δυνατότητα να αποκτήσουν διπλή υπηκοότητα, και πως η κίνηση ανθρώπων και αγαθών ανάμεσα στα δύο κράτη θα ήταν ελεύθερη δίχως συνοριακούς ελέγχους. Ανάλογο σύστημα δίχως ελέγχους αποτελεί η εμπορική – τελωνειακή ένωση των κρατών μελών την Ε.Ε.. Συνεπώς, με το Brexit, το οποίο όπως είχαν δηλώσει ξεκάθαρα οι Συντηρητικοί θα σημαίνει τέλος στην εμπορική – τελωνειακή ένωση, κινδυνεύει να καταρρεύσει το καθεστώς που δημιούργησε η συμφωνία του 1998 στην περιοχή.
Με την συμφωνία για το Brexit αποφασίστηκε να θεσπιστεί μια μεταβατική περίοδος έως την άνοιξη του 2021, οπότε και τα μέρη ελπίζουν να έχουν βρει μια κοινή λύση, έως τότε όμως δεν θα υπάρξει “hard border” στην περιοχή και η τελωνειακή ένωση θα συνεχίσει να υπάρχει, και θα καλύπτει ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο η συμφωνία προβλέπει, πως εάν το 2021 η Ε.Ε. δεν θεωρήσει ότι έχει επιτευχθεί κάποια ουσιαστική συμφωνία θα μπορεί να παρατείνει την μεταβατική περίοδο επ’ αόριστον. Με αυτόν τον τρόπο η Βρετανία θα παραμείνει μέρος της τελωνειακής ένωσης, έως ότου αποφασίσει η Ε.Ε. να την αποδεσμεύσει, γεγονός που έρχεται αντιμέτωπο με όλες τις διακηρύξεις των υπερασπιστών του Brexit. Η Βρετανία θα είναι ουσιαστικά μέρος της Ε.Ε. και θα υπόκειται σε όλους τους σχετικούς κανόνες δικαίου που θα της επιβάλλει, δίχως να μπορεί να πράξει οτιδήποτε αντίθετο το βρετανικό κοινοβούλιο, και δίχως να έχει την οποιαδήποτε παρουσία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Ουσιαστικά το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι υποτελές της Ε.Ε. μετά από μια διαδικασία που στόχευε στην απελευθέρωσή του!
Συνεπώς, φαίνεται πως με την εν λόγω συμφωνία καταπατήθηκαν όλες οι αρχές που πρέσβευε το Brexit, και πως οι πολιτικοί της χώρας που υποστήριζαν την αποχώρηση περισσότερο αιθεροβάμονες παρά ρεαλιστές υπήρξαν. Η Ε.Ε. κατάφερε να κάνει ένα από τα πιο ισχυρά κράτη της περιοχής να υποκλιθεί ενώπιόν της, και να δώσει ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε όποιο κράτος σκέφτεται να ακολουθήσει την ίδια πορεία: εφόσον η Μεγάλη Βρετανία, που άλλοτε κυριαρχούσε στο 25% των εδαφών του πλανήτη δεν τα κατάφερε, ποια ελπίδα υπάρχει για εσάς;
H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.
the SAFIA Blog 