του Γεώργιου Λούβαρη, ερευνητή της ομάδας «Οικονομικές Δυναμικές»

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Βιομηχανοποίηση της Αφρικής, η οποία γιορτάζεται στις 20 του Νοεμβρίου, καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1990. Η ημέρα αυτή θεσπίστηκε διεθνώς σαν μια αφορμή για κυβερνήσεις και οργανισμούς της αφρικανικής ηπείρου να συγκεντρωθούν και να εξετάσουν τρόπους που θα τονώσουν την διαδικασία εκβιομηχάνισης της Αφρικής.

Οι αφρικανικές χώρες, ενώ διαθέτουν αρκετούς φυσικούς πόρους για την ικανοποίηση βασικών αναγκών, παρατηρείται πως έχουν μείνει πίσω σε σχέση με άλλες χώρες στην υλοποίηση των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας (εξάλειψη φτώχειας, καθολική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μείωση παιδικής θνησιμότητας κλπ). Η έντονη φτώχεια και η απουσία πλούτου από την περιοχή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός πως η συμμετοχή της Αφρικής στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή ήταν στάσιμη στο 1% για δεκαετίες. To φαινόμενο αυτό προέρχεται από την αδυναμία των αφρικανικών χωρών να μετατρέψουν τις πρώτες ύλες σε τελικά προϊόντα λόγω της απουσίας ανταγωνιστικών βιομηχανικών μονάδων. Αντί, λοιπόν, οι χώρες της αφρικανική ηπείρου να στηρίζονται στην μεταποιητική παραγωγή τους, στρέφονται στην εξαγωγή των πόρων τους με ελάχιστες ή μηδαμινές προστιθέμενες αξίες, γεγονός που οδηγεί στην απώλεια θέσεων εργασίας και στην εξαθλίωση των πολιτών τους.

Συνεπεία των ανωτέρω, ο ΟΗΕ και άλλες διεθνείς οργανώσεις θέσπισαν την παγκόσμια ημέρα βιομηχανοποίησης της Αφρικής με σκοπό τη λήψη μέτρων υπέρ της αναβάθμισης της αφρικανικής οικονομίας και την χάραξη υποστηρικτικής πολιτικής σ’ αυτήν την προσπάθεια. Κάθε χρόνο, στις 20/11, καλούνται σε διάλογο Αφρικανικοί ηγέτες, φορείς χάραξης πολιτικής, εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα, ακαδημαϊκοί, διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και αναπτυξιακοί εταίροι, με κύριο άξονα τη βιομηχανία και τη μεταποιητική παραγωγή ως ισχυρό κινητήρα για την αειφόρο ανάπτυξη και την εξάλειψη της φτώχειας.

Η παγκόσμια κοινότητα, λοιπόν, δηλώνει στήριξη σε μια συνεχή εκστρατεία για τη βιώσιμη βιομηχανική και εμπορική ανάπτυξη της Αφρικής. Μέσω των σεμιναρίων και των συναντήσεων, που λαμβάνουν χώρα με αφορμή τη συγκεκριμένη μέρα, οι διεθνείς φορείς με τους τοπικούς προσπαθούν να διαμορφώσουν μια ατζέντα που θα κάνει το σχέδιο εκβιομηχάνισης εφικτό. Ο οδηγός αυτός εστιάζει στην δημιουργία μιας πλατφόρμας αναπτυξιακών πολιτικών που στρέφονται στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία και στοχεύει στον κοινωνικό-οικονομικό μετασχηματισμό της Αφρικής. Η υιοθέτηση αυτής της ατζέντας είναι απαραίτητη κυρίως σε τομείς που στηρίζουν οικονομικά την πλειοψηφία των φτωχών της Αφρικής, όπως οι αγροτικές και άλλες μικρομεσαίες βιομηχανίες.

Σαφέστερα, το φετινό θέμα της παγκόσμιας ημέρας για την βιομηχανοποίηση της Αφρικής είναι: “Promoting Regional Value Chains in Africa: A pathway for accelerating Africa’s structural transformation, industrialization and pharmaceutical production”. Η συγκεκριμένη θεματική ενότητα δίνει την ευκαιρία να δρομολογηθούν καινοτόμες πολιτικές και δράσεις για την πρόοδο της φαρμακευτικής παραγωγής στην αφρικανική ήπειρο, μια κίνηση που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα συνδράμει στην ανάπτυξη της. Η ενίσχυση της φαρμακευτικής βιομηχανίας γίνεται στο πλαίσιο της υπό διαπραγμάτευσης Africa Continental Free Trade Agreement (AfCFTA), μια εμπορική συμφωνία ανάμεσα σε 44 αφρικανικές χώρες που προωθεί μια ενιαία αφρικανική αγορά με ελεύθερες μετακινήσεις και κοινό νόμισμα. Ταυτόχρονα η χάραξη των πολιτικών αυτής της ατζέντας για την αφρικανική οικονομία περιλαμβάνονται στην Third Industrial Development Decade for Africa (IDDA III), την δεκαετία 2016-2025, κατά την οποία ο ΟΗΕ μαζί με διεθνείς φορείς σχεδιάζει σταδιακά το δομικό μετασχηματισμό της οικονομίας μέχρι η αφρικανική βιομηχανία να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες της.

Οι επαφές με την αφρικανική ήπειρο, με την συνδρομή της παγκόσμιας ημέρας, έχουν ενισχύσει την οικονομία και την βιομηχανική παραγωγή της. Ωστόσο, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση των προσπαθειών από την Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιομηχανική Ανάπτυξη (UNIDO) σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις ώστε οι αναπτυξιακοί στόχοι να καταστούν υλοποιήσιμοι.