της Πηνελόπης Ευθυμιάδη

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2016, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συναντήθηκαν για να συζητήσουν, σε παγκόσμιο επίπεδο στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, θέματα που αφορούν τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες. Η συνάντησή αυτή έστειλε ένα σημαντικό πολιτικό μήνυμα ότι τα θέματα μετανάστευσης και προσφύγων έχουν καταστεί μείζονα στη διεθνή ατζέντα. Με την υιοθέτηση της Διακήρυξης της  Νέας Υόρκης για τους Πρόσφυγες και τους Μετανάστες , τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ αναγνώρισαν την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ανθρώπινης κινητικότητας και της ενισχυμένης συνεργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο και δεσμεύτηκαν i) στην απόλυτη διασφάλιση των θεμελιωδών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών, ii) στην υποστήριξη των χωρών υποδοχής μεταναστευτικών ροών, iii) στην καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και των διακρίσεων έναντι όλων των μεταναστών, iv) στην ενσωμάτωση μεταναστευτικής πολιτικής στην κάθε μια κρατική πολιτική και τέλος v) στην ενίσχυση της παγκόσμιας διακυβέρνησης της μετανάστευσης . (Δ.Ο.Μ-Ο.Η.Ε., 2018)

Η διακήρυξη της Νέας Υόρκης, το 2016, ήταν το προοίμιο της προγραμματισμένης έγκρισης του Παγκόσμιου Συμφώνου για τη Μετανάστευση σε μια διακυβερνητική διάσκεψη για τη διεθνή μετανάστευση που θα γίνει το 2018, ήτοι στις 11.12.18 στο Μαράκες του Μαρόκο. Σαφέστερα, ορίζεται μια σειρά δεσμεύσεων από τα κράτη-μέλη του Ο.Η.Ε. όσον αφορά τη διεθνή μετανάστευση σε όλες τις διαστάσεις της και αποβλέπουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση όλων των πτυχών του φαινομένου, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπιστικών και αναπτυξιακών παραγόντων . Το ψήφισμα για τις διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις του Παγκόσμιου Συμφώνου συνάπτεται μέσω της αποτελεσματικής συμμετοχής όλων των ενδιαφερομένων μερών και αποσιωπά μια βαθιά αλληλεγγύη συνεργασίας μεταξύ των Κρατών Μελών προκειμένου να κατοχυρώσει- χωρίς να επιτρέπει κενά πρακτικών αμφιβολιών – τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των μεταναστών. Πρόκειται για μια δικλείδα ασφαλείας στον «δεύτερο πόλεμο» που έχουν να αντιμετωπίσουν οι μετανάστες,  έχοντας διασωθεί από έναν πρώτο πόλεμο, την είσοδο και ένταξή τους σε μια καινούργια κοινωνία. Επιδιώκεται να μην υποβιβαστούν τα δικαιώματά τους , να μην υποσκαφθεί η ελευθερία τους , να μην χαθεί η αξία τους .

Ωστόσο, το global compact of migration δεν είναι δεσμευτικό. Καταρχήν, πρόκειται για δήλωση προθέσεων. Μια βασική προϋπόθεση για περισσότερη «ασφαλή και τακτική μετανάστευση» – όπως προβλέπεται από τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών – είναι συνεπώς η πολιτική βούληση για βελτιωμένη διαχείριση της μετανάστευσης και επίτευξη των στόχων. (Schraven , Dick , 2018). Πολλές χώρες όπως το Μεξικό, το Μαρόκο και το Μπαγκλαντές (νότιες χώρες διέλευσης και μετανάστευσης) είναι βέβαιο ότι θα έχουν εγγενές ενδιαφέρον για τη βελτίωση της συνεργασίας για τη μεταναστευτική πολιτική . Μολαταύτα, αρκετά Μέλη δήλωσαν απόσχιση από το Σύμφωνο, όπως η Ελβετία, με βασικό επιχείρημα ότι οι μη δεσμευτικοί, πολιτικοί στόχοι που διατυπώνονται στο κείμενο αυτό θα μπορούσαν να μετατραπούν σε νομικά δεσμευτικές διατάξεις μακροπρόθεσμα. Το γεγονός ότι δεν εξασφαλίστηκε η υποστήριξη της Ελβετίας κάνει ακόμη πιο αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Γιούνγκ Λάουμπερ, ο πρεσβευτής της Ελβετίας στον ΟΗΕ, ήταν ο ένας από τους δύο βασικούς διαπραγματευτές στη διαδικασία για την κατάρτιση του κειμένου. Την λίστα έχουν συμπληρώσει η Αυστραλία , το Ισραήλ , η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Εσθονία, οι ΗΠΑ, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Τσεχία.  Δεν προκαλεί εντύπωση η επιλογή αυτή για τις άνωθεν , καθώς τίθενται υπέρμαχοι της «παράνομης έως και καθόλου εισόδου» .

Αξιολογικά, για να διασφαλιστεί η επιτυχία της εφαρμογής του ψηφίσματος -όπως υπογραμμίζουν οι Dick & Schraven-, θα βοηθούσε επικουρικά η δημιουργία Γραμματείας του ΟΗΕ για τη Μετανάστευση, διαμορφώνοντας πολιτική, όχι μόνο συντονίζοντας αλλά και συνδέοντάς τη, με αναπτυξιακές, κλιματικές και περιβαλλοντικές πολιτικές. Αναμφισβήτητα όμως, το Σύμφωνο αποτελεί έναν κοινό άξονα κρατών-μελών που επιθυμεί να σφραγίσει τα δικαιώματα των μεταναστών, προφυλασσοντας τους από κρατικές, πολιτικές αυθαιρεσίες.