Human Trafficking: Ένα αθέατο έγκλημα

της Ελευθερίας Χαραλάμπους

Το human trafficking ή αλλιώς στα ελληνικά εμπορία ανθρώπων είναι το δεύτερο μεγαλύτερο οργανωμένο έγκλημα παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο πρόβλημα που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο αριθμός των θυμάτων του human trafficking είναι πολύ μικρός και αυτό γιατί είναι ένα αθέατο έγκλημα, δύσκολα στοιχειοθετήσιμο. Σαφώς και η στατιστική του απεικόνιση δεν αντικατοπτρίζει την θλιβερή πραγματικότητα. Το human trafficking πρέπει να διαχωρίζεται από το smuggling.Το πρώτο σχετίζεται με την παράνομη διακίνηση ανθρώπων που γίνεται για την οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση, ενώ το δεύτερο αφορά την παράτυπη μετανάστευση, την παράνομη διακίνηση ανθρώπων και το λαθρεμπόριο.

Κύριες αιτίες εμφάνισης του προβλήματος είναι η φτώχεια, η αποδόμηση κρατικών δομών, η κατάρρευση καθεστώτων και χωρών, ο πόλεμος και το οργανωμένο έγκλημα τόσο των χωρών προέλευσης των θυμάτων (25% των θυμάτων σεξουαλικής εμπορίας διακινούνται από την Νότια και την Ανατολική Ευρώπη) όσο και των χωρών διέλευσης και προορισμού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, πως η σημαντικότερη αιτία είναι η ζήτηση, καθώς και ότι η αλυσίδα του εγκλήματος για να λειτουργήσει χρειάζεται 3 μέρη : τον διακινητή, το θύμα και τον πελάτη. Όσον αφορά τα θύματα, μόνο το 1-%-2% καταφέρνουν να διασωθούν, ενώ 1 στους 100.000 Ευρωπαίους διακινητές ανθρώπων καταδικάζεται, αντικατοπτρίζοντας την αδυναμία της πολιτείας και των δικαστηρίων να ενεργήσουν δραστικά στην καταπολέμηση του εγκλήματος.

Το human trafficking, παρόλο που στο μυαλό των περισσοτέρων έχει περάσει ως καθαρή σεξουαλική εκμετάλλευση (90% των θυμάτων που διακινούνται προς κράτη-μέλη της ΕΕ, καταλήγουν στη βιομηχανία του σεξ),  εντούτοις μπορεί να λάβει και άλλες μορφές. Βέβαια στις γυναίκες σχετίζεται πρωτίστως με τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Στους άνδρες τα πράγματα διαφέρουν σημαντικά και το human trafficking εμφανίζεται στον εργασιακό χώρο, όπου συχνά εργάζονται σε συνθήκες δουλείας (27 εκ άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση δουλείας παγκοσμίως), μόνο που εδώ εκτός από την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συντελείται παράλληλα και παραβίαση των εργασιακών (πχ το παράδειγμα με την Μανωλάδα που θα αναλυθεί παρακάτω). Τα αναγνωρισμένα από τον εισαγγελέα θύματα της εργασιακής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα μπορεί να φτάσουν τα 500, 600 έως και 1000. Ακόμη και τα παιδιά όμως δεν έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από το human trafficking). Συνήθως καταλήγουν στην επαιτεία και γενικότερα σε παράνομες δραστηριότητες. Μια απάνθρωπη μορφή human trafficking που έχει διαδοθεί τα τελευταία χρόνια, σχετίζεται με τους ανθρώπινους ιστούς, δηλαδή με την εκμετάλλευση εγκύων είτε σε σχέση με την υιοθεσία είτε σε σχέση με τη χορήγηση σε αυτές πολλών ορμονών ώστε να ‘’παράξουν όσο το δυνατόν περισσότερα ωάρια προς πώληση’’.

Το human trafficking δεν έχει μείνει σταθερό αλλά αντιθέτως έχει αλλάξει με το πέρασμα των ετών. Πριν από περίπου 20 χρόνια μιλούσαμε για συστηματική κακοποίηση των θυμάτων, τα οποία κατέληγαν να χάσουν οποιαδήποτε αίσθηση του χώρου και χρόνου με αποτέλεσμα να βυθίζονται πιο βαθιά στο πρόβλημα μην έχοντας το κουράγιο μιας υποτυπώδους αντίστασης. Σήμερα η κατάσταση έχει ανατραπεί Κι έχουμε περάσει στη φάση της διαχείρισης. Οι διακινητές έχουν κατανοήσει πλήρως τον ρόλο τους και έχουν συνειδητοποιήσει πως μια πιο ήπια και χαλαρή εκδοχή του trafficking είναι πιο επωφελής. Το θύμα δεν είναι σε θέση να καταλάβει την εκμετάλλευση που υφίσταται και μέσω και της ψυχολογικής βίας που του ασκείται, μαθαίνει να προσαρμόζεται στην κατάσταση και να μην αντιδρά.

Η Ελλάδα λόγω και της γεωπολιτικής θέσης που κατέχει, αποτελεί χώρα και προορισμού και διέλευσης για τα θύματα διακινούμενης εμπορίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις διαφόρων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ), περίπου 20.000 γυναίκες θύματα (συμπεριλαμβανομένου των 1.000 ανήλικων κοριτσιών ηλικίας 13 έως 15 ετών), βρίσκονται στην ελληνική βιομηχανία του σεξ με σχεδόν καμία προοπτική διαφυγής. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις που ήρθαν να ταράξουν την άλλοτε ήσυχη αλλά πάντα σκοτεινή ελληνική πραγματικότητα θεωρούνται η ιστορία με τις οροθετικές και το φαινόμενο της Μανωλάδας (χωριό του Νομού Ηλείας). Τον Μάιο του 2012, 16 οροθετικές ιερόδουλες συνελήφθησαν και διώχθηκαν με την κατηγορία της βαριάς σωματικής βλάβης με άμεσο δόλο α’ βαθμού. Στοιχεία και φωτογραφίες τους αποφασίστηκε να δημοσιοποιηθούν, ενώ 2 χρόνια αργότερα, μία από τις 16 αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή της. Οι 16 αυτές γυναίκες διαπομπεύθηκαν ,αλλά ο πυρήνας του προβλήματος  έμεινε αμετάβλητος. Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2013, 200 μετανάστες που εργάζονταν σε γεωργική επιχείρηση καλλιέργειας φράουλας, συγκεντρώθηκαν στη Νέα Μανωλάδα για να ζητήσουν τα καθυστερούμενα δεδουλευμένα 6 μηνών. Λίγο αργότερα δέχτηκαν ‘’απρόσμενους’’ πυροβολισμούς που είχαν ως αποτέλεσμα 28 τραυματισμούς αλλοδαπών. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Ηρακλής Μοσκώβ (εθνικός εισηγητής για την καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων), μετά από ένα τέτοιο φαινόμενο, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη της δημιουργίας μιας καταναλωτικής συνείδησης μηδενικής ανοχής σε τέτοια θέματα. Η κοινωνική αφύπνιση των διαφόρων τοπικών κοινωνιών, κυρίως από την πλευρά των οργανώσεων, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η δημιουργία ενός ISO (International Organization for Standardization, ή ελληνικά : Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης: πρόκειται για επικύρωση τήρησης κάποιων στάνταρ που τυποποιεί τον τρόπο που οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί λειτουργούν, παράγουν και εμπορεύονται τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους) που θα δείχνει ότι οι εταιρείες λειτουργούν νόμιμα και είναι θωρακισμένες απέναντι σε θέματα εργασιακής εκμετάλλευσης, μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του προβλήματος.

Είναι φανερό πως ασυντόνιστες, ανοργάνωτες και σπασμωδικές κινήσεις και πρωτοβουλίες από μεμονωμένα άτομα και ομάδες ατόμων είναι αδύνατον να εξαλείψουν ολοκληρωτικά το πρόβλημα. Το έγκλημα πρέπει να τιμωρηθεί από τον πυρήνα του προς τα έξω, γιατί ειδάλλως καταλήγουν αποδιοπομπαίοι τράγοι μόνο τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων, που είναι και τα τελευταία στην αλυσίδα και μοιράζονται το μικρότερο μερίδιο ευθύνης. Και φυσικά όλο αυτό με τη συνεργασία όλων των κρατών παγκοσμίως, των ομάδων διώξεως και των δικαστηρίων.

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.