από την Γεωργία Παγιαβλά, ερευνήτρια στην ομάδα «Οικονομικές Δυναμικές»

Η 5η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Διεθνής Ημέρα Εθελοντισμού για την Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη το 1985, με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο τιμής στα εκατομμύρια των εθελοντών, που είναι ταγμένοι στην υπηρεσία του ανθρώπου, συχνά με κίνδυνο της ζωής τους. Είναι, ακόμη, μια ευκαιρία για τους εθελοντές και τους οργανισμούς να γιορτάσουν την προσπάθεια τους, να μοιραστούν τις αρχές τους και να προωθήσουν το έργο τους. Τα Ηνωμένα Έθνη φέτος θα εστιάσουν στο πώς οι εθελοντές μπορούν να δημιουργήσουν ανθεκτικές κοινωνίες.

Ο εθελοντισμός, μια λέξη που κρύβει μέσα της το ρήμα «θέλω», που σημαίνει ότι «είμαι εθελοντής γιατί το θέλω πραγματικά γιατί αυτό που κάνω μ’ εκφράζει, μ’ αντιπροσωπεύει, ανταποκρίνεται στην ιδεολογία μου και στις αρχές μου». Ένας ορισμός για τον εθελοντισμό, που διαδόθηκε μέσα από spot της Γ.Γ. Νέας Γενιάς για το «Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού» (2011), αναφέρει ότι είναι:

«Η με υψηλό αίσθημα ευθύνης και ανιδιοτελή χαρακτήρα προσφορά έργου ή υπηρεσίας που αναλαμβάνει το άτομο μεμονωμένα ή σε ομάδα, με ελεύθερη βούληση, χωρίς την προσδοκία ή απαίτηση υλικού ή άλλου είδους ανταλλάγματος, με σκοπό τη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και την κοινωνία ευρύτερα».

Είναι πολύ σημαντική η επισήμανση ότι ο εθελοντισμός δεν έχει ως κίνητρο το ατομικό συμφέρον, αλλά το κοινωνικό όφελος με σκοπό το συλλογικό συμφέρον. Σκοπός του κάθε εθελοντή είναι μέσα από την προσφορά του να μπορεί να συμβάλει

στη παροχή αγαθών και υπηρεσιών και να καλύψει το κενό που πολλάκις δημιουργείται είτε από την αδιαφορία του κράτους, είτε από την αδιαφορία του ιδιωτικού τομέα να πάρει πρωτοβουλίες για να δημιουργήσει πόρους για κοινωνικές υπηρεσίες και κοινωνικά αγαθά για τους άπορους. Σύμφωνα με τα παραπάνω ο εθελοντής είναι το άτομο εκείνο που ενεργεί ηθελημένα και προσφέρει ενέργεια, χρόνο και γνώσεις σε άτομα προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους.Η εθελοντική δραστηριότητα δεν περιορίζεται μόνο στην άμεση προσφορά προς το συνάνθρωπο, αλλά επεκτείνεται σε πολλούς τομείς όπως είναι η οικολογία, οι καθαρισμοί των δασών και των ακτών, η δενδροφύτευση, η πυροπροστασία, η συγκέντρωση και η αποστολή βοήθειας σε τρίτες χώρες, η δωρεά οργάνων και η παλιότερη ίσως μορφή, η αιμοδοσία.

Ο εθελοντισμός στην Ελλάδα

Η ιδέα της συμμετοχής σε εθελοντικούς οργανισμούς είναι μια προοπτική που απασχολεί μάλλον δυνητικά τους Έλληνες και δεν αποτελεί διαδεδομένη κοινωνική πρακτική για την πλειοψηφία των Ελλήνων, όμως τα τελευταία χρόνια οι απόψεις για την εθελοντική προσφορά έχουν μεταβληθεί προς το θετικότερο, καθώς ολοένα και περισσότεροι Έλληνες θεωρούν ότι ο εθελοντισμός αποτελεί κοινωνική συνεισφορά και για αυτό πρέπει να ενισχυθεί. Δύο σημαντικά γεγονότα συνέβαλλαν στη στροφή της ελληνικής κοινωνίας προς την εθελοντική προσφορά, η προβολή της δυνατότητας για εθελοντική συμμετοχή στους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004 και η κρίση του 2008 καθώς η αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας, αύξησε τις πρωτοβουλίες για την δημιουργία οργανώσεων που παρέχουν υπηρεσίες για να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν ένα μέρος της φτώχειας. Σήμερα, σε όλους σχεδόν τους ελληνικούς δήμους υπάρχουν εθελοντικές οργανώσεις που ασχολούνται με τα κοινωνικά προβλήματα,αλλά και την περιβαλλοντική προστασία, και σε αυτές οι περιπτώσεις, η αποτελεσματικότητα εξαρτάται πρώτων από τις αντιλήψεις και την θέληση των πολιτών και δεύτερον και σημαντικότερον από τους οικονομικούς πόρους του δήμου.

“Ο μόνος τρόπος να σώσεις τον εαυτό σου είναι να μάχεσαι να σώσεις τους άλλους…”  Νίκος Καζαντζάκης