Η άνοδος της ακροδεξιάς ως δοκιμασία για την Ε.Ε.

του Νικόλαου Στυλιανού

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συνεχής άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και όχι μόνο, όπως αποκαλύπτουν οι πρόσφατες εκλογές στην Βραζιλία αλλά και η ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου της Αμερικής. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, σαφώς επηρεασμένες από την οικονομική ύφεση, τη προσφυγική κρίση, τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας, την ανεργία και μια σειρά άλλων πολλών παραγόντων φαίνεται να αναζητούν μία συντηρητική απάντηση σε όλα αυτά τα προβλήματα, βασισμένη στον εθνοκεντρισμό και τον αντιευρωπαϊσμό ως τη μόνη σανίδα σωτηρίας απέναντι στη παγκοσμιοποίηση και τις συνέπειές της. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται στις περισσότερες χώρες, για διαφορετικούς λόγους στη καθεμία, αναλόγως με τα προβλήματα που εκείνη έρχεται αντιμέτωπη. Στη Γαλλία για παράδειγμα, το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν παραλίγο να κερδίσει τις εκλογές, στη Γερμανία το ΑfD βλέπει τα ποσοστά του να αυξάνονται σημαντικά, στη Σουηδία οι Σουηδοί Δημοκράτες βλέπουν με ενθουσιασμό να αγγίζουν το 18% ενώ στη Δανία και στην Ολλανδία παρατηρείται το ίδιο ακριβώς φαινόμενο με το Λαϊκό Κόμμα και το μονοπρόσωπο Κόμμα της Ελευθερίας του Βίλντερς αντίστοιχα. Στην Ελλάδα η τάση αυτή εκπροσωπείται από τη Χρυσή Αυγή, η οποία όμως διαφέρει από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα καθώς αποτελεί ένα ακραίο νεοναζιστικό μόρφωμα το οποίο θέτει και φυλετικά ζητήματα. Σε άλλες χώρες πάλι τα κόμματα αυτά βρίσκονται ήδη στην εξουσία όπως η Λέγκα του Σαλβίνι στην Ιταλία σε συνεργασία με το Κίνημα των 5 Αστέρων, το Fidesc του Όρμπαν στην Ουγγαρία και σαφώς το Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης στη Πολωνία. Όλα αυτά τα μορφώματα έχουν θα μπορούσαμε να πούμε μια κοινή agenda που βασίζεται στον ευρωσκεπτικισμό-αντιευρωπαϊσμό και στη ξενοφοβία-ισλαμοφοβία.

Ένα φαινόμενο λοιπόν με τέτοια έκταση και με αυτού του είδους τις αξίες και τα ιδανικά σίγουρα δεν θα πρέπει να θεωρείται μικρής σημασίας ή δευτερεύον. Η ρητορική και η λογική τέτοιων μορφωμάτων, πληγώνει ότι τόσο καιρό και με τόσους κόπους κατάφερε να χτίσει η ευρωπαϊκή ήπειρος δηλαδή μια ένωση κρατών που θα συμπορεύονται σε σχεδόν όλους τους τομείς ώστε να επέλθει η ευμάρεια των χωρών και να αποφευχθούν νέες συγκρούσεις σαν αυτές που βιώσαμε στο παρελθόν και οι μνήμες τους παραμένουν ακόμα νωπές. Η γνώμη μου είναι λοιπόν πως μόνο η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να δώσει απαντήσεις και μάλιστα αυτό θα πρέπει να γίνει άμεσα, πριν προλάβει το φαινόμενο αυτό να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις. Θα πρέπει η ίδια να αναμορφωθεί και να ανασυνταχθεί ώστε να λύσει τα προβλήματα που έχουν προκύψει εντός της και να επουλώσει τις ανοιχτές πληγές της. Είναι μια κατάσταση-πρόκληση θα μπορούσαμε να πούμε για εκείνη, η οποία πρέπει τώρα να υπερασπιστεί ότι τόσα χρόνια με υπομονή έχτιζε και κινδυνεύει να καταρρεύσει

Μία από τις πολλές κατηγορίες που καταλογίζει η ακροδεξιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά την άποψή μου η πιο σημαντική, είναι πως οι αποφάσεις δεν παίρνονται δημοκρατικά όπως η ίδια θέλει να διατείνεται αλλά τα νήματα κινούν οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις της Ένωσης, όπως είναι η Γαλλία και κυρίως η Γερμανία, με αποτέλεσμα τα κράτη να επωφελούνται ανισομερώς από τις αποφάσεις της ή ακόμα και κάποια από αυτά να ζημιώνονται. Με άλλα λόγια, κάνουν λόγο για κρίση της δημοκρατίας εντός της Ένωσης. Πράγματι τα τελευταία χρόνια η Γερμανία έχει αποκτήσει έναν κυρίαρχο ρόλο μέσα στην Ευρώπη, πράγμα που δυσαρεστεί τους πολίτες των υπόλοιπων κρατών μιας και θεωρούν πως η χώρα τους μετατρέπεται σε έρμαιο των συμφερόντων των κατά τα άλλα εταίρων της. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί στους ψηφοφόρους ένα αίσθημα απομάκρυνσης των πολιτικών ελίτ από τη κοινωνία. Έχουν την αντίληψη πως δεν μπορούν πλέον με τη ψήφο τους να επηρεάσουν τα πολιτικά δρώμενα και για αυτό στρέφονται σε αντισυστημικές κατ’ αυτούς ψήφους, με σκοπό να πληγώσουν τα κόμματα εξουσίας τα οποία αδυνατούν να εκπροσωπήσουν και να υπερασπιστούν τα εθνικά τους συμφέροντα. Προγράμματα λιτότητας για πολλές χώρες που βίωσαν την οικονομική κρίση, αδυναμία ανταπόκρισης στη προσφυγική κρίση με αποτέλεσμα κάποιες μόνο χώρες να επιβαρύνονται από αυτή, αδυναμία ελέγχου της τρομοκρατίας, είναι οι κύριες κατηγορίες που προσάπτει η ακροδεξιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι θέματα τα οποία αφορούν άμεσα τις κοινωνίες από χώρα σε χώρα και τα οποία παραμένουν άλυτα. Συνεπώς όσοι πλήττονται από αυτά, γοητεύονται από τις αντιμεταναστευτικές, αντιευρωπαϊκές ρητορικές μίσους και διάσπασης που υιοθετεί η ακροδεξιά χωρίς να αντιλαμβάνονται πως η ίδια δεν έχει να προτείνει κάτι νέο. Αρκείται απλώς στο να υπογραμμίζει τις αδυναμίες της Ε.Ε. Από τη πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αντιληφθεί το κίνδυνο αυτό και να δράσει.

Η θέση μου είναι πως η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει λογική πλεύσης. Αντί να αρκεστεί σε κατηγορίες και σε δηλώσεις κατά των ξενοφοβικών-ακροδεξιών αντιλήψεων, επιβάλλεται να ανασυγκροτηθεί και να προσφέρει λύσεις στα προβλήματα που αυτές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να εκδηλώνονται και να αναπαράγονται. Οφείλει να αποδείξει πως ενώ οι αντίπαλοί της τη καταδεικνύουν ως το βασικό αίτιο των σύγχρονων προβλημάτων, εκείνη έχει απαντήσεις και λύσεις για τα προβλήματα που προκύπτουν και δεν κλείνει τα μάτια της σε αυτά, αλλά τα αντιμετωπίζει. Είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει έρθει αντιμέτωπη ως τώρα και πρέπει να παραμείνει ακλόνητη για να διατηρήσει το κύρος της και τη δυναμική της. Δεν πρέπει βεβαίως να λησμονούμε πως τον προσεχή Μάιο του 2019 θα διεξαχθούν Ευρωεκλογές, κατά την γνώμη μου οι πιο σημαντικές των τελευταίων ετών με βάση τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί. Αν εκεί επικρατήσουν οι ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Επομένως ο χρόνος που απομένει είναι λίγος αλλά πολύτιμος. Είναι στο χέρι της Ευρώπης να αποδείξει πως αξίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών της και πως ξέρει να ανταπεξέρχεται στους κλυδωνισμούς που προκύπτουν. Θα πρέπει η ίδια να αφομοιώσει και να αφουγκραστεί τα αιτήματα των ψηφοφόρων, ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει σύγχρονες λύσεις σε αυτά. Αν πάλι δείξει αδιαφορία και αρκεστεί σε μια πολεμική ρητορική κατά αυτών των μορφωμάτων, τότε οι επόμενες μέρες για εκείνη και τις χώρες μέλη της προβλέπονται εξαιρετικά δυσοίωνες.  Μένει να δούμε ποιά θα είναι η αντίδρασή της…

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.