του Μιχάλη Κούκουζα
Το ενδιαφέρον για την ιστορία της Τυνησίας ξεκινά το 1952 με τον ένοπλο αγώνα των Τυνήσιων εναντίον των Γάλλων, στον οποίο πρωτοστατεί ο Χαμπίμπ Μπουργκίμπα, μετέπειτα ισόβιος πρόεδρος. Δεδομένης της έξαρσης των κινημάτων, η εθνική ανεξαρτησία του 1954, μπροστά στον κίνδυνο να χάσει η Γαλλία ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική, υπόσχεται εσωτερική αυτονομία στην Τυνησία. Δεν είναι τυχαία η αναφορά στον Χαμπίμπ Μπουργκίμπα, καθώς εγκαινίασε ένα μονοκομματικό αυταρχικό κράτος.
Ωστόσο, ο προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της Τυνησίας είναι σταθερά φιλοδυτικός, κάτι που συνέβαλε και στην ομαλή ανεξαρτητοποίησή της, σε σύγκριση με τα άλλα κράτη της Βορείου Αφρικής. Αδιαμφισβήτητα, η περίπτωση της Τυνησίας αποτελεί την εξαίρεση, καθώς οι εξεγέρσεις που πραγματοποιήθηκαν ήταν ήπιες και δεν παρενέβη ο στρατός.
Η ελευθερία της έκφρασης στην χώρα έκτοτε γίνεται όλο και πιο περιορισμένη και η άσκηση ουσιαστικής αντιπολίτευσης όλο και πιο δύσκολη. Το ήδη χαμηλό βιοτικό επίπεδο γίνεται ακόμα χαμηλότερο και τα προβλήματα εντείνονται, καθώς ξεσπούν περιοδικά οι λεγόμενες ταραχές του ψωμιού και αυξάνεται η επιρροή των φονταμενταλιστών ισλαμιστών, η οποία αντιμετωπίζεται με κρατική καταστολή. Ο δεύτερος Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο τότε Υπουργός Εσωτερικών Ζίν Ελ – Αμπιντίν Μπέν Άλι, ο οποίος δεν θα αλλάξει κατά πολύ τα δεδομένα και λόγω της απουσίας ουσιαστικής αντιπολίτευσης, συνέχισε να κυβερνά την Τυνησία μέχρι τον Ιανουάριο του 2011. Είναι εντυπωσιακό το πώς για περισσότερο από μισό αιώνα, η δημοκρατική Τυνησία είχε μόνο δύο προέδρους, που κυβέρνησαν με απόλυτο – αυταρχικό τρόπο μέσω της νοθείας και της ευνοιοκρατίας, διογκώνοντας έτσι τα προβλήματα της χώρας.
Σαφώς, οι λαϊκές εξεγέρσεις τον Ιανουάριο του 2011 αποτέλεσαν ορόσημο για την πορεία της χώρας. Μετά από δεκαετίες δικτατορίας και δύο χρόνια αντιπαραθέσεων ήρθε, τον Ιανουάριο του 2014, η ώρα του συμβιβασμού με την ψήφιση ενός προοδευτικού Συντάγματος, που μεταξύ άλλων προστατεύει την ελευθερία της θρησκείας και τα δικαιώματα των γυναικών. Η δημοκρατία της Τυνησίας έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένως ως «εύθραυστη», γεγονός που ίσως οφείλεται στο ότι μετά το 2015, τα δεδομένα ανατρέπονται και ένας νέος παράγοντας στην χώρα κάνει την παρουσία του αισθητή: η τρομοκρατία. Από την άλλη μεριά, οι υπηρεσίες ασφαλείας της Τυνησίας εξακολουθούν να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε καιρό δημοκρατίας, λόγω της νομοθεσίας εκτάκτου ανάγκης μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις, η οποία τους δίνει άλλοθι να προχωρούν σε διαφόρων ειδών αυθαιρεσίες.
Η κατάσταση στη χώρα, σαφώς, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ευνοϊκή, καθώς συνεχώς αμβλύνονται, εκτός των άλλων, και τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Πλήθος επεισοδίων επιβεβαιώνει την πραγματικότητα αυτή με το πιο πρόσφατο να είναι η αυτοπυρπόληση ενός 32χρονου φωτορεπόρτερ ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την ανεργία και την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην περιοχή Κασερίν. Η οργή του πληθυσμού, η οποία πηγάζει από απτά αίτια, αποδεικνύει πως, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στη δημοκρατική μετάβαση και την πρόσφατη επιστροφή στην οικονομική μεγέθυνση, οι τυνησιακές αρχές εξακολουθούν να δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις κοινωνικές προσδοκίες των Τυνήσιων.
Από την άλλη πλευρά, εκτός από τις συγκρούσεις και τις δυσμενείς συνθήκες στη χώρα δεν μπορούν να παραλειφθούν και κάποιες προσπάθειες ανανέωσης, δεδομένης της κατάστασης που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη ελπίδας σε πολλές από τις περιοχές της. Έτσι, μέσα σε όλη αυτή τη φρενίτιδα εξελίξεων, για πρώτη φορά στην ιστορία της Τυνησίας, στις 3 Ιουλίου το 2018, μία γυναίκα εξελέγη δήμαρχος της Τύνιδας, πρωτεύουσα της χώρας. Η δήμαρχος Σουάντ Αμπντεραχίμ, υποψήφια του ισλαμικού κόμματος Ενάχντα, που κέρδισε στις αυτοδιοικητικές εκλογές, θα είναι έτσι η πρώτη γυναίκα «σεΐχης της Μεδίνας», ένας παραδοσιακά ανδρικός τίτλος μέχρι τότε. Η ίδια αφιέρωσε τη νίκη της σε όλες τις γυναίκες της χώρας. Ωστόσο, πριν την εκλογή της, δήλωνε ότι οι ανύπαντρες μητέρες «συνιστούν μία κοινωνική μάστιγα», ενώ δεν δίστασε να ταχθεί κατά της νομικής προστασίας των δικαιωμάτων τους. Τόνισε, λοιπόν, ότι προτεραιότητές της είναι οι γυναίκες και η νεολαία, καθώς και η διαφάνεια σε όλες τις διαδικασίες.
Συμπεραίνοντας, μια τέτοια κίνηση της τυνησιακής πρωτεύουσας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την εξέλιξη του κράτους. Ωστόσο, οι ανισότητες και η συνεχής καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν παύουν να αποτελούν καθημερινότητα για τους πολίτες της χώρας. Σε καμία περίπτωση, δεν μπορούμε να αποδώσουμε μονομερή αίτια στην επικρατούσα κατάσταση. Ο πληθωρισμός και η ανεργία κάνουν αισθητή την παρουσία τους στη χώρα, τροφοδοτώντας τις κοινωνικές ταραχές. Καθίσταται φανερό ότι τα αίτια ίσως βρίσκονται στις εσωτερικές δομές της χώρας και την αδυναμία της να λειτουργήσει ως αυτόνομος δρων στην παγκόσμια σκηνή. Ίσως, βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο προσαρμογής της στα νέα παγκόσμια δεδομένα και η επιτυχής εξέλιξη της να βρίσκεται στην συμβολή άλλων δρώντων, για παράδειγμα την υποστήριξη από δυνάμεις όπως η Γαλλία, η οποία αποτέλεσε και χώρα- Μητρόπολη για πολλά χρόνια.
H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.
the SAFIA Blog 