από την Άντζελα Μπότρου, ερευνήτρια της ομάδας «Άμυνα & Ασφάλεια»

Το Νοέμβριο του 2005 με το ψήφισμα 60/7 η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε την 27η Ιανουαρίου ως ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Η επιλογή της συγκεκριμένης ημέρας προέκυψε από το γεγονός ότι στις 27 Ιανουαρίου 1945, λίγο πριν από την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι σύμμαχοι απελευθέρωσαν τους κρατούμενους που βρίσκονταν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς.

Ο όρος «Ολοκαύτωμα» αναφέρεται στην δωδεκαετή περίοδο (1933-1945) κατά την οποία οι Ναζί, υπό την ηγεσία του Αδόλφου Χίτλερ, μεθόδευσαν την συστηματική γενοκτονία των Εβραίων. Το αποτέλεσμα αυτής ήταν η εξόντωση 6 εκατομμύρια Εβραίων αντρών, γυναικών και παιδιών, είτε στους τόπους τους και τα γκέτο που δημιουργήθηκαν είτε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Sobibor, Treblinka, Belzec, Auschwitz-Birkenau και αλλού όπου στέλνονταν με τρένα από όλη την Ευρώπη. Εκεί, πολλοί εκτελούνταν από το εκτελεστικό απόσπασμα ή θανατώνονταν μαζικά σε θαλάμους αερίων ενώ οι υπόλοιποι υποβάλλονταν σε καταναγκαστική εργασία και βασανισμούς  και υπέκυπταν στις κακουχίες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εκτός από τους Εβραίους δολοφονήθηκαν επίσης, περίπου 500.000 τσιγγάνοι, διανοητικά άρρωστοι, ομοφυλόφιλοι, κομμουνιστές κ.ά.

Για τον ΟΗΕ η συγκεκριμένη ημέρα μνήμης έχει ρόλο διττό. Από τη μία, στοχεύει στην ενθύμηση των μαρτυρίων στα οποία υποβλήθηκαν όλοι εκείνοι οι άντρες, οι γυναίκες και τα παιδιά τόσο της εβραϊκής κοινότητας όσο και των άλλων μειονοτήτων τιμώντας αυτούς και τους επιζήσαντες μέσω διάφορων εκδηλώσεων. Από την άλλη,  δίνει έμφαση στις καταστροφικές συνέπειες που μπορούν να επιφέρουν ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία και η προκατάληψη. Η συγκεκριμένη μέρα, επίσης, έρχεται να σταθεί απέναντι σε όλους όσοι ισχυρίζονται πως το Ολοκαύτωμα είτε δεν συνέβη ποτέ είτε έχει μεγαλοποιηθεί. Στόχος είναι, αναγνωρίζοντας τα λάθη του παρελθόντος, η διεθνής κοινότητα να μην επιτρέψει να επαναληφθούν τέτοιου είδους αποτρόπαια εγκλήματα ανάμεσα σε έθνη, φυλές και θρησκείες.

Μέσω διεξαγωγής εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και την Γενεύη αλλά και στα γραφεία των αντιπροσωπειών του ΟΗΕ σε όλες τις χώρες, ο Οργανισμός επιδιώκει να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι. Εκτός από τις δράσεις του ΟΗΕ, εκδηλώσεις μνήμης εκείνες τις μέρες λαμβάνουν χώρα σε  πόλεις, δήμους και σχολεία σε πολλά μέρη του κόσμου έτσι ώστε αν και απομακρυνόμαστε ιστορικά από τα γεγονότα να μην απομακρυνθούμε διανοητικά. Όπως ανέφερε και ο Κόφι Ανάν, πρώην Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, «Η τραγωδία του Ολοκαυτώματος δεν μπορεί να  ξεγραφτεί.   Πρέπει να τη θυμόμαστε  με  ντροπή  και  φρίκη,   όσο υπάρχει ανθρώπινη μνήμη.  Μόνο κρατώντας τη μνήμη μας  ζωντανή θα μπορέσουμε  να  αποτίσουμε  τον δέοντα φόρο τιμής  στα θύματα.»