από την Ελευθερία Χαραλάμπους
Η σύγχρονη εποχή βρίσκει τις γυναίκες να έχουν αποκτήσει – σε νομικό τουλάχιστον επίπεδο – πλήρη εξίσωση με τους άνδρες. Το γεγονός ωστόσο ότι για μακραίωνο διάστημα η θέση της γυναίκας ήταν εμφανώς υποδεέστερη έναντι αυτής του άνδρα, έχει αφήσει ορισμένα στερεοτυπικά κατάλοιπα που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προκαλούν δυσαρμονίες σε ό,τι ονομάζουμε ισότητα των δυο φύλων. Οι στερεότυπες κοινωνικές αντιλήψεις για τα δύο φύλα και οι διακρίσεις και ανισότητες που προκύπτουν σε βάρος των γυναικών ελάχιστα οφείλονται ή δικαιολογούνται από τις βιολογικές διαφορές των δύο φύλων. Αντίθετα πρόκειται για ένα κοινωνικοπολιτισμικό δημιούργημα που όπως ήδη έχει επισημανθεί διαιωνίζει και αναπαράγει τις στερεότυπες κοινωνικές αντιλήψεις για τα δύο φύλα μέσω της διαδικασίας κοινωνικοποίησης των ατόμων. Η εργασία και οι αμοιβές δεν αποκλίνουν από το φαινόμενο αυτό.
Οι γυναίκες, ιδίως σε ό,τι αφορά τον ιδιωτικό τομέα, αντιμετωπίζονται ακόμη κατά τρόπο άνισο, εφόσον οι θέσεις ευθύνης που έχουν και τις καλύτερες οικονομικές απολαβές καταλαμβάνονται κυρίως από άνδρες. Παρά το γεγονός ότι οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ σχετικά με την ποσόστωση των προσλήψεων στις επιχειρήσεις – υποχρέωση πρόσληψης ικανού αριθμού γυναικών-έχουν επιφέρει μια σχετική εξισορρόπηση στην αναλογία των δύο φύλων, δεν έχουν κατορθώσει εντούτοις να αντιμετωπίσουν τις σχετικές προκαταλήψεις που δίνουν σταθερά το προβάδισμα στους άνδρες στις διευθυντικές θέσεις. Προκύπτει έτσι το παράδοξο φαινόμενο να υπάρχει μεγάλη εκπροσώπηση των γυναικών σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις, αλλά ελάχιστη παρουσία στις υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εurostat, το 2014 οι συνολικές μέσες ετήσιες αποδοχές των γυναικών στην Ελλάδα παρέμεναν χαμηλότερες κατά 41,4%, έναντι 39,6% στην ΕΕ το 2015. Σε ό,τι αφορά τη διαφορά των μέσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών, μεταξύ ανδρών και γυναικών, οι αποδοχές των γυναικών στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες κατά 15%, έναντι 16,3% στην ΕΕ. Σε επίπεδο ΕΕ, το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα μειώθηκε ελαφρά, κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες, από 16,8% το 2011 σε 16,2% το 2016. Οι λόγοι πίσω από το χάσμα στις αμοιβές οφείλονται κυρίως στις επιλογές που κάνουν οι γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα, αναλαμβάνουν άμισθα καθήκοντα, όπως το νοικοκυριό και τη φροντίδα των παιδιών ή συγγενικών προσώπων σε μεγαλύτερη κλίμακα απ’ ότι οι άνδρες,έχουν την τάση να περνούν συχνότερα περιόδους μακριά από την αγορά εργασίας και να διακόπτουν τη σταδιοδρομία τους για τη φροντίδα των παιδιών ή συγγενικών προσώπων, ενώ παράλληλα υπερεκπροσωπούνται σε τομείς όπως η διδασκαλία ή οι πωλήσεις που προσφέρουν χαμηλότερα ωρομίσθια.
Το 90 % των Ευρωπαίων δηλώνει ότι είναι απαράδεκτο να αμείβονται οι γυναίκες λιγότερο από τους άνδρες, και το 64 % είναι υπέρ της μισθολογικής διαφάνειας ως μέσου για την επίτευξη αλλαγής στον εν λόγω τομέα. Πάντως, το υψηλότερο μισθολογικό χάσμα καταγράφεται στην Εσθονία με 25,3% και το χαμηλότερο ποσοστό στη Ρουμανία με 5,2%, ενώ μονοψήφιο ποσοστό μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων συναντάται σε επτά χώρες(από 5,2%-8,7%): στην Ρουμανία, στην Ιταλία, στο Λουξεμβούργο, στο Βέλγιο, στην Πολωνία, στην Σλοβενία και στην Ουγγαρία.
Η δευτερεύουσα θέση των γυναικών στην εργασία θεωρείται δεδομένη. Φαίνεται ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με κάτι βαθιά ριζωμένο, κάτι που δεν μπορεί να εξαλειφθεί με την απλή αναδιάταξη των ρόλων και καθηκόντων στο σύστημα ή ακόμα και με την αναδιοργάνωση της δομής ή ιεραρχίας. Οι προσπάθειες να αλλάξουμε τα δεδομένα μέσω ποσοστώσεων για την πρόσληψη, για παράδειγμα, γυναίκα σε γυναίκα (mentoring), δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική αν η πολιτιστική γλώσσα και οι εικόνες συνεχίζουν να υποτιμούν τις γυναίκες. Τελικά, άνδρες και γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που να είναι φιλικό απέναντί τους και να σέβεται εξίσου τις ανάγκες και των δύο.
Οι προσπάθειες να αλλάξουμε τα δεδομένα μέσω ποσοστώσεων για την πρόσληψη, για παράδειγμα, γυναίκα σε γυναίκα(mentoring), δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική αν η πολιτιστική γλώσσα και οι εικόνες συνεχίζουν να υποτιμούν τις γυναίκες. Τελικά άνδρες και γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που να είναι φιλικό απέναντί τους και να σέβεται εξίσου τις ανάγκες και των δύο.
H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.
the SAFIA Blog 