Βαλκάνια: Μια νέα αρένα γεωπολιτικών αναμετρήσεων ανάμεσα σε Η.Π.Α και Ρωσία

του Ευάγγελου Τασιόπουλου

«Τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη Ιστορία από αυτή που μπορούν να καταναλώσουν», είχε δηλώσει κάποτε ο πρώην Βρετανός Πρωθυπουργός Winston Chruchill. Αυτή η έκφραση, αν μη τι άλλο, είναι αληθής και καλά εμπεριστατωμένη. Από τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913), που διεξήχθησαν με αφορμή την απομάκρυνση της Οθωμανικής επιρροής από την περιοχή και στη συνέχεια τη δυσαρέσκεια της Βουλγαρίας για τη διανομή των εδαφών, μέχρι και σήμερα αναφορικά στο Μακεδονικό Ζήτημα και το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, τα προβλήματα στη Βαλκανική Χερσόνησο συνεχίζουν να παραπαίουν.

Τα Βαλκάνια, όπως και άλλες μείζονες γεωπολιτικά περιοχές του πλανήτη αποτελούν στόχαστρο για τους δύο ισχυρότερους πολιτικούς δρώντες του 20ου και 21ου αιώνα. Τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και της Ρωσίας. Οι δύο δυνάμεις, μετά την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου το 1962 και έκτοτε, ανταγωνίζονται η μια την άλλη σε θέματα παγκόσμιας πολιτικής, οικονομίας και σε Ζητήματα Ασφαλείας. Πώς όμως τα Βαλκάνια αποτελούν αρένα για την αναμέτρηση μεταξύ των δύο αυτών τιτάνων; Ποια ζητήματα απασχολούν τη διεθνή πολιτική σκηνή;

Πρώτη και κυριότερη αφορμή σύγκρουσης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και Ρωσίας στα Βαλκάνια αποτέλεσε η περιοχή του Κοσόβου. Το Κόσοβο αποτελεί μια ιδιάζουσα μορφή κράτους, το οποίο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία και ήδη από το 1999 διοικείται προσωρινά από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και προστατεύεται στρατιωτικά από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Αυτό συνεπάγεται αυξημένη επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Η Ρωσία, βλέποντας να προσχωρούν αρκετές χώρες στο ΝΑΤΟ και να χάνει την επιρροή της σε αυτές, αποφάσισε να αναθερμάνει τις σχέσεις της με τη Σερβία.

Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, θέλοντας να μειώσει την αμερικανική επιρροή στην περιοχή, αντιτάχθηκε σθεναρά στην απόφαση του Κοσόβου για δημιουργία στρατού στα τέλη του 2018. Σύμφωνα με την απόφαση της Βουλής στην Πριστίνα, η συγκεκριμένη ενέργεια αποτελεί παράβαση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε και συμβάλλει στην περαιτέρω αποσταθεροποίηση της περιοχής. Ο Πούτιν έχοντας γνωστοποιήσει πλέον τη δύναμη του ρωσικού παράγοντα στα Βαλκάνια, προχωρεί σε μια διπλωματική κίνηση όπου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στις Η.Π.Α. Η Ρωσία υπογράφει κοινή αμυντική Συνθήκη με τη Σερβία. Αυτό σημαίνει, πως οποιαδήποτε μορφή επίθεσης ενάντια στη Σερβία σημαίνει επίθεση και στη Ρωσία. Η Συνθήκη αυτή σηματοδοτεί, ότι η Ρωσία πλέον, έχει το πάνω χέρι στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω σπασμωδικών κινήσεων, όπως αυτή της αποστολής Κροατικής Μονάδας σε αμερικανικές βάσεις στο Κόσοβο, προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν την ηγεμονία τους στην ευρύτερη περιοχή, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα.

Επίσης, ένα άλλο σημαντικό ζήτημα στην περιοχή των Βαλκανίων αποτελεί το Μακεδονικό Ζήτημα, όπου την περίοδο 2017-2019 είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις. Η ελληνική κυβέρνηση είχε γνωστοποιήσει τις προθέσεις της να δώσει μια οριστική λύση στο Μακεδονικό Ζήτημα, το οποίο ταλάνιζε τα Βαλκάνια και τις χώρες της Ελλάδας και της Π.Γ.Δ.Μ. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας ήταν πρόθυμος να συνεργαστεί με τον Σκοπιανό Πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ για μια μέση λύση, αναφορικά στην ονομασία του σλαβικού κράτους. Συμπτωματικά, οι εναρκτήριες συζητήσεις Π.Γ.Δ.Μ-Ελλάδας, ξεκίνησαν αμέσως μετά το ταξίδι του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Αμερική και θα μπορούσε να πει κανείς, πως οι συζητήσεις μεταξύ των δύο δυνάμεων είναι στην πραγματικότητα, ένας «πληρεξούσιος» πόλεμος (proxy war) μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής στην περιοχή των Βαλκανίων.

Έπειτα από διαβουλεύσεις, το αποτέλεσμα ήταν το όνομα της Π.Γ.Δ.Μ να αλλάξει σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», πράξη που μάλιστα συνεχάρη η αμερικανική πλευρά. Η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί μεγάλη διπλωματική νίκη για τη Βόρεια Μακεδονία, καθώς έχουν αρχίσει ήδη οι προβλεπόμενες συζητήσεις και στάδια ένταξής της στο ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ένας παραπάνω σύμμαχος για τους Αμερικάνους και αύξηση της αμερικανικής επιρροής στα Βαλκάνια και αντίστοιχο περιορισμό του ρωσικού παράγοντα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, δηλώνει πως η Αμερική αποτελεί αποσταθεροποιητικό παράγοντα για την περιοχή και πως κακώς παρεμβαίνει στο Μακεδονικό Ζήτημα.

Διαφαίνεται λοιπόν, ξεκάθαρα η ήττα της Ρωσίας στο Μακεδονικό Ζήτημα και η αδυναμία της ρωσικής πλευράς να ασκήσει σημαντική επιρροή στην ευρύτερη περιοχή. Παρόλα αυτά, η Ρωσία μετρά ήδη μια διπλωματική και γεωστρατηγική νίκη με την κατάσταση στο Κόσοβο και την υπογραφή της κοινής αμυντικής Συνθήκης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατέχουν το «πάνω χέρι» στη Βαλκανική Χερσόνησο κερδίζοντας κατά κράτος τη Ρωσία με την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, που κατά πολλούς αποτελεί το <<νέο>>Κόσοβο. Τέλος, το γεγονός ότι γίνονται ήδη συζητήσεις για είσοδο της Βόρειας Μακεδονίας αποτελεί γεωστρατηγική νίκη για τις Η.Π.Α, καθώς αυξάνονται οι σύμμαχοί της στον κόσμο και δη στα Βαλκάνια.

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.