της Μαρίας Διαλινάκη

Από τις 19 Φεβρουαρίου έχει ξεκινήσει η πολύκροτη δίκη των καταλανών αποσχιστών ηγετών. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν τη απόπειρα διάσπασης της εθνικής ενότητας, καθώς με το ακυρωθέν από το Συνταγματικό Δικαστήριο δημοψήφισμα, οι καταλανοί ηγέτες επιχείρησαν την απόσχιση της Καταλονίας από το ισπανικό κράτος. Πρόκειται για τη «δίκη του αιώνα», η οποία θα διαρκέσει τρείς μήνες και θα καθορίσει την πολιτική σκηνή της Ισπανίας για τα επόμενα χρόνια. Την ίδια στιγμή διαδηλώσεις εκδηλώνονται στη Βαρκελώνη, μ΄εκατοντάδες πολίτες να δηλώνουν τη συμπαράσταση τους προς τους κατηγορούμενους. Ποιο είναι όμως το υπόβαθρο αυτής της ταραχώδης κατάστασης;

Τη 1η Οκτωβρίου του 2017 η περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας διεξήγαγε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιοχής, αψηφώντας τις ενστάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου για τη νομιμότητα του. Έπειτα από την συμμετοχή του 45% του πληθυσμού και την επικράτηση του «ναι», οι νομοθέτες της αποσχιστικής τάσης ανακοίνωσαν την ανεξαρτησία της Καταλανίας, χωρίς όμως καμία διεθνή αναγνώριση. Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι επικαλούμενος το Άρθρο 155 διαλύει το καταλανικό κοινοβούλιο και μεταφέρει τη διοίκηση της Καταλονίας στη Μαδρίτη. Στο μεταξύ, ο πρώην πρόεδρος της Καταλονίας Κάρλες Πουτζντεμόν αυτοεξορίζεται στο Βέλγιο για να αποφύγει τις δικαστικές διώξεις, ενώ μέλη της κυβέρνησης του προφυλακίζονται μέχρι την έκβαση της δίκης.

Είναι γνωστό ότι οι Καταλανοί έχουν μια σειρά επιχειρημάτων για την απόσχιση της περιφέρειας. Οι υπέρμαχοι της ανεξαρτητοποίησης ισχυρίζονται ότι το ζήτημα είναι άκρως πολιτικό και όχι νομικό και προπάντων είναι αδιανόητο σε μια δημοκρατία να δικάζονται πολιτικοί για τις ιδέες του, οι οποίοι εκφράζουν τα αιτήματα του λαού. Εδώ και πολύ καιρό οι Καταλανοί, αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως ένα ξεχωριστό έθνος με δική τους ταυτότητα, γλώσσα, πολιτισμό και σημαία. Στοιχεία που επιβίωσαν κατά τα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο, όπου επιχειρήθηκε η καταστολή της Καταλανικής γλώσσας. Τώρα αισθάνονται ότι αυτός ο πολιτισμός δεν είναι απόλυτα σεβαστός από την κεντρική κυβέρνηση και ανησυχούν για την μετάδοση του. Εκτός αυτού, η Καταλονία κάθε χρόνο αναγκάζεται να παραδίδει ένα μεγάλο ποσοστό των εσόδων στα ταμεία της κυβέρνησης, έχοντας ως αποτέλεσμα να καθίσταται ανίκανη να παρέχει βασικές υπηρεσίες στους πολίτες της. Αυτό μαζί με την άρνηση της κυβέρνησης να παράσχει στην περιφέρεια την χρηματοοικονομική της ανεξαρτησία , ενδυναμώνει τα κίνητρα για απόσχιση αφού μόνο όντας ανεξάρτητη θα μπορεί να διαχειριστεί τα οικονομικά της αυτοβούλως.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποια σημαντικά δεδομένα που κάνουν την επιλογή της απόσχισης, ένα ανορθόδοξο σχέδιο. Πρώτον, σε περιφερειακό επίπεδο, με το που λάβει χώρα η απόσχιση της Καταλονίας, θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας με μια σειρά από περιφέρειες να θέλουν την αυτοδυναμία τους (Σκωτία, Βαυαρία, Φλάνδρα). Αυτό προφανώς θα προκαλέσει μια κρίση στους κόλπους της Ευρώπης, σε μια χρονική περίοδο, όπου η ενότητα και η συνεργασία των εθνών είναι το παν. Εκτός όμως απ’ αυτό εξαιρετικής σημασίας γεγονός αποτελεί το ότι η Καταλονία ξαφνικά θα μπει σε μια διαδικασία ανοικοδόμησης, για την οποία ίσως να μην είναι απόλυτα προετοιμασμένη. Πρέπει να υπενθυμίσουμε, ότι η Καταλονία θα πρέπει να θέσει εκ νέου το αίτημα για εισδοχή στην ΕΕ, στην Eυρωζώνη, στην κοινή αγορά και σε όλους τους υπόλοιπους διεθνείς θεσμούς  και οργανισμούς, με την «απειλή» η Ισπανία να ασκήσει βέτο. Μ’ αυτό τον τρόπο θα είναι εκτεθειμένη σε κρίσεις είτε οικονομικές, είτε πολιτικές που θα διαταράξουν ακόμη και την ίδια τη κοινότητα.

Συμπερασματικά, η απόσχιση της Καταλονίας ίσως να μην είναι και η βέλτιστη εκδοχή των πραγμάτων. Πράγματι, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών είναι οικουμενικό και προστατευόμενο από το Διεθνές Δίκαιο. Ωστόσο σ’ ένα τόσο σημαντικό εγχείρημα πρέπει να λαμβάνονται λογικές αποφάσεις που θα ωφελούν τόσο τους Καταλανούς, όσο και τους υπόλοιπους Ισπανούς. Είναι δεδομένο, ότι η απόσχιση θα προκαλέσει ταραχές που μόνο θετικά δεν θα επιδράσουν για την ισπανική ενότητα. Η δίκη προβλέπεται κρίσιμη , καθώς αν δεν βρεθεί λύση υπό των ισπανικών δικαστηρίων το θέμα θα παρέλθει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτό που πρέπει όμως να προβληματίσει την ισπανική κυβέρνηση, είναι το γιατί τα πράγματα πήραν τέτοια τροχιά; Ήταν οι αβάστακτοι φόροι ή άλλες κυβερνητικές πολιτικές που ώθησαν τους Καταλανούς να αντιδράσουν; Μήπως τελικά πρέπει η κυβέρνηση να παραχωρήσει περισσότερα δικαιώματα στους Καταλανούς πολίτες;logo_transparent

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.