3η Μαΐου: Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου

από τον Γεώργιο Αρχαγγελάκη, ερευνητή της ομάδας «Πολιτική & Διεθνείς Σχέσεις»

Κάθε χρόνο, η 3^η  Μαΐου αποτελεί ημέρα εορτασμού της σημασίας του θεμελιώδους δικαιώματος στην ελευθερία του Τύπου και της ελευθερίας της έκφρασης, όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά και από το Σύνταγμα της χώρας μας. Αυτή η ημέρα χρήζει ιδιαίτερης υπενθύμισης την στιγμή που η ελευθεροτυπία σε αρκετές χώρες παραμένει στο ναδίρ και εξακολουθεί να υπάρχει παραπληροφόρηση μέσω της απρόσκοπτης διάδοσης ψευδών ειδήσεων («fake news»).

«Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις γνώμες του, και το δικαίωμα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, και από όλο τον κόσμο» (Άρθρο 19 Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου)

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο του 1993, μετά από σύσταση της 26^η Γενικής Διάσκεψης της UNESCO και αποτελεί μια ευκαιρία για να τιμηθεί η ελευθεροτυπία, να αναγνωριστεί ο ρόλος των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ, και να αξιολογηθεί η κατάσταση του Τύπου παγκοσμίως. Η ημέρα αυτή έχει εμπνευστεί από την «Διακήρυξη  Windhoek», η οποία εγκρίθηκε το 1991 σε συνέδριο της UNESCO στο Windhoek της Ναμίμπια, και αποτελεί ένα ορόσημο για τον πλουραλισμό και την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης.

Φέτος, ο 26ος εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου οργανώνεται από κοινού από την UNESCO, την Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης και την κυβέρνηση της Αιθιοπίας, με θέμα: «ΜΜΕ για τη Δημοκρατία: Δημοσιογραφία και Εκλογές σε Περιόδους Παραπληροφόρησης». Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι σύγχρονες προκλήσεις των ΜΜΕ σε εκλογικές περιόδους, καθώς και οι δυνατότητες για υποστήριξη των διαδικασιών ειρήνευσης και συμφιλίωσης. Αποτελεί αφορμή για την ενημέρωση των πολιτών για τις διαστρεβλώσεις στον Τύπο σε περιόδους κρίσεων, την άσκηση λογοκρισίας και επιθέσεων σε δημοσιογράφους (περίπου 100 δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν το 2018) αλλά και την ανάγκη πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες.

Στο μήνυμά του για τον φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών κ. Αντόνιο Γκουτέρες υπογράμμισε την σημασία της ελευθεροτυπίας για την δημοκρατία και τόνισε την ανάγκη αξιόπιστων ειδήσεων την ώρα που η διάδοση των πληροφοριών μέσω της τεχνολογίας έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις.