Ευρωεκλογές/Ε.Ε. & Οικονομικές Δυναμικές

από τους ερευνητές της υποομάδας «Οικονομικές Δυναμικές», Κ. Γαλαίου, Ε. Καριοφύλλη, Γ. Λούβαρης, Α. Μουσουλίδη, Γ. Παγιαβλά,  Τ. Τζάναρη. Συντονισμός: Η. Θ. Παπαχαραλάμπους

Οι  Ευρωεκλογές του Μαΐου βρίσκουν την Ε.Ε. αντιμέτωπη με πληθώρα οικονομικών προκλήσεων. Ο ρόλος της Ε.Ε. στο σύγχρονο οικονομικό γίγνεσθαι με τις ρευστές ανακατανομές ισχύος, καθιστούν τις πολιτικές οικονομικής ολοκλήρωσης και συνοχής των Κρατών-Μελών υψίστης σημασίας για την διασφάλιση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Στη παρούσα ανάλυση, θα επιχειρηθεί μια προσπάθεια προσέγγισης της Ε.Ε. από τη σκοπιά των εμπορικών συμφωνιών, της αντιμετώπισης των οικονομικών ανισοτήτων,  της διαχείρισης του μεταναστευτικού ζητήματος και της προσφυγικής  κρίσης, της τεχνολογίας, της νέας πραγματικότητας που διαμορφώνεται από την ένταξη νέων κρατών και τέλος των υπαρχουσών θέσεων των κομμάτων του Ε.Κ.

Το ενδοκοινοτικό και το εξωτερικό εμπόριο της Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος στον κόσμο, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει το 16.5% των παγκόσμιων εισαγωγών και εξαγωγών. Είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βιομηχανικών προϊόντων, καθώς και η μεγαλύτερη αγορά για τις εισαγωγές 100 και πλέον χωρών^[1]. Ως ενιαία οικονομική οντότητα διαθέτει ΑΕΠ 17,3 τρις ευρώ, όντας 2^η μεγαλύτερη οικονομία μετά τις ΗΠΑ^[2].

Τα αγαθά που κυρίως εξάγει και εισάγει η ΕΕ είναι τα μεταποιημένα βιομηχανικά προϊόντα, ήτοι μηχανήματα, οχήματα και φαρμακευτικά προϊόντα, καθώς και πρωτεύοντα αγαθά, δηλαδή τρόφιμα, πρώτες ύλες και ενέργεια. Επιπροσθέτως, η ΕΕ στο εμπόριο υπηρεσιών καταλαμβάνει ηγετική θέση, χάρη στην υψηλή τεχνολογία και τεχνογνωσία που έχουν αναπτύξει τα μέλη της^[3].

Το ενδοκοινοτικό εμπόριο κατέχει τη σημαντικότερη θέση στο διεθνές εμπόριο. Η αξία του υπερβαίνει τα 3 τρις € ετησίως. Στο εξωτερικό εμπόριο αγαθών της ΕΕ, μείζονες εταίροι αποφαίνονται οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ελβετία, ενώ ακολουθεί Ρωσία και Τουρκία^[4]. Το 2018 η ΕΕ εξήγαγε αγαθά αξίας 406 δις € στις ΗΠΑ, ενώ εισήγαγε προϊόντα αξίας 266 δις €, παρουσιάζοντας σημαντικό πλεόνασμα. Με την Κίνα συμβαίνει το αντίστροφο: η ΕΕ εξάγει αγαθά αξίας 210 δις € το 2018, ενώ η αξία των αγαθών που εισάγει ανέρχεται σε 394 δις €^[5]. Οι εξαγωγές προς την Ελβετία είχαν αξία 156 δις, ενώ οι εισαγωγές 109 δις €. Τέλος, στο εμπόριο με τη Ρωσία η ΕΕ παρουσιάζει σημαντικό έλλειμμα ^[6].

Το νομικό καθεστώς εμπορικής πολιτικής της Ε.Ε.

Σύμφωνα με το άρθρο 3.1. ε) της ΣΛΕΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποκλειστική αρμοδιότητα στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής. Συνεπώς μόνο η ΕΕ μπορεί να νομοθετεί και να εκδίδει νομικά δεσμευτικές πράξεις στον τομέα αυτό. Τα κράτη έχουν την εν λόγω δυνατότητα μόνο αν εξουσιοδοτούνται προς τούτο από την Ε.Ε.^[7]

Τα συστατικά στοιχεία της κοινής εμπορικής πολιτικής είναι: α) το κοινό τελωνειακό δασμολόγιο^[8], β) το κοινό καθεστώς εισαγωγών και γ) η κοινή εμπορική άμυνα. Τέλος, η κοινή εμπορική πολιτική διαμορφώνεται βάσει ενιαίων αρχών, όσον αφορά τη ρύθμιση δασμολογικών συντελεστών, τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών, τις εμπορικές πτυχές της πνευματικής ιδιοκτησίας, τις άμεσες ξένες επενδύσεις κ.τ.λ.

Εμπορικές συμφωνίες της Ε.Ε.

Η Ε.Ε έχει συνολικά 39 συμφωνίες σχετικά με το εμπόριο και σε συνεργασία με 69 χώρες. Είναι γεγονός ότι οι εμπορικές σχέσεις της Ευρώπης εκτείνονται σε όλη την υφήλιο όπως  Μεξικό, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία ,μέσω της συμφωνίας  Mercosur ( ένωση Λατινικής Αμερικής) κ.ά.^[9].

Οι εμπορικές συμφωνίες αυξάνουν το ευρωπαϊκό ΑΕΠ και την απασχόληση. Ένα παράδειγμα είναι η Ευρωπαϊκή συμφωνία με την Νότια Κορέα όπου οι εξαγωγές της Ε.Ε  αυξήθηκαν πάνω από 55% ενώ σε μερικά αγροτικά προϊόντα έφτασε και το 70%, κάτι παρόμοια έγινε και με τα  ευρωπαϊκές εξαγωγές σε αμάξια. Συνολικά 13 εκατομμύρια δουλειές  εξαρτώνται από τις εξαγωγές στην Ευρώπη.

Η τελευταία συμφωνία είναι με την Ιαπωνία η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη διμερή εμπορική συμφωνία που έχει διαπραγματευθεί ποτέ η Ε.Ε. Η συμφωνία αυτή θα καταργήσει σχεδόν όλους τους τελωνειακούς δασμούς, εξοικονομώντας περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως για τις επιχειρήσεις της ΕΕ και κέρδος στον τομέα της γεωργίας και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις^[10]

Η CETA  είναι  μια νέα εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε και Καναδά. Μέσω αυτής μειώνονται οι δασμοί και γενικότερα καθιστά πιο εύκολη την εξαγωγή αγαθών και υπηρεσιών, ωφελώντας έτσι ανθρώπους και επιχειρήσεις και στις δυο χώρες. Τέθηκε σε ισχύ το Σεπτέμβριο του 2017 ενώ συμφώνησαν και κάποιες χώρες εκτός Ε.Ε.^[11].

Προκλήσεις και προοπτικές

Κάποιες  από τις προκλήσεις που τίθεται να αντιμετωπίσει η Ε.Ε είναι η φορολόγηση στη ψηφιακή οικονομία, καθώς όλοι γνωρίζουμε πως πλέον έχει κατακτήσει τις αγορές παγκοσμίως. Είναι γεγονός ότι μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου δημιουργείται παραοικονομία με αποτέλεσμα να μην καταβάλλονται οι φόροι-δασμοί που αναλογούν , με τη  εκάστοτε κυβέρνηση να χάνει έσοδα^[12].

Όσον αφορά τις σχέσεις Ε.Ε. με ΗΠΑ, Η Ε.Ε. συμφώνησε να αυξήσει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ σε αντάλλαγμα ότι οι ΗΠΑ θα επανεξετάσουν τους δασμούς που επέβαλαν στα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου της ΕΕ. Επιπρόσθετα αναστέλλεται η επιβολή δασμών και στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα με τον Τραμπ να αλλάζει συνεχώς εμπορικές πολιτικές ,δημιουργώντας έτσι σύγχυση και μη σταθερό κλίμα συνεργασίας.

Το όραμα για να ενισχυθεί  η  ευρωπαϊκή αγορά είναι η στρατηγική  «Εμπόριο για όλους»  όπου οι ανοικτές αγορές δίνουν έμφαση  σε αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η βιώσιμη ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο ή οι υψηλής ποιότητας νομοθετικές ρυθμίσεις για την ασφάλεια και το περιβάλλον και οι δημόσιες υπηρεσίες σε εγχώριο επίπεδο. Το πλαίσιο που θα γίνονται όλες ο δραστηριότητες θα είναι σε πλήρη διαφάνεια^[13]

Οικονομικές ανισότητες – Ακροδεξιά

Σύμφωνα με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ως ανισότητα ορίζεται η κατάσταση μη ίσων ευκαιριών και δικαιωμάτων[14] . Η οικονομική ανισότητα μπορεί να διακριθεί σε εισοδηματική, δηλαδή η διαφορά στον τρόπο κατανομής του εισοδήματος μεταξύ των ατόμων και πληθυσμών [15]και σε ανισότητα πλούτου, δηλαδή η άνιση κατανομή των περιουσιακών στοιχείων (λ.χ αξίες ακινήτων) μεταξύ των πολιτών[16]. Οι  πολιτικές ανάπτυξης των οικονομικών ανισοτήτων σχετίζονται με[17]:

• τον αυτοματισμό στην εργασία
• την αποδυνάμωση των ευρωπαϊκών Κρατών Πρόνοιας, μέσω της μείωσης της αναδιανεμητικής διαδικασίας
• την μη προοδευτική φορολόγηση

Στο διάγραμμα 1 [18]  παρατηρείται ότι, υπήρξε σταδιακή αύξηση του αυτοματισμού στην εργασία στην ΕΕ από το 2000 και ύστερα.  Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ρομποτικής για τα βιομηχανικά ρομπότ στην εποχή μετά τη δεκαετία του 1990, αναφέρεται ότι η ΕΕ εισήγαγε περισσότερα ρομπότ στην αγορά εργασίας από ότι οι ΗΠΑ.

Διάγραμμα 1: Αυτοματισμός και Εργασία, 1995-2015. Πηγή: Bruegel

Όπως, διαφαίνεται και από το γράφημα 10 του Piketty[19] η ανισότητα πλούτου των υψηλότερου 1% στην ΕΕ ήταν υψηλή μέχρι τη δεκαετία του 1930.  Στον αντίποδα το 10% του πληθυσμού της ΕΕ που κατέχει τον υψηλότερο πλούτο άρχισε να γνωρίζει άνοδο μετά τη δεκαετία του 1990, όπου υπήρξε απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, λόγω γρηγορότερων αποδόσεων σε σχέση με πρωτογενή και δευτερογενή.

Διάγραμμα 2: Κορυφαία κλιμάκια(1%,10%) σε εισόδημα και πλούτο στην ΕΕ και ΗΠΑ, 1810-2010. Πηγή: Thomas Piketty

Όσον αφορά, τη συσχέτιση ακροδεξιάς ψήφου και οικονομικής ανισότητας στην Ευρώπη, σε πρώτες αναλύσεις θεωρήθηκε ότι η υποστήριξη ακροδεξιών μορφωμάτων(τον 20^ο αιώνα) ήταν αποτέλεσμα της μπουρζουαζίας, η οποία έχοντας την αίσθηση ότι χάνει την κοινωνική της επιρροή, συμπιέστηκε μεταξύ των πλουσίων ελίτ και του οργανωμένου εργατικού δυναμικού σε μια περίοδο διαρθρωτικών αλλαγών και ανοίγματος της αγοράς[20]. Πρόσφατα, ωστόσο κυριαρχεί η άποψη-όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα 3- ότι η αυξανόμενη οικονομική ανασφάλεια μεταξύ των ατόμων που δεν ευνοήθηκαν από τις αλλαγές της παγκοσμιοποίησης και των διεθνών αγορών(ανειδίκευτοι, άνεργοι, χαμηλόμισθοι) πυροδότησε πολιτική δυσαρέσκεια εναντίων των κυρίαρχων οικονομικών ελίτ[21].

Διάγραμμα 3: Η σχέση της ψήφου της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς με την ανεργία, 2000-2017. Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Προσφυγικό-Μεταναστευτικό

Η προσφυγική κρίση

Ο πρόσφυγας φεύγει επειδή η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο. Ο μετανάστης επιλέγει να φύγει, για οικονομικούς κυρίως λόγους. Η παρουσίαση του πρόσφυγα ως μετανάστη έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή και ασφάλεια του, αλλά και οι δύο πρέπει να προστατεύονται με νομοθεσίες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους[22]. Τέλος, η σύγχυση της προσφυγικής κρίση (Εικόνα 1) με το μεταναστευτικό, ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ [23] , επηρεάζει την άσκηση πολιτικής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Εικόνα 1. Προσφυγική κρίση

Συνοπτικά το διάγραμμα 2 παρουσιάζει τον προϋπολογισμό της ΕΕ την περίοδο 2015-2016 για τη προσφυγική κρίση, ύψους 10.1 δις ευρώ.

Η Ευρώπη ήταν απροετοίμαστη και ανήμπορη να ελέγξει την κατάσταση [24] και 3 χρόνια αργότερα είναι ακόμα ανήσυχη.

Διάγραμμα 2: Προϋπολογισμός της ΕΕ για την προσφυγική κρίση 2015-2016

Κοινή μεταναστευτική πολιτική: όραμα ή ουτοπία

Η ΕΕ έχει θεσπίσει κανόνες για την αποτελεσματική διαχείριση των νόμιμων μεταναστευτικών ροών (Διάγραμμα 3), με βασική πηγή χρηματοδότησης το AMIF [25].

• Επανεγκατάσταση
• Μπλε κάρτα

Όπως και μεταρρυθμίσεις:

• ενίσχυση των οικονομικών πόρων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου
• πλήρη εξοπλισμό της FRONTEX

Από την άλλη απορρίφθηκαν οι προτάσεις του Junker και άκαρπες φαίνονται 7 προτάσεις για νέες νομοθεσίες.

Διάγραμμα 3: Αριθμός μεταναστών σε εκατομμύρια στην ΕΕ-28, 2006-2015.
Πηγή: Eurostat

Προγράμματα ένταξης

• Αστικής Ατζέντας
• Ευρωπαϊκή συνεργασία για την ένταξη

Παρόλες τις προσπάθειες ένταξης παρατηρείται ότι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, οι κάτοικοι από χώρες εκτός της ΕΕ-28 είναι σε διπλάσιο ρίσκο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού [26].

Γιατί οι μετανάστες θεωρούνται ως απειλή για την ΕΕ;

Οι μετανάστες παρουσιάζουν οικονομικά οφέλη, καθώς η ενσωμάτωση τους επιδρά θετικά στην αύξηση του ΑΕΠ [27].  Γιατί όμως το κύμα των προσφύγων/μεταναστών έχει επηρεάσει τόσο πολύ την Ευρώπη (Διάγραμμα 4);

• Οι ντόπιοι νιώθουν ότι οι μετανάστες απολαμβάνουν περισσότερη κρατική βοήθεια [28](Porter, 2018)
• απειλή της διατήρησης της εργασίας λόγω των φτηνότερων εργατικών χεριών.

Διάγραμμα 4: Ποια η άποψη της Ευρώπης για τους μετανάστες
Πηγή: Pew Research

Tεχνολογία

Η ψηφιακή οικονομία μεγεθύνεται 7 φορές πιο γρήγορα από την υπόλοιπη οικονομία [29] (ECOM, 2018), έτσι η  ψηφιακή τεχνολογία κατέχει κεντρική θέση στην ΕΕ.  Η ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαία αγοράς προβλέπεται ότι θα συνεισφέρει 415 δισεκατομμυρίων ευρώ στην οικονομία και στην δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων νέων θέσεων απασχόλησης [30] (ECOM, 2018). Ο προϋπολογισμός είναι 3 εκατομμύρια ευρώ [31].

Όπως παρατηρείται στο διάγραμμα 1, όλες οι χώρες μέλη της ΕΕ προοδεύουν σχετικά με την εφαρμογή ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά ως σύνολο η ΕΕ δεν έχει καταφέρει να κλείσει το κενό με τις ΗΠΑ, Ν. Κορέα και Ιαπωνία[32].

Διάγραμμα 1: I-DESI score από 2013 έως 2016. Source: ECOM, 2018.

Στο διάγραμμα 2, διακρίνεται η ανισότητα σε σχέση με τις 4 πρώτες οικονομίες της ΕΕ και τις 4 τελευταίες.

Διάγραμμα 2: I-DESI στις χώρες της ΕΕ (2016)

Επενδύσεις στην Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D)

Στο διάγραμμα 3 παρατηρείται ότι η ΕΕ κατέχει από το 2015 και μετά την τελευταία θέση στο R&D, ενώ η Κίνα την ξεπέρασε. Πρώτη έρχεται η Ιαπωνία  και ακολουθεί η Αμερική.

Διάγραμα 3: Η επένδυση σε Έρευνα και Ανάπτυξη ως ποσοστό σε σχέση με το ΑΕΠ των χωρών.
Source: Eurostat, 2016 (Online data code: rd_e_gerdtot)

Επένδυση στη Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence – ΑΙ)

Το διάγραμμα 4 παρουσιάζει τον αριθμό των ερευνών σε προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης και είναι εμφανές ότι η κούρσα είναι μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Η ΕΕ φαίνεται να μην έχει στρατηγικό σχεδιασμό για ΙΑ. Τέλος δεν υπάρχουν ΕΕ κανονισμοί σχετικά με ΙΑ και τα ρομπότ [33]και η ΕΕ φαίνεται ότι δίνει περισσότερη βαρύτητα στην ηθική διάσταση της τεχνολογίας και για αυτό είναι αδύναμη η παρουσία της [34].

Διάγραμμα 4: Ποιος κερδίζει τον αγώνα της τεχνητής νοημοσύνης (2017). Source: MIT Technology Review 

Θέσεις ευρωπαϊκών κομμάτων

Βασικό ζήτημα που απασχολεί την οικονομική διάσταση του ευρωκοινοβουλίου είναι η ύπαρξη ενιαίου ευρωπαϊκού φόρου. Η πρόθεση των κομμάτων να εφαρμόσουν το συγκεκριμένο μέτρο αναλύεται σε έρευνα των  Friedrich Heinemann, Philipp Mohl, and Steffen Osterloh και παρουσιάζεται με διαβαθμισμένους δείκτες από το -4 έως το 4 (-4=πλήρως κατά ευρωπαϊκού φόρου, 4=πλήρως υπέρ ευρωπαϊκού φόρου).[35] Αναλυτικά, για κάθε κόμμα η οικονομική ατζέντα διαμορφώνεται ως εξής:

• Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα- European People’s Party group (EPP group)

Βασικοί πυλώνες αξιών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού κόμματος είναι η πίστη στη κοινωνική οικονομία της αγοράς, στη νομισματική ένωση του ευρώ και στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. [36] Πιο αναλυτικά, βασική οικονομική θέση του κόμματος είναι πως η ανταγωνιστικότητα και η επιχειρηματικότητα θα πρέπει να δράσουν χωρίς κρατικούς προστατευτισμούς.[37] Παράλληλα, τονίζουν την μείωση των δημοσίων δαπανών με αναπτυξιακές γραμμές στηριζόμενες στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Στην φορολογική πολιτική του, εμφανίζει EU tax δείκτη 0.28, προτρέποντας αποφυγή αναίτιας φορολόγησης στις επιχειρήσεις. Τέλος, προϋποθέσεις στην ατζέντα τους είναι οι συνετές δημοσιονομικές επιλογές και η ανεξαρτησία των ευρωπαϊκών οργανισμών. [38]

• Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών-Progressive Alliance of Socialists and Democrats(S&D group)

Οι αξίες της Προοδευτικής Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, όσον αφορά τον οικονομικό προσανατολισμό, εστιάζουν σε μια αναδιάρθρωση του καπιταλιστικού μοντέλου με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη.[39] [40] Έτσι, με γνώμονα τη κοινωνική και φορολογική δικαιοσύνη, διακρίνουν τη στρατηγική τους σε προστασία της εργασίας και  διαφάνεια του χρηματοοικονομικού τομέα.[41] [42] Στη πρόθεση για EU tax έχει δείκτη 2.81, παρατήρηση που δείχνει πως η φορολόγηση μεγάλων επιχειρήσεων αποτελεί προτεραιότητα.[43]

• Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη-Alliance of Liberals and Democrats for Europe group (ALDE group)

Κύριος άξονας της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη είναι η διασφάλιση των φιλελεύθερων πολιτικών γραμμών και η κοινωνική δικαιοσύνη για τη δημοκρατική λειτουργία των αγορών.[44] Οι θέσεις του ALDE group εστιάζουν σε μία Ευρώπη που δεν θα αποτελεί οικονομική μηχανή αλλά θα οργανώνει δημοκρατικά τις αγορές της με υψηλό το αίσθημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Παράλληλα, με EU tax δείκτη 0.28, επιδιώκουν τον δίκαιο φορολογικό ανταγωνισμό ανά κράτος-μέλος, με την προϋπόθεση ότι αντιμάχεται τη φοροδιαφυγή.[45]

• Συμμαχία Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών στην Ευρώπη-European Conservatives and Reformists (ECR Group)

Θεμελιώδης αξία της Συμμαχίας Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών στην Ευρώπη είναι η ήπια αποκέντρωση της λήψης των αποφάσεων από ένα κεντρικό ευρωπαϊκό σώμα και η σύνδεση των πολιτών με τις επιχειρήσεις ώστε να διαμορφωθεί μια δίκαιη-ελεύθερη αγορά.[46] Βασικές θέσεις της ατζέντας του κόμματος είναι η διαφάνεια και η ανάληψη ευθυνών από τους ανεξάρτητους ευρωπαϊκούς οικονομικούς οργανισμούς.[47] Οι προτάσεις τους για την ισορροπία της ένωσης συνοψίζονται σε μείωση της γραφειοκρατίας, των εμπορικών εμποδίων και των αναίτιων δημοσίων δαπανών. [48]

• Οι Πράσινοι-Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία – Greens–European Free Alliance (Greens/EFA)

Κινητήριος δύναμη της πολιτικής ομάδας Πράσινοι-Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία είναι στοχευμένες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που αποσκοπούν σε φορολογική διαφάνεια και βιώσιμη εμπορική πολιτική. Η βασική θέση που χαρακτηρίζει την ατζέντα του κόμματος είναι ελεγκτικές και παρεμβατικές πολιτικές ώστε οι εμπορικές συναλλαγές να συμβαδίζουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη περιβαλλοντική προστασία.[49] Σε αυτή τη βάση χτίζει και τις φορολογικές του ιδέες, οι οποίες, συνοψίζονται σε υψηλή φορολογία των μεγάλων επιχειρήσεων και αποδοχή του EU tax με δείκτη 3.80.[50]

• Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά-Βόρεια Πράσινη Αριστερά – European United Left–Nordic Green Left (GUE/NGL)

Βασική θέση της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς-Βόρειας Πράσινης Αριστεράς είναι η αλλαγή της πολιτικοοικονομικής δόμησης της ένωσης. Η οικονομική της ατζέντα περιλαμβάνει τη σημασία ανάπτυξης ενός αλληλέγγυου κοινωνικού κράτους, δίκαιου και μη προσανατολισμένου στις αγορές.[51] Σε αυτό το πλαίσιο, με EU tax δείκτη 0.40, βασική προτεραιότητα είναι η πάταξη της φοροδιαφυγής από πολυεθνικές επιχειρήσεις και η πολιτική κατά των φορολογικών «παραδείσων», φαινόμενα τα οποία έχουν τη τάση να φέρνουν ανισορροπίες.[52]

• Ευρώπη της Ελευθερίας και της Άμεσης Δημοκρατίας-Europe of Freedom and Direct Democracy (EFDD)

Κύριο χαρακτηριστικό του EFDD είναι η δυσπιστία στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα ενώ κατακρίνει τις πολιτικές λιτότητας που φέρουν σε ανταγωνισμό τα κράτη-μέλη.[53] [54] Βασική αρχή του EFDD, αποτελεί η δυνατή εθνική οικονομία, η οποία ελέγχει τις δημόσιες δαπάνες και τη φορολογική πολιτική. Τέλος, για τον χρηματοοικονομικό τομέα περιλαμβάνει σαφή διάκριση εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών και διασφάλιση των καταθέσεων.[55] [56]

Καταληκτικά, το αποτέλεσμα των φετινών Ευρωεκλογών κρίνεται καθοριστικό για την σταθερότητα της Ε.Ε. σε οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Ιδιαίτερα, θα πρέπει να τονιστεί η προσαρμογή της ευρωπαϊκής αγοράς στο παγκόσμιο εμπορικό περιβάλλον μέσω της διαμόρφωσης ενός νομοθετικού εμπορικού πλαισίου, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις σχέσεις της με τους κυρίαρχους οικονομικούς παίκτες. Παράλληλα, για την αντιμετώπιση του μείζονος ζητήματος της ανόδου των ευρωπαϊκών ακροδεξιών κομμάτων, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η μείωση των οικονομικών ανισοτήτων (εισοδήματος και πλούτου), μέσω της προοδευτικής φορολογίας για την δικαιότερη αναδιανομή τους. Όσον αφορά, τη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών απαιτείται η κοινή χάραξη μεταναστευτικής πολιτικής, με σκοπό την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωσή τους. Ακόμη, είναι γεγονός ότι η Ε.Ε. δεν ακολουθεί τους ρυθμούς της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης και γι’ αυτό τον λόγο χρειάζονται περισσότερες επενδύσεις στην έρευνα και καινοτομία, καθώς και στην τεχνητή νοημοσύνη. Σε αυτό το πλαίσιο, η οικονομική ατζέντα του νέου Ε.Κ. είναι σημαντικό να εστιάσει στην επαναπροσέγγιση του κεντρικού ερωτήματος της Ε.Ε.: ενισχυμένη ή όχι οικονομική ολοκλήρωση;

Η είσοδος νέων Κρατών στην Ε.Ε. και οι οικονομικές επιπτώσεις τους

Η προσχώρηση νέων κρατών στην E.E. ακολουθείται από οικονομικές επιπτώσεις  τόσο όσον αφορά την ίδια την E.E., αλλά και τα νέα Κράτη-Μέλη. Κρίνοντας από τις πιο πρόσφατες προσχωρήσεις νέων μελών από τις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, η διατήρηση της ευρωπαϊκής συνοχής σε οικονομικό επίπεδο γίνεται δυσκολότερη, αλλά και η οικονομική μορφολογία των νέων μελών θα χρειαστεί να αναπροσαρμοστεί. Όπως φαίνεται, τα υποψήφια κράτη προς ένταξη συνεχίζουν να προέρχονται από την ίδια περιοχή. Αυτή την στιγμή, τα υποψήφια κράτη είναι η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, η Σερβία και η Τουρκία[57]. Η ενδεχόμενη προσχώρηση αυτών των κρατών θα φέρει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Ωστόσο, η νέα διεύρυνση θα είναι περισσότερο ωφέλιμη για τις νέες χώρες παρά για τα υφιστάμενα μέλη της Ε.Ε., διότι τα ‘παλαιότερα’ μέλη βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση όσον αφορά το οικονομικό τους επίπεδο, και άρα θα χρειαστεί με τις πολιτικές τους να ενισχύσουν και να στηρίξουν οικονομικά τα νεοεισερχόμενα κράτη σύμφωνα με την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών της Ε.Ε.

Οι οικονομικές επιπτώσεις που θα προκύψουν όσον αφορά την Ε.Ε. στο σύνολό της είναι εύκολο να προβλεφθούν με βάση την ένταξη πρώην Σοβιετικών Κρατών στην Ε.Ε. Στα θετικά στοιχεία, η ενιαία αγορά θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στο εμπόριο, καθώς η διεύρυνση θα προσφέρει νέες επιχειρηματικές προοπτικές στα ευρωπαϊκά κράτη[58]. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται αύξηση των επενδύσεων, μείωση της ανεργίας και την αύξηση της οικονομικής ευημερίας τόσο στα ‘παλαιά’ όσο και στα νέα μέλη. Ωστόσο, τα κόστη θα είναι επίσης ιδιαίτερα υψηλά, καθώς ο κοινοτικός προϋπολογισμός θα αυξηθεί ούτως ώστε να καλυφθούν τυχόν ανάγκες που προκύπτουν για την ομαλή ένταξη των νέων κρατών στην ενιαία αγορά. Αξίζει να σημειωθεί πως με την είσοδο Ανατολικών κρατών που παραδοσιακά έχουν χαμηλότερα ποσοστά ΑΕΠ σε σχέση με την Δυτική Ευρώπη μειώνεται το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα και διευρύνονται οι εισοδηματικές αποκλίσεις μεταξύ των Kρατών-Mελών της E.E.[59].

Όσον αφορά τα αποτελέσματα στην εσωτερική οικονομική πολιτική των Kρατών-Mελών, αυτά φαίνονται να είναι κατά κόρον θετικά. H ένταξη προϋποθέτει μια λειτουργική κρατική οικονομία καθώς και την ικανότητα αντιμετώπισης πιέσεων και των δυνάμεων της αγοράς εντός της E.E.. Με την είσοδο στην E.E., τα κράτη κερδίζουν την είσοδό τους σε μια ενιαία αγορά με ενιαίους δασμούς και κανόνες, και κατ΄επέκταση την ομαλή ένταξή τους στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα[60]. Επιπλέον, η Ε.Ε. προσφέρει στα νέα μέλη της οικονομική ενίσχυση για να αναπτύξουν κατάλληλες δομές, ενισχύοντας έτσι την ποιότητα των υποδομών, τις επενδύσεις και τους τομείς της απασχόλησης (ειδικά την γεωργία). Παρόλα αυτά, σε περίπτωση που τα νέα μέλη επιθυμούν να υιοθετήσουν το ευρώ, θα πρέπει να πληρούν ορισμένα οικονομικά και δημοσιονομικά κριτήρια (το έλλειμα του προϋπολογισμού να είναι μικρότερο από το 3% του ΑΕΠ, το ποσοστό του δημοσίου χρέους να είναι λιγότερο από το 60% του ΑΕΠ, ο πληθωρισμός να είναι χαμηλός και τα επιτόκια να βρίσκονται κοντά στον κοινοτικό μέσο όρο)[61]. Τα κριτήρια αυτά μπορούν να δημιουργήσουν πιέσεις σε κοινωνικό επίπεδο, καθώς απαιτούνται πολιτικές λιτότητας για την ικανοποίησή τους.

Συνοψίζοντας, η ένταξη των νέων κρατών-μελών θα επιφέρει θετικά αποτελέσματα στα οικονομικά τόσο της E.E. όσο και των ίδιων των μελών. Η E.E. μπορεί να υποκινήσει την οικονομική ανάπτυξη προσφέροντας πόρους, αλλά και την ελεύθερη είσοδο στη μεγαλύτερη ενιαία αγορά παγκοσμίως, επεκτείνοντας το εμπόριο και τις επενδύσεις. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αποκλίσεις που υπάρχουν μέχρι στιγμής στην Ένωση θα εξακολουθήσουν να υφίσταντο, καθώς και το γεγονός ότι η ένταξη νέων μελών αποτελεί πρόκληση για τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε..

---

Παραπομπές

^[1] Ευρωπαϊκή Ένωση. (2019). Trade | Ευρωπαϊκή Ένωση. [online] Available here [Accessed 23 Mar. 2019].

^[2] Το ΑΕΠ των ΗΠΑ ανέρχεται σε 19,4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Βλ. Data.worldbank.org. (2019). GDP (current US$) | Data. [online] Available here [Accessed 23 Mar. 2019].

^[3] Ec.europa.eu. (2018). International trade in services – Statistics Explained. [online] Available here: [Accessed 23 Mar. 2019].

^[4] Trade.ec.europa.eu. (2018). [online] Available here: [Accessed 23 Mar. 2019].

^[5] Το γεγονός αυτό δεν είναι άσχετο με το καθεστώς που επιβάλλει η Κίνα στις εισαγωγές, αλλά και με τις κρατικές επιχορηγήσεις σε σχέση με τις εξαγωγές, οι οποίες καθιστούν τις τελευταίες αρκετά ανταγωνιστικές στην παγκόσμια αγορά. Βλ. Morrison, W. (2018). China’s Economic Rise: History, Trends, Challenges, and Implications for the United States. Congressional Research Service. [online] Available here : [Accessed 23 Mar. 2019]

^[6] Σημείωσε 85 δις€ εξαγωγές και 168 δις € εισαγωγές. [Αυτό δεν είναι άσχετο με τις ενεργειακές σχέσεις που έχουν συνάψει τα κράτη της ΕΕ με τη Ρωσία] Trade.ec.europa.eu. (2018). [online] Available here : [Accessed 23 Mar. 2019].

^[7] Μούσης, Ν. (2015). Ευρωπαϊκή Ένωση: δίκαιο, οικονομία, πολιτική. 15th ed. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ ΑΕΒΕ, pp.520

^[8] Το τελωνειακό δασμολόγιο αφορούσε στο εσωτερικό: στην εξάλειψη μεταξύ των κρατών μελών των τελωνειακών δασμών, των ποσοτικών περιορισμών και των μέτρων με ανάλογο αποτέλεσμα και στο εξωτερικό: τη θέση σε εφαρμογή κοινού τελωνειακού δασμολογίου έναντι εισαγομένων από τρίτες χώρες προϊόντα. Τα τελευταία δηλαδή, θα τύγχαναν της ίδιας μεταχείρισης από όλα τα κράτη μέλη ώστε να κυκλοφορούν ελεύθερα σε όλη την τελωνειακή ένωση. Βλ. Μούσης, Ν. (2015). Ευρωπαϊκή Ένωση: δίκαιο, οικονομία, πολιτική. 15th ed. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ ΑΕΒΕ, pp.519

^[9] (2018) Έκθεση: Οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ ενισχύουν την ανάπτυξη και την απασχόληση, προάγουν την αειφόρο ανάπτυξη Available here

^[10] naftemporiki.gr (2018)  Ευρωκοινοβούλιο: Πράσινο φως για την εμπορική συμφωνία Ε.Ε. – Ιαπωνίας

^[11] One year on EU-Canada trade agreement delivers positive results Brussels (2018) Available here

^[12] Εμπόριο για όλους – Trade – Europa EU (2016).Available here

^[13] Τα 12 σημεία διαλόγου της EuroCommerce για το εμπόριο στην ΕΕ επαγγελματικό επιμελητήριο Αθηνών (2018)Available here

[14] UN.(2015).Concepts of Inequality. Available here . [Last accessed at 15-3-2019]

[15] OECD.(2011). Income Inequality., available here Society at a Glance 2011: Social Indicators OECD 2011. [Last accessed at 15-3-2019]

[16] Hurst, Charles E. (2007), Social Inequality: Forms, Causes, and Consequences, Pearson Education

[17] European Investment Bank.(2018). Inequality in Europe . Available here. [Last accesed 16-3-2019]

[18] Petropoulos, G. (2017). Do we understand the impact of artificial intelligence on employment?. Από Bruegel. Available here

[19] Nardi, M. D. (2015). Piketty’s book and macro models of wealth inequality.,Available here [Last accessed at 15-3- 2019]

[20] European Investment Bank. (2018). Inequality in Europe. Last accessed at March 20, 2019, available  here

[21] Παπαιωάννου, Η.(2018). Η ευρωπαϊκή κρίση εμπιστοσύνης και η άνοδος του λαϊκισμού  από Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Available here  .[ Last accessed 15-3-2019]

[22] UNHCR (2015). “UNCHR viewpoint: Refugee or migrant? – Which is right?”. Available online here. [Last accessed on 17/03/2019]

[23]Berry, M. , Garcia-Blanco, I. and Moore, K.  (2016). Press coverage of the refugee and migrant crisis in the EU: a content analysis of five European countries. [Project Report]. Geneva: United Nations High Commissioner for Refugees. Available here

[24] Lehne, S. (2018) “The EU remains Unprepared for the next migration crisis”. Available online here [Last accessed on 17/03/2019]

[25] European Commision (2019). “Asylum, Migration and Intergration Fund (AMIF)” Available here. [Last accessed on 17/03/2019]

[26] Eurostat (2014). “Social inclusion of migrabts in the 28”. Available here [Last accessed on 17/03/2019]

[27] Kancs D, Lecca P. (2018) “Long-term social, economic and fiscal effects of immigration into the EU: The role of the integration policy”. World Econ.;41:2599– 2630.Available here

[28] Porter, E. (2018). Migrants Are on the Rise Around the World, and Myths About Them Are Shapping Attitudes.The New York Times.. Available here  [ Last accessed on March 14, 2019]

[29]^, European Commission, Jun 2018. “EU Budget for the future: Horizon Europe”. Available here [ Last accessed on 12/03/2019]

¹⁹ European Commission, Oct 2018. “I-DESI 2018: How digital is Europe compared to other major world economies?” Available here [ Last accessed on 12/03/2019]

[33] European Commission, Jan 2018. “USA-China-EU plans for AI: where do we stand?” Available here [Last accessed on 12/03/2019]

[34] Chivot, E. and Castro, D. (2019). “The EU’s ‘softball” approach to AI will lose to China’s hardball”. Available here [Last accessed on 15/03/2019]

[35] Friedrich Heinemann, Philipp Mohl and Steffen Osterloh (2008). Who’s Afraid of an EU Tax and Why?, Available here [Accessed 12 March 2019]

[36] EPP (n.d.). Commitments, Available here [Accessed 12 March 2019]

[37] EPP (2012). Manifesto, Available here [Accessed 12 March 2019]

[38] EPP (2012). Party Platform, Available here [Accessed 12 March 2019]

[39] Progressive Society (2018). Sustainable Equality, Available here [Accessed 12 March 2019]

[40]  S&D group (2017). PROGRESSIVE LAB FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT: FROM VISION TO ACTION, Available here [Accessed 12 March 2019]

[41] S&D group (n.d.). Committee on Economic and Monetary Affairs, Available here [Accessed 12 March 2019]

[42] S&D group (n.d.). Committee on International trade, Available here [Accessed 12 March 2019]

[43] S&D group (n.d.). Tax Justice, Available here [Accessed 12 March 2019]

[44] ALDE (n.d.). ALDE Values, Available here [Accessed 12 March 2019]

[45] ALDE (2019). The Tax Evasion Committee votes on its findings and recommendations for EU Member States, Available here [Accessed 12 March 2019]

[46] ECR Group (n.d.). Connecting people & business, Available here [Accessed 12 March 2019]

[47] ECR Group (n.d.). Increasing accountability, Available here [Accessed 12 March 2019]

[48] ECR Group (n.d.). Added value for taxpayers, Available here [Accessed 12 March 2019]

[49] GREENS / EFA (n.d.). Trade, Available here [Accessed 12 March 2019]

[50] GREENS / EFA PRIORITY (n.d.). Tax Justice, Available here [Accessed 12 March 2019]

[51] GUE/NGL (n.d.). About the group, Available here [Accessed 12 March 2019]

[52] GUE/NGL (2018). How We Got Here – A historical perspective on tax fraud and tax evasion, Available here [Accessed 12 March 2019]

[53] EFDD GROUP (2016). The Euro, Available here [Accessed 12 March 2019]

[54] EFDD GROUP (2017). FaqAusterity, Available here [Accessed 12 March 2019]

[55] EFDD GROUP (2016). European Funds, Available here [Accessed 12 March 2019]

[56] EFDD GROUP (2017). Proposals, Available here [Accessed 12 March 2019]

[57] European Commission. European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations.  Available here.

[58] European Commission (2009). Economic and Financial Affairs: Five years of an enlarged EU. Available here.

[59] Patrice Muller, Jenna Julius, Ashwini Natraj and Karen Hope (2017). The EU Single Market: Impact on Member States. Brussels; American Chamber of Commerce to the European Union. Available here.

[60] European Commission. EU Enlargement Package 2018. Available here.

[61] European Commission. Enlargement and neighbouring countries. Available here.