από τον Σπύρο Τουλουπάκη, ερευνητή της ομάδας «Περιβάλλον & Ενέργεια»

Η 22η Μαΐου έχει ανακηρυχθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας, το 1993 από τα Ηνωμένα Έθνη, με σκοπό τη βέλτιστη κατανόηση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα. Τι είναι όμως η βιοποικιλότητα, της οποίας η σημασία και η σημαντικότητα πολλές φορές αγνοείται από τον ανθρώπινο πολιτισμό;

Η βιοποικιλότητα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η γνώση που συσσώρευσαν τα υπό εξέλιξη είδη σε βάθος εκατομμυρίων χρόνων η οποία τους επέτρεψε να επιβιώσουν στις πολλαπλές περιβαλλοντικές διακυμάνσεις που έχει βιώσει ο Πλανήτης Γη. Επιπλέον, ο καθηγητής David Macdonald του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, την προσδιόρισε ως την συνολική ποικιλία της ζωής πάνω στην Γη, σε όλες τις μορφές, εκφάνσεις, και αλληλεπιδράσεις ενώ, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος την ορίζει ως την ποικιλία των οικοσυστημάτων, των ειδών και των γονιδίων που υπάρχουν στον κόσμο ή σε έναν συγκεκριμένο οικότοπο.

Η επιβίωση της ζωής πάνω στον Πλανήτη Γη, εξαρτάται από την ίδια τη ζωή και τις αλληλεπιδράσεις της. Για παράδειγμα τα φυτά και τα δέντρα στις πόλεις, φιλτράρουν διαρκώς το διοξείδιο του άνθρακα, παράγοντας ταυτόχρονα πολύτιμο οξυγόνο. Η τροφή του ανθρώπου, όπως είναι τα λαχανικά, τα όσπρια, οι καρποί κτλ  παράγεται με την συμβολή των μελισσών και της πολύτιμης επικονίασης. Σε χώρες όπου σημειώνονται επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, όπως είναι τα τσουνάμι, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι παρέχουν προστασία, ενώ σε πλημμυρικά φαινόμενα, λόγω των έντονων βροχοπτώσεων, τα πυκνά δάση λειτουργούν ως φυσικά αναχώματα κατακρατώντας σημαντικές ποσότητες νερού.

Γίνεται επομένως αντιληπτή η ισχυρή και πολλαπλή εξάρτηση του κάθε οργανισμού στον πλανήτη από τους περιβάλλοντες οργανισμούς. Ενδεικτικά, ο άνθρωπος έχει καταγράψει μέχρι σήμερα μόλις 1,7 εκατομμύρια είδη ζώων, φυτών και μυκήτων ενώ εκτιμάται ότι άλλα 8 με 9 εκατομμύρια είδη είναι άγνωστα στον άνθρωπο, αριθμός ο οποίος δυνητικά θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και τα 100 εκατομμύρια άγνωστα είδη.

Προκαλεί ωστόσο, ιδιαίτερη ανησυχία η έλλειψη κατανόησης και ευαισθησίας του ανθρώπου για τη σημαντικότητα της έννοιας της βιοποικιλότητας. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται άλλωστε και στις εκατοντάδες εξαφανίσεις ειδών τις τελευταίες δεκαετίες καθώς επίσης και τις χιλιάδες που τελούν υπό εξαφάνιση σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα, ορισμένων μεγάλων θηλαστικών όπως οι τίγρεις. Ο κίνδυνος στον οποίο έχουν περιέλθει -μεταξύ άλλων- οφείλεται στην εξαφάνιση οργανισμών αγνωστων μεν στον άνθρωπο, απαραίτητων δε στην εύρυθμη λειτουργία του οικοσυστήματος.

Αδιαμφισβήτητα, η λήψη μέτρων για την προστασία της βιοποικιλότητας είναι απαραίτητη. Η έμμεση ένταξή της στους 17 στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ είναι σίγουρα προς την σωστή κατεύθυνση, ωστόσο χρειάζεται αμεσότητα και ολιστική προσέγγιση των δράσεων για τη διασφάλισή της.