του Άγγελου – Σπήλιου Δαμαλίτη
NATO και BRICS είναι δύο εντελώς διαφορετικοί οργανισμοί, δύο διαφορετικοί κόσμοι θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος όσον αφορά τον σκοπό που έχουν. Πριν όμως εξετάσουμε τον σκοπό των οργανισμών πρέπει αρχικά να παρουσιαστεί το προφίλ τους και να γίνει όσο το δυνατόν πιο κατανοητό το ποιόν του καθενός.
Το NATO, που το ακρωνύμιό του σημαίνει North Atlantic Treaty Organization,είναι ο οργανισμός που συστάθηκε από την σύναψη της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, στην Ουάσιγκτον το 1949 και από τότε αποτελεί τον αυτοαποκαλούμενο θεματοφύλακα των δυτικών αξιών και της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας. Το ΝΑΤΟ είναι ουσιαστικά μία παγκόσμια στρατιωτική συμμαχία που αποτελείται από 29 Κράτη προερχόμενα από την Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική. Σύμφωνα με το Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, εάν κάποιο μέλος της δεχθεί ένοπλη επίθεση τότε πρέπει να θεωρείται ως επίθεση εναντίον όλων των μελών, καθώς και όλα τα μέλη οφείλουν να βοηθήσουν άμεσα αυτόν που δέχεται επίθεση. Ο Οργανισμός έχει την έδρα του στις Βρυξέλλες και οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες του ανέρχονται σε 1 τρις δολάρια, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 70% των συνολικών παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών. Τέλος, τα μέλη του οφείλουν να δαπανούν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους σε αμυντικά θέματα.
Από την άλλη πλευρά,το όνομα του οργανισμού BRICS προκύπτει από τα αρχικά γράμματα των χωρών, οι οποίες συμμετέχουν σ’ αυτόν και αντιπροσωπεύουν τις πέντε σημαντικότερες αναδυόμενες παγκόσμιες οικονομίες (Brazil, Russia, India, China, South Africa). Ο συγκεκριμένος Οργανισμός είναι μια συμμαχία που έχει οικονομικούς και πολιτικούς στόχους και βασίζεται στις αρχές της μη παρέμβασης, της ισότητας και του αμοιβαίου οφέλους. Όλες οι χώρες του είναι μέλη των G20, αριθμούν 3,1 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε πληθυσμό και έχουν συνολικό ΑΕΠ 18,6 τρις δολάρια. Μέσω του BRICSForum,γίνεται προσπάθεια να ενθαρρυνθεί και να επιτευχθεί η πολιτιστική, εμπορική και πολιτική συνεργασία μεταξύ των κρατών που απαρτίζουν τον Οργανισμό.
Με ευκολία, αρχικά, μπορούμε να παρατηρήσουμε τις εμφανείς δομικές και γενικότερες διαφορές των δύο οργανισμών. Το NATO έιναι μία στρατιωτική συμμαχία μεταξύ κρατών της Ευρώπης, της Βορείου Αμερικής και της Ευρασίας (Τουρκία) και το BRICS είναι μια οικονομική συμμαχία ανάμεσα σε έθνη της Ασίας (Ρωσία, Κίνα, Ινδία) και μετά της Αφρικής (Νότιος Αφρική) και της Νοτίου Αμερικής (Βραζιλία). Συνεπώς, το NATO αποτελεί μία ένωση χωρών που απαρτίζουν το δυτικό, κοινώς ανεπτυγμένο ημισφαίριο, και τα συμφέροντα που εκπροσωπεί, ενώ αντίστοιχα η πλειοψηφία των BRICS το ανατολικό ή αλλιώς αναπτυσσόμενο ημισφαίριο.
Το NATO είναι μία αμυντική συμμαχία, αλλά δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι έχει μεγάλη επιρροή σε πολλούς τομείς πέραν της άμυνας, όπως η πολιτική, η οικονομία και έτσι προωθούνται τα συμφέροντα των δυτικών κρατών με μεγαλύτερη ευκολία,εκμεταλλευόμενα το ρητό «ισχύς εν τη ενώσει». Από την άλλη πλευρά, το σχήμα των BRICS είναι φανερό ότι θέλει να επιτύχει την αξιόλογη αποδυνάμωση της οικονομικής επιρροής της δύσης στην παγκόσμια οικονομία, δημιουργώντας τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα που έχει ως στόχο να κοντράρει τα δυτικοκυριαρχούμενα ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα. Επιπρόσθετα, οι BRICS θα μπορούσαν με αυτόν τον τρόπο να πλήξουν και τη θέση του δολαρίου ως κυρίαρχου παράγοντα στις παγκόσμιες συναλλαγές.
Κατά συνέπεια, NATO καιBRICS είναι μια σύγκρουση Δύσης και Ανατολής, καθώς και για το ποιος θα καταφέρει να επικρατήσει στην παγκόσμια σκακιέρα. Βασικοί εκφραστές των δύο στρατοπέδων είναι οι ΗΠΑ για τη Δύση και η Ρωσία για την Ανατολή, χωρίς να μπορεί κάποιος να αποκλείσει και την πανίσχυρη Κίνα. Οι ΗΠΑ μέσω του NATOπροωθούν την διατήρηση της διαπλανητικής πρωτοκαθεδρίας που άρχισε να διαμορφώνεται με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενδυναμώθηκε με το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τελικά εγκαθιδρύθηκε αδιαμφισβήτητα με την λήξη του Ψυχρού Πολέμου και την διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991.Από την άλλη πλευρά, η συμμαχία BRICSμε ναυαρχίδα τη Ρωσική Συνομοσπονδία (δίχως να υπονομεύεται η εξέχουσα θέση των υπόλοιπων συμμάχων) επιδιώκει να επαναφέρει την παγκόσμια ισορροπία ισχύος σε ένα ευνοϊκό για την ίδια και την συμμαχία της επίπεδο. Σαφέστερα, προσπαθεί να επαναφέρει ένα ιδιάζον ψυχροπολεμικό κλίμα που δεν προσδιορίζεται πλέον από την αντιπαράθεση σε εξοπλιστικό ή ιδεολογικό πλαίσιο, αλλά σε οικονομικό, εμπορικό και στρατιωτικό επίπεδο όπως στην πρόσφατη περίπτωση της Συρίας.
Καταληκτικά, είναι φανερό πως υπάρχει μία πληθώρα ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ του NATOκαι της συμμαχίας των BRICS, καθώς αμφότερα στηρίζονται σ’ έναν κοινό σκοπό και επιδίωξη, ένα δέλεαρ που αναζητούν όλες οι μεγάλες δυνάμεις από την σύσταση του ανθρώπινου πολιτισμού. Την επίτευξη της πολυπόθητης παγκόσμιας κυριαρχίας.
H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.
the SAFIA Blog 