της Νεφέλης Αθανασάκη,

Η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί σημαντικό φαινόμενο από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Το φαινόμενο αυτό είναι ανθρωπογενές και αφορά στην μοιραία συμβολή του ανθρώπου στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, με την βιομηχανική επανάσταση. Έκτοτε, η συνεχής καύση των ορυκτών καυσίμων απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, εγκαινιάζοντας, έτσι, την περίοδο της κλιματικής αλλαγής (Encyclopeadia). Σταδιακά, άρχισε να παρατηρείται άνοδος στην στάθμη της θάλασσας εξαιτίας δύο παραγόντων, που συνδέονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Πρώτον, δημιουργείται το φαινόμενο της θερμικής επέκτασης, που συμβαίνει όταν η επιφάνεια του ωκεανού θερμαίνεται και δεύτερον λιώνουν οι πάγοι και άλλες παγωμένες εκτάσεις γης(Encyclopedia).

Ο κοραλλιογενής ύφαλος στον Ειρηνικό ωκεανό φιλοξενεί περίπου 20.000 μικρά νησιά. Τα νησιά αυτά βρίσκονται σε μικρό ύψος σε σχέση με την στάθμη της θάλασσας με αποτέλεσμα πρώτα αυτά, να κινδυνεύουν άμεσα από την κλιματική αλλαγή. Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει με γοργούς ρυθμούς ήδη από τον 20ο αιώνα και μέχρι το 2100 δύναται να έχει αυξηθεί κατά 58 εκατοστά(Encyclopedia). Το ταυτόχρονο λιώσιμο των πάγων στην Ανταρκτική και την Γροιλανδία μπορεί να επιδεινώσει την αύξηση του φαινομένου με άμεσες συνέπειες να κινδυνέψει η  εδαφική ακεραιότητα των περισσότερων νησιωτικών και μη κρατών.

Για πολλά κράτη του κοραλλιογενούς υφάλου, ο κίνδυνος αυτός αποτελεί πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, στα νησιά του Σολομώντα ο βιοπορισμός στις παράκτιες κοινωνίες απειλείται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας(Ministry of Environment, Climate Change and Disaster Management of Solomon Islands, 2016), καθώς οι ύφαλοι γύρω από τα νησιά αυτά πεθαίνουν λόγω της οξείδωσης και της ρύπανσης του νερού(Encyclopedia). Προς τα ανατολικά, ο Υπουργός Εξωτερικών των Νήσων Μάρσαλ Τόνι Ντε Μπρούμ αναγγέλλει πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι συνέπειές τους συμβαίνουν ήδη στην νησιωτική αυτή χώρα του Βόρειου Ειρηνικού, καθώς το έδαφος διαβρώνεται και τμήματα των πόλεων είναι πλέον πλημμυρισμένα. Επιπλέον το Βανουάτου, γίνεται το πρώτο κράτος στον Ειρηνικό Ωκεανό που εγκαθιδρύει υπουργείο κλιματικής αλλαγής (The Permanent Mission of the Republic of Vanuatu to the United Nations). Ταυτόχρονα, όμως, στα νησιωτικά κράτη Τουβαλού, Κιριμπάτι και Φίτζι υπάρχουν περιοχές σε κατάσταση κινδύνου. Πιο αναλυτικά, το χωριό Βουνιντογκολόα των Φίτζι κρίθηκε ως τρωτό σημείο λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και εγκαταλείφθηκε. Σε δηλώσεις του ο πρωθυπουργός της χώρας Φρανκ Μπαϊνιμαράμα ανακοίνωσε πως προβλέπεται να μετακινηθούν οι κάτοικοι σαράντα ακόμα περιοχών οι οποίες κινδυνεύουν να βρεθούν υπό το επίπεδο της θάλασσας μέσα στα επόμενα χρόνια(Worland,2019). Επίσης, μέσα στα επόμενα πενήντα χρόνια οι επιστήμονες προβλέπουν ότι το Τουβαλού θα χαρακτηριστεί ως μη κατοικήσιμο, ενώ οι ίδιοι οι κάτοικοι, περιγράφοντας την ολοένα και δυσχερέστερη καθημερινότητα τους, υποστηρίζουν πως αυτό για εκείνους είναι ήδη πραγματικότητα(ROY, E., 2019).  Σε παρόμοια θέση βρίσκεται και το Κιριμπάτι με πολλά χωριά του να έχουν υποχωρήσει στη θάλασσα(Tong, A. and Rytz, M., 2018), ενώ οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως μέχρι το 2100 το Κιριμπάτι θα βυθιστεί ως συνέπεια της υπερθέρμανσης. Την ίδια στιγμή, οι Νήσοι Μάρσαλ ετοιμάζονται να υλοποιήσουν σχέδιο ανύψωσης των πόλεών τους(Letman, J., 2018) και απαγορεύουν την χρήση ορυκτών καυσίμων. Πλέον, τα κράτη αυτά καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα νέο κύμα μεταναστών, τους περιβαλλοντικούς μετανάστες(Ionesco, D., 2019). Έρευνες δείχνουν ότι με την επιταχυνόμενη διαδικασία της τήξης των πάγων και της βύθισης των νησιών στον κοραλλιογενή ύφαλο ο πληθυσμός τέτοιου είδους μεταναστών θα αυξηθεί ραγδαία. Σε ορισμένα κράτη έχουν ήδη ξεκινήσει συζητήσεις για την απορρόφηση τέτοιων μεταναστών, όπως μεταξύ Τουβαλού και Αυστραλίας, (με την τελευταία να κρατάει αρνητική στάση), Τουβαλού και  Νέας Ζηλανδίας και μεταξύ Βανουάτου και Καναδά(ANT1, 2006).

 Από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής προκύπτει η ανάγκη διακρατικών συνεργασιών, με σκοπό την εξομάλυνση του προβλήματος. Για παράδειγμα, το Πρόγραμμα Περιφερειακών Θαλασσών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στοχεύει στην αμοιβαία συνεργασία των περίπου 143 χωρών που συμμετέχουν ώστε να προστατέψουν το θαλάσσιο περιβάλλον τους(UN environment program). Παράλληλα, ο ΟΗΕ δημιουργεί την κάρτα αναφοράς για την κλιματική αλλαγή στο θαλάσσιο περιβάλλον του Ειρηνικού (UN environment program), η οποία αποσκοπεί στην εμπέδωση των δραστικών μετατροπών του περιβάλλοντος από τα ίδια τα κράτη και τους πολίτες τους.

Επιλογικά, τι προβλέπεται να συμβεί στο μέλλον στις χώρες αυτές και για τις χώρες αυτές; Παρ’όλες τις διακρατικές συμφωνίες και τις τοπικές δράσεις το περιβαλλοντικό ζήτημα οφείλει να γίνει παγκόσμιο. Μέτρα ενάντια στην εντατικοποίηση του φαινομένου πρέπει να ληφθούν και να προβλεφθεί η περεταίρω επιδείνωσή του πριν οι συνθήκες χαρακτηριστούν ως μη αναστρέψιμες   .Τέλος, καθώς το περιβαλλοντικό ζήτημα στις περιοχές του Ειρηνικού και του πλανήτη μας γενικότερα κορυφώνεται σταδιακά, αναμένεται να δούμε ποια θα είναι τα επόμενα βήματα των κρατών και μέχρι ποιο σημείο θα πρέπει  να φτάσουν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ώστε να αντιμετωπιστούν αποφασιστικά.

Βιβλιογραφία:

·Encyclopedia (2019). “Climate Change”, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Encyclopedia (2019). “Sea Level Rise”, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Encyclopedia (2019). “Small Islands: Climate Change Impacts”, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Solomon Islands Government; Ministry of Environment, Climate Change, Disaster Management and Meteorology (2016). “What is Environment”, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Encyclopedia (2019). “Solomon Islands”, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·The Paper. (2014). «Τα νησιά Μάρσαλ στον Ειρηνικό κινδυνεύουν να εξαφανιστούν»,  Διαθέσιμο εδώ [Προσπελάθηκε 20 Νοε. 2019]

·The Permanent Mission of the Republic of Vanuatu to the United Nations. (2019). “Climate Change”, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Worland, J. (2019). “The Leaders of These Sinking Countries Are Fighting to Stop Climate Change; Here’s What the Rest of the World Can Learn”, Time, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Roy, E.A. (2019). “One day we’ll disappear: Tuvalu’s sinking islands”, The Guardian, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Tong, A. and Rytz, M. (2018). “Our island is disappearing but the president refuses to act”, Washingtonpost, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Letman, J. (2018). “Rising seas give Marshall Islands a stark choice: relocate or elevate”, Nationalgeographic, Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·Ionesco, D. (2019). “Let’s Talk About Climate Migrants, Not Climate Refugees”, UN, Sustainable Development Goals. Available here [Accessed 25 Nov. 2019]

· Ant1news (2006). “Βυθίζονται νησιά του Ειρηνικού”, Διαθέσιμο εδώ [Προσπελάθηκε 20 Νοε. 2019]

·UN Environment Programme (2019). “Why does working with regional seas matter?”. Available here [Accessed 20 Nov. 2019]

·UN Environment Programme (2018). “One step ahead of climate change, a ‘scorecard’ for Pacific Islands”.Available here [Accessed 20 Nov. 2019]