Τρομοκρατία εντός της Ε.Ε.: επιθέσεις & προφίλ των δραστών.

του Γιάννη Τσουρή,

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η τρομοκρατία κωλύει την αίσθηση της ασφάλειας και καλλιεργεί κλίμα γενικής καχυποψίας σε μια περίοδο κρίσιμη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η Ευρώπη -και κατά συνέπεια και η Ευρωπαϊκή Ένωση- βρίσκεται εν μέσω μιας μεγάλης ανθρωπιστικής κρίσης. Οι μετανάστες και πρόσφυγες που φθάνουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, προέρχονται από χώρες κατεξοχήν ασταθείς, σε περιφέρειες των οποίων συνεχίζουν ως σήμερα να εδράζονται ακραίοι ισλαμιστικοί κύκλοι και ομάδες. Η διαφορά στην ορολογία πρόσφυγα-μετανάστη, έγκειται πρακτικά στην εκδοχή της επιστροφής πίσω στην πατρίδα. Ο μετανάστης επιδιώκει μια καλύτερη ζωή και δεν κινδυνεύει, εν αντιθέσει με τον πρόσφυγα, ο οποίος εξαιτίας «δικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων βρίσκεται εκτός της χώρας, της οποίας έχει την υπηκοότητα και δε δύναται ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να απολαύει της προστασίας της χώρας αυτής» (ΔΟΜ, 2009: 63).

Μεγάλη μερίδα πολιτών των χωρών υποδοχής και των χωρών μετεγκατάστασης βλέπουν στο πρόσωπο των μεταναστών, μερικούς εν δυνάμει ικανούς τρομοκράτες, επηρεασμένοι από τα χτυπήματα αντίστοιχων οργανώσεων των τελευταίων ετών. Ως μία τέτοια ακραία οργάνωση συστήθηκε το Ισλαμικό Κράτος που κατέληξε να προκαλέσει μια σειρά επιθέσεων σε ευρωπαϊκές πόλεις. Το ζήτημα δεν είναι τωρινό, ούτε έχει μία και μοναδική έκφανση. Είναι δε, εκ φύσεως, σύνθετο και περίπλοκο και για το λόγο αυτό είναι δύσκολος ο σχηματισμός ενός καθολικού ορισμού για την τρομοκρατία που να διέπει όλες τις προσεγγίσεις. Ο Πέτερ Νόιμαν διέκρινε τέσσερις «παραδοσιακές» και διαχρονικές κατευθύνσεις της τρομοκρατίας αναλογιζόμενος τα πρόσημα που δύναται να πάρει. Πιο αναλυτικά μίλησε περί του αναρχισμού, του αντιαποικιοκρατισμού, της νέας αριστεράς και της ακροδεξιάς τρομοκρατίας (2016: 23-50). Η τρομοκρατία, γενικά, χρησιμοποιεί τη βία ή την απειλή βίας, μέσω οργανωμένων συνήθως ομάδων, για να πετύχει συγκεκριμένους σκοπούς και κίνητρα (Mannik, 2009: 153).

Υπάρχει η άποψη ορισμένων πολιτών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες που θέλει μια κρυφή μερίδα του πληθυσμού των μεταναστών να είναι φονταμενταλιστές. Αυτό το ποσοστό κόσμου θεωρεί ότι μικρές ομάδες έχουν παρεισφρήσει, υπό το πέπλο του πρόσφυγα- μετανάστη, στις ροές. Αν και μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπάρχουν άτομα που θα ενστερνίζονται τις ακραίες απόψεις, εντούτοις είναι αυθαιρεσία να θεωρήσουμε άκριτα τις απλές φημολογίες, κανόνα. Η επιφυλακτικότητα αυτή δεν συμβαδίζει με τις επίσημες κρατικές θέσεις και αποτελεί τροχοπέδη για την ομαλή συμβίωση και ένταξη αυτού του πληθυσμού στον κοινωνικό ιστό. Η καχυποψία εναντίον των αιτούντων άσυλο ενισχύει τα ξενοφοβικά κόμματα και την ατζέντα τους εντός της Ε.Ε..

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ Ε.Ε. (2013-2016)

Οι τρομοκρατικές ενέργειες βρίσκουν, κατά τα φαινόμενα, πρόσφορο έδαφος στη δυτική Ευρώπη. Από το 2013 ως το 2016 έλαβαν χώρα γενικά στη δυτική Ευρώπη 24 επιθέσεις, έξι αποτυχημένες απόπειρες και 64 απραγματοποίητες υπό σχεδίαση. Οι οργανώσεις τρομοκρατίας σίγουρα δεν έχουν εδαφικές διεκδικήσεις στην Ευρώπη, όμως αποτελεί έναν ενδιαφέροντα τομέα δράσης για αυτές. Από τη στιγμή που ευρωπαϊκές δυνάμεις εμπλέκονται σε ενέργειες εναντίον των ομάδων αυτών, τότε στα μάτια τους είναι ένας ακόμη εν ενεργεία εχθρός. Οι ρίζες της εχθρικής αυτής νοοτροπίας έχουν έρεισμα την περίοδο της αποικιοκρατίας, η οποία υπήρξε ιδιαίτερα οδυνηρή εμπειρία για μερικές περιοχές (Νόιμαν, 2016: 54). Οι αποικιοκράτες Ευρωπαίοι είχαν λαβώσει την ίδια την ταυτότητα αυτών των πληθυσμών, αναφορικά με τα θρησκευτικά πιστεύω τους. Έτσι, έκαναν και την εμφάνισή τους οι Σαλαφιστές, διατρανώνοντας την επιστροφή στη Σαρία και την εγκατάλειψη του «βλάσφημου» κοσμικού κράτους, που προσπάθησαν να εγκαθιδρύσουν οι Δυτικοί.

Αν εξαιρεθεί η επίθεση στο περιοδικό «Σαρλί», όλες οι άλλες είχαν τη στήριξη του Ισλαμικού Κράτους[1], οπότε η έρευνα πρέπει να επικεντρωθεί σε αυτό και τους Ευρωπαίους οπαδούς του. Το Ι.Κ. -με ηγέτη τον αυτοανακηρυχθέντα χαλίφη Αλ Μπαγκντάντι- ήταν μια επί γης σαλαφιστική «όαση». Είχε αυξημένο θρησκευτικό γόητρο μεταξύ των συντηρητικών μουσουλμάνων και έδωσε εξ αρχής μεγάλη βάση στη διατήρηση των αραβικών φυλών, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του κοινωνικού ιστού, στις επαρχίες της Συρίας, του Ιράκ και της βόρειας Αφρικής. Ο σεβασμός των παραδοσιακών δομών που διατηρούνται από την εποχή του Μωάμεθ ήταν ο συνεκτικός δεσμός μεταξύ φονταμεταλιστών- κοινωνίας. Το Ι.Κ. δεν έτυχε γενικής αποδοχής από το σύνολο των μουσουλμάνων και οι διαφωνούντες το ονόμασαν σκωπτικά Νταές (λόγω της ομόηχης ομοιότητας με τον όρο Ντές: αυτός που σπέρνει διχόνοια). Οι ευσεβείς πιστοί του Ισλάμ κατηγορούν όσους πρόσκεινται στο Ι.Κ., ως απολωλότα πρόβατα, τα οποία δεν λαμβάνουν σωστή καθοδήγηση από γνήσιους θρησκευτικούς ουλεμά (ιεροκήρυκες).

Αυτή η ιδιότυπη κρατική σύσταση υποκινούσε τους λεγόμενους «μοναχικούς λύκους», που τελούσαν «εν υπνώσει», να δράσουν. Σκοπός τους ήταν να πλήξουν, όσο το δυνατό, σπουδαιότερους στόχους και να κάμψουν το ηθικό προκαλώντας αισθήματα ανασφάλειας. Αυτό ασφαλώς επετεύχθη και εξ αποστάσεως από το ίδιο το θέατρο των συγκρούσεων. Ειδικότερα, οι θανατώσεις δυτικών αιχμαλώτων, με ευφάνταστους τρόπους κάθε φορά, έφθασαν από τους τηλεοπτικούς δέκτες, μέσα στις οικίες των Ευρωπαίων. Αυτές οι ενέργειες είχαν διττό σκοπό, αφενός τον ψυχολογικό πόλεμο, αφετέρου το συνεχή φόβο και επαγρύπνηση. Την ίδια στιγμή, έχει υποστηριχθεί ότι οι τρομοκρατικές ενέργειες εντός γαλλικού εδάφους, είχαν στόχο τη στρατολόγηση νέων μαχητών καθώς εκεί διαβιεί η μεγαλύτερη μουσουλμανική κοινότητα της Ευρώπης (Nicolescu, 2017: 8).

Το 2013 υπήρξε μια μόνο επίθεση με θρησκευτικά κίνητρα σε στρατιώτη στο Λονδίνο (22.5.2013), ο οποίος και έχασε τη ζωή του. Λίγο μετά (25.5.2013), το επεισόδιο επαναλήφθηκε στη Γαλλία, αυτή τη φορά εναντίον προσώπου που επίσης είχε τη στρατιωτική ιδιότητα. Στο συμβάν αυτό δεν υπήρξε νεκρός. Η Europol θεωρεί τις δύο αυτές επιθέσεις, αυτοοργανωμένες και, άρα, εμμέσως υποκινούμενες από το Ι.Κ.. Μετά τα περιστατικά αυτά ακολούθησαν συλλήψεις στους κύκλους των δραστών. Για το έτος 2013 συνελήφθησαν 216 ύποπτοι για σχέσεις με τρομοκρατικούς κύκλους και ανάμεσά τους «βετεράνοι» από παρακλάδια της Αλ Κάιντα στην Αφρική και διαμεσολαβητές εθελοντών για τη Συρία. Αυτοί οι τελευταίοι ενδιάμεσοι σύνδεσμοι αποτέλεσαν μείζον ζήτημα έρευνας για τις ευρωπαϊκές αρχές ασφαλείας. Οι Ευρωπαίοι πολίτες που έφευγαν για τη Μέση Ανατολή, όταν επέστρεφαν είχαν αποκομίσει μια μεγάλη εμπειρία γύρω από μαχητικές ικανότητες και μέσα δολιοφθορών και σαμποτάζ. Αυτά τα άτομα εμβαπτίζονται περαιτέρω στις ριζοσπαστικές ισλαμικές ιδεολογίες και αποκτούν και πνευματικό υπόβαθρο για την επιστροφή στις χώρες των «απίστων».

Το 2014 (24.5.2014) έλαβε χώρα στο Βέλγιο η πρώτη καταγεγραμμένη επίθεση από άτομο που επέστρεψε από το πεδίο της μάχης. Ο δράστης ήταν Γάλλος πολίτης αλγερινής καταγωγής και, αφού εισήλθε στο εβραϊκό μουσείο των Βρυξελλών, εκτέλεσε εν ψυχρώ τέσσερα άτομα. Η σύλληψή του έγινε στη Μασσαλία, όπου και ενυπάρχει μια μεγάλη κοινότητα Αλγερινών. Στις 20.12 του ίδιου έτους έγινε επίθεση σε αστυνομικό τμήμα της πόλης Joue-les-Tours με νεκρό τον δράστη, από αστυνομικά πυρά. Είχε πιο πριν επιτεθεί σε αστυνομικούς υπό τις γνωστές ιαχές «ο Αλλάχ είναι μεγάλος». Το σκηνικό επαναλήφθηκε τις δύο επόμενες ημέρες με επιθέσεις σε κεντρικούς δρόμους σε Ντιζόν και Νάντη και σύνολο έναν νεκρό πολίτη. Οι προληπτικές συλλήψεις για το έτος αυτό ανήλθαν σε 395.

Το 2015 αυξήθηκαν κατακόρυφα οι θάνατοι σε 150, οι επιθέσεις σε 17 και οι προληπτικές συλλήψεις σε 687. Στις 7.1.2015 συνέβη η επίθεση στο περιοδικό «Σαρλί», λόγω της σατιρικής θεματολογίας του με 12 νεκρούς. Ο εις εκ των δύο Γαλλοαλγερινών δραστών είχε περάσει μερικούς μήνες στην Υεμένη, όπου και εντάχθηκε στις τάξεις της αραβικής Αλ Κάιντα. Μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου ακόμα πέντε άτομα φονεύθηκαν σε επιθέσεις ατόμων που δήλωσαν συμπάθεια στις διδαχές και τους στόχους του Ισλαμικού Κράτους. Το Νοέμβρη του ίδιου έτους, μια σειρά επιθέσεων είχε αποτέλεσμα 130 πολίτες να χάσουν τη ζωή τους. Οι δράστες του Νοεμβρίου ήταν μέλη του Ι.Κ. και είχαν εισέλθει με παράνομα συριακά διαβατήρια (Europol, 2016: 22 & Crone, Falkentoft & Tammikko, 2017: 10 και 24). Οι επιθέσεις του 2015 οργανώθηκαν από μικρές υποομάδες που έδρασαν ταυτόχρονα για την πρόκληση σύγχυσης. Άπαντες οι δράστες μελετούσαν τα κηρύγματα του Ι.Κ., το οποίο τους καλούσε είτε να οργανωθούν σε αυτό, είτε να εκδικηθούν τις αεροπορικές επιδρομές των Γάλλων στο έδαφός τους. Οι προληπτικές συλλήψεις σε όλη την Ε.Ε. ανήλθαν σε 687 και το 1/3 αυτών αφορούσε πολίτες τρίτων χωρών. Στις επιθέσεις αυτής της χρονιάς παρατηρήθηκε ότι οι δράστες είχαν μεταβεί στο εξωτερικό, είχαν συνδρομή εξ αποστάσεως από τη Συρία, όταν επέστρεψαν, και διατηρούσαν επαφές με τζιχαντιστές του Βελγίου (Arena, 2017: 14).

Στις 7.1.2016 ένας ισλαμιστής επιτέθηκε σε αστυνομικό τμήμα στη Γαλλία αλλά έπεσε νεκρός από τις σφαίρες του φρουρού. Τη χρονιά αυτή οι θάνατοι από θρησκευτική τρομοκρατία ανήλθαν σε 135, ενώ οι συλλήψεις σε 718, αισθητά αυξημένες συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια. Η πιο αιματοβαμμένη ημέρα ήταν η 14η Ιουλίου, κατά την οποία έχασαν 85 πολίτες τη ζωή τους στη διάρκεια των εορτασμών σε ανάμνηση της πτώσης της Βαστίλης. Φαίνεται από τις επιθέσεις ότι πιο επικίνδυνοι είναι όσοι έφυγαν για τις χώρες δράσης του Ι.Κ. και επέστρεψαν, παρά οι μετανάστες.

ΠΡΟΦΙΛ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΩΝ

Οι μετακινήσεις πληθυσμών από μέρη της Αφρικής και της Ασίας τα τελευταία χρόνια, συνδυάζονται με την αύξηση των κρουσμάτων τρομοκρατίας στις χώρες εγκατάστασης. Το βασικό ερώτημα που προκύπτει και χρήζει απάντησης είναι το κατά πόσο ευθύνονται οι ίδιοι οι μετανάστες- πρόσφυγες για τις τρομοκρατικές ενέργειες. Αν διαπιστωθεί ότι τα άτομα αυτά, που ομολογουμένως επιζητούν καλύτερο και πιο ασφαλές αύριο, ευθύνονται για παράνομες ενέργειες, τότε ο δημόσιος διάλογος δικαίως θα στραφεί εναντίον τους και η δημόσια κατακραυγή θα τους στιγματίσει. Αντίθετα, αν αποδειχθεί ότι δεν ευθύνονται οι ίδιοι, τότε θα πρέπει να στραφούμε αλλού για την εξεύρεση λύσης στο ακανθώδες αυτό ζήτημα.

Οι αναφορές που έχουμε στη διάθεσή μας ως τώρα δείχνουν ότι τα επίπεδα ριζοσπαστικοποίησης αφορούσαν Ευρωπαίους πολίτες (μουσουλμάνους) και όχι εκπατρισθέντες μετανάστες- πρόσφυγες. Ωστόσο, υπήρχαν και αναφορές της γερμανικής αστυνομίας για 300 απόπειρες «προσηλυτισμού» προσφύγων (Crone, Falkentoft & Tammikko, 2017: 15) ή αναφορές εκπροσώπων του Ι.Κ. περί μετακίνησης 4000 μαχητών μέσω Τουρκίας (Funk & Parkes, 2016: 2).

Η πλειοψηφία των Ευρωπαίων τζιχαντιστών προέρχεται από μια οικονομικά υποβαθμισμένη πληθυσμιακή μερίδα με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Την ίδια στιγμή υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός τους θα αυξηθεί περίπου 50% στα επόμενα έτη (Hegghammer, 2016: 159). Είναι ένας νέος ηλικιακά πληθυσμός, αποτελούμενος από ανειδίκευτους εργάτες, μη πεπαιδευμένους (ήδη από τις χώρες προέλευσης) και πιθανά ευάλωτους σε εξτρεμιστικές απόψεις (Rekawek, Matejka, Szucs & Rafay, 2018: 8). Σαν σύνολο είναι μερικώς αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, λόγω προκαταλήψεων, αναφορικά με τα θρησκευτικά πιστεύω τους και, ως εκ τούτου, φαίνεται να έχουν ροπή προς την εγκληματικότητα. Κοινό χαρακτηριστικό των ατόμων αυτών είναι η μη ενσωμάτωσή τους στη δυτική κοινωνία, υπό την έννοια της κουλτούρας και του πολιτισμού.

Ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν υπάρχει μόνο στα εργασιακά αλλά επεκτείνεται και στα θέματα γειτνίασης. Η ακούσια γκετοποίηση που υφίσταται σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως στη Γαλλία επί παραδείγματι, ευνοεί τη στρατολόγηση νεοσύλλεκτων τρομοκρατών, λόγω της απουσίας του κράτους, το οποίο δεν καταφέρνει να ελέγξει τους έξωθεν παρεισφρύοντες. Στην περίπτωση αυτή έχουμε να κάνουμε με άτομα που εισέρχονται στην Ε.Ε. και είναι σε ευάλωτη και «εύπλαστη» ψυχολογική κατάσταση, καταρρακωμένοι από τη μεγάλη μοιραία αλλαγή που έζησαν. Λόγω των συνθηκών αυτών είναι πειθήνιοι στην προπαγάνδα των φονταμενταλιστών μουσουλμάνων. Αυτό λειτουργεί, κατά μερικούς ερευνητές, και αντίστροφα. Οι αφιχθέντες μουσουλμάνοι προσεταιρίζονταν τους περιθωριοποιημένους προσφέροντάς τους νέα «ιδανικά», υπό τη σκέπη του Ι.Κ., και δίνοντάς τους την ευκαιρία για μια ιδιότυπη «κοινωνική κινητικότητα» και ένα νέο ξεκίνημα (Bove & Böhmelt, 2015: 10). Βέβαια, πρέπει να ειπωθεί ότι το Ι.Κ. δεν ήταν και τόσο «κράτος» (Νόιμαν, 2016: 107-108). Συγκροτούσε μια ιδιότυπη κοινωνική δομή με βάση τη Σαρία και σε πολλούς τομείς διεπόταν από ερασιτεχνισμό. Δεν ήταν δηλαδή αρκετά ικανό να στείλει επιτηδευμένα μαχητές αυτοκτονίας σε συγκεκριμένους στόχους. Άσχετα από αυτά, οι κατοικούντες σε αυτό το αντιμετώπιζαν ως μια κρατική σύσταση και είναι αρκετά ενδιαφέρον, σε δεύτερο χρόνο, να μελετηθεί η συμπεριφορά των πολιτών του.

Μέχρι το Δεκέμβρη του 2015, περίπου 5000 Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι έφυγαν για το μέτωπο της Συρίας και του Ιράκ. Την ίδια περίοδο συνελήφθησαν με την ένδειξη του «υποψήφιου προς εξτρεμισμό» 1579 ύποπτοι. Οι συλληφθέντες ήταν Ευρωπαίοι πολίτες δεύτερης ή τρίτης γενιάς, προερχόμενοι από τις γαλλικές, ολλανδικές, αγγλικές αποικίες και δεν είχαν καμία σχέση με τους εκπατρισθέντες από τις μεταναστευτικές ροές της εποχής μας. Η μερίδα ατόμων που είχαν διεισδύει στις ροές με κατεύθυνση την Ε.Ε. είναι μεν στην πραγματικότητα μικρή αλλά υπαρκτή, και αφορά ποσοστό των Ευρωπαίων, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι τις ροές αναμειγνύονταν και επέστρεφαν στην Ε.Ε. με αναληθή στοιχεία. Το ίδιο το γεγονός της απόκρυψης των στοιχείων τους καθιστούσε ενόχους, καθώς είτε θα πραγματοποιούσαν επιθέσεις και ήθελαν «λευκό» μητρώο, είτε είχαν κάψει τα διαβατήριά τους (πάγια τακτική στο μέτωπο της Συρίας) και άρα θα γίνονταν αντιληπτοί, αναφορικά με το παρελθόν τους.

Συνδετικός κρίκος μεταξύ ακραίων κύκλων και Ευρωπαίων πολιτών ήταν το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο συγκεντρώνει μια πληθώρα θετικών στοιχείων. Είναι εύκολο στη χρήση, οικονομικό και μηδενίζει τις αποστάσεις. Οι τζιχαντιστές θεωρούσαν δεδομένη την παρακολούθηση των υπηρεσιών ασφαλείας αλλά παράλληλα, γνώριζαν ότι το διαδίκτυο προσφέρει και ανωνυμία. Εδώ και καιρό, οι συνομιλίες γίνονταν σε ιδιωτικό πλαίσιο και όχι σε forum κοινής θέας. Το διαδίκτυο μετατρεπόταν σε άρμα για τη μεταφορά «τεχνογνωσίας» για κατασκευή αυτοσχέδιων όπλων και βομβών, αφού σχετικά άρθρα φιλοξενούνταν στο επίσης διαδικτυακό περιοδικό Dabiq, με ευρύτερη ισλαμιστική θεματολογία.

Αναφορικά με το επιχειρησιακό σκέλος, οι επιθέσεις δεν ακολουθούσαν κάποιο μοτίβο. Οι τόποι επίθεσης και τα πρόσωπα-στόχοι δεν ήταν πάντα ίδια. Έτσι, το μοτίβο είναι ότι δεν υπάρχει μοτίβο και, θεωρητικά, θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε και σε οποιονδήποτε επίθεση, κάτι που εντείνει την ανασφάλεια του κόσμου. Όπως έλεγε και ο εκπρόσωπος τύπου του Ισλαμικού Κράτους Αλ Αντνάνι (1977-2016) τα μέσα ποικίλουν: από μία εκρηκτική συσκευή και μία σφαίρα μέχρι ένα μαχαίρι, ένα όχημα, μία πέτρα, ακόμα και μία μπότα ή μια γροθιά είναι ικανά να πλήξουν στόχους (Nesser, Stenersen & Oftedal, 2016: 12). Όλα μπορούν να συνεισφέρουν στο στόχο. Πρέπει, ωστόσο, να ειπωθεί ότι, εν τέλει, οι δράστες επιδίωκαν στις επιθέσεις τους πολλά θύματα, όπως έδειξαν οι επιθέσεις με τη χρήση αυτοκινήτου. Η χρήση οχημάτων είναι πρωτόγνωρη στα ευρωπαϊκά δεδομένα αλλά συνηθισμένη στη Μέση Ανατολή, όπου λαμβάνουν χώρα επιθέσεις με παγιδευμένα οχήματα με εκρηκτικά. Οι δράστες είναι κατά 90% άρρενες και μεταξύ 18-24 ετών.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ (αντί επιλόγου)

Δεν πρέπει να δεχτούμε την περαιτέρω ανάπτυξη της τρομοκρατίας ως δεδομένη και αναπόφευκτη αλλά, αδιαμφισβήτητα, οφείλει ο κρατικός μηχανισμός να είναι έτοιμος. Η γαλλική κυβέρνηση στις αρχές του 2016 ίδρυσε μια ενιαία και συγκεντρωτική βάση βαλλιστικών δεδομένων στα πλαίσια της αντιμετώπισης των τρομοκρατικών ενεργειών. Η βάση αυτή καταγράφει στοιχεία της αστυνομίας και της στρατοχωροφυλακής που συλλέγονται από το διαδίκτυο και τα παράνομα δίκτυα ανταλλαγών οπλισμού. Παράλληλα, υπάρχει επικοινωνία με τις αντίστοιχες υπηρεσίες σε Σερβία και Σλοβακία για ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων. Αυτή ήταν μια πρώτη αξιόλογη απάντηση στα της τρομοκρατίας. Αυτή η κίνηση εναρμονίζεται και με τις βάσεις που είχε θέσει η Ε.Ε. για την αντιτρομοκρατική πολιτική σε 4 πυλώνες: πρόληψη, προστασία, καταδίωξη και αντίδραση. Η πρόληψη έχει ξεχωριστό χαρακτήρα και δεν σχετίζεται με μια σωρηδών σύλληψη μεγάλου αριθμού προσφύγων-μεταναστών, αλλά με μια τυποποιημένη διαδικασία αναγνώρισης ενός ύποπτου ατόμου, το οποίο θα τιμωρείται ώσπερ ο κοινός εγκληματίας.

Ο όρος της ασφαλειοποίησης περιγράφει την τάση για φοβία των μεταναστευτικών ροών και των αιτούντων άσυλο, όχι επειδή υπάρχει απειλή, αλλά επειδή το γεγονός αυτό παρουσιάζεται ως απειλή (Arena, 2017: 5). Κατά συνέπεια, η κοινωνία αποζητά καλύτερες απογραφές και εντατικότερο έλεγχο του συνόλου των μεταναστών-προσφύγων που περνούν τα σύνορα. Ο λόγος είναι η αύξηση της ανασφάλειας στις δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες. Ο φόβος αυτός ενισχύει ξενοφοβικές αντιλήψεις και προκαλεί με τη σειρά του ένα νέο φόβο, αυτόν του πρόσφατου παρελθόντος με τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και τις μισαλλόδοξες ρατσιστικές αντιλήψεις του. Ο διττός αυτός φόβος υπονομεύει την πολυπολιτισμικότητα μιας Ε.Ε. χωρίς αποκλεισμούς (Huysmans, 2000: 766). Πολλοί θεωρούν ότι η επάνοδος δικτατορικών καθεστώτων -κατ’ αντιστοιχία με τα παλαιότερα, τύπου Καντάφι- θα εξομάλυνε την όλη διαδικασία της Αραβικής Άνοιξης, που είχε εν τέλει άλλα αποτελέσματα από τους αρχικούς στόχους. Αυτό όμως δεν θα οδηγούσε στη δημοκρατία και θα συνέχιζε τις παθογένειες αυτών των κοινωνιών (Νόιμαν, 2016: 214). Συγχρόνως, δεν θεωρείται ηθικά σωστή η λύση της οργανωμένης ένοπλης επέμβασης (τύπου Ιράκ), διότι δεν καταπολεμάται η βία, με βία. Συν τοις άλλοις δεν είναι καθόλου εύκολο να πειστούν οι πολίτες της Δύσης για ένοπλη επέμβαση, έπειτα και από τις αποτυχίες σε Ιράκ, Αφγανιστάν και Λιβύη.

Η σωστή αντιμετώπιση των ακραίων κύκλων γίνεται -σε επίπεδο κρατών/μελών- με την κοινωνική πολιτική που θα εντάξει στο σύνολο τα άτομα που είναι ευάλωτα. Θα τους προσφέρει δηλαδή μια νέα ευκαιρία στη ζωή και τη δημιουργία, πριν η «δημιουργικότητά» τους επενδυθεί «αλλού». Επίσης, η προσέγγιση των μουσουλμανικών κοινοτήτων και η ικανοποίηση πιθανών αιτημάτων, οδηγεί στη σύμπλευση εναντίον των ριζοσπαστών. Εάν μια κυβέρνηση έχει με το μέρος της όλο το σύνολο των υπολοίπων διαφωνούντων μουσουλμάνων που διαβιεί στην χώρα, τότε πιο εύκολα δύναται να απεμπολήσει τα ακραία στοιχεία. Η Ε.Ε. έχει καθήκον να προστατεύσει τους πολίτες της και τις βάσεις στις οποίες έχει στηριχθεί, που δεν είναι άλλες από τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη. Τα άτομα που επενδύουν στην πόλωση, τρέφουν τις εχθρικές τους επιδιώξεις με τα χτυπήματα των Ισλαμιστών. Η ενίσχυση των ακραίων απόψεων, μοιραία θα βάλει στο στόχαστρο και άτομα τα οποία δεν σχετίζονται με τη μεταναστευτική κρίση. Το χρώμα, το θρήσκευμα και η καταγωγή θα επανέλθουν ως μέσο διαχωρισμού των ανθρώπων, αν δεν καταπολεμηθούν οι εγκληματικές αυτές πράξεις.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

• Arena, M. (2017). Islamic Terrorism in the West and International Migrations: The “Far” or “Near” Enemy Within? What is the Evidence., ανάκτηση από: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2976407
• Beuze, C. (2017). Terrorist Attacks, Failed Attacks, and Plots in the West linked to the Syrian-Iraqi Context (2013-2016), Παρίσι: Center for the Analysis of Terrorism
• Bove, V. & Bohmelt, T. (2015). Does Immigration Induce Terrorism?, Journal of Politics, v.78(2), DOI: 10.1086/684679
• Crone, M. & Falkentoft, M. (2017). Europe’s Refugee Crisis and the Threat of Terrorism, Κοπεγχάγη: DIIS
• European Union, Council of the European Union (2005), The European Union Counter-Terrorism Strategy. ανάκτηση από: https://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=ST%2014469%202005%20REV%204
• Florquin, N. & Desmarais, A. (2018) Lethal legacies: Illicit firearms and terrorism in France στο Duquet, N., Triggering Terror: Illicit Gun Markets and Firearms Acquisition of Terrorist Networks in Europe, Βρυξέλλες: Flemish Peace Institute
• Hegghammer, T. (2016). The Future of Jihadism in Europe: A Pessimistic View, PERSPECTIVES ON TERRORISM, v.10(6), ανάκτηση από: https://www.jstor.org/stable/26297715?seq=1#metadata_info_tab_contents
• Huysmans, J. (2000). The European Union and the Securitization of Migration, Journal of Common Market Studies, v.38(5), Οξφόρδη: Blackwell Publishers
• Kis-Benedek, J. (2016). Illegal migration and terrorism, Journal of Security and Sustainability, v.5(4), DOI: http://dx.doi.org/10.9770/jssi.2016.5.4(1)
• Koslowski, R. (2012). Immigration, Crime and Terrorism, στο Rosenblum, M. and Tichenor, D., Oxford Handbook on International Migration, Οξφόρδη: Oxford University Press
• Lenz-Raymann, K. (2014). Securitization of Islam: A Vicious Circle. University of Zurich, Ελβετία.
• Männik, Ε. (2009). Terrorism: its past, present and future prospects. Religion and Politics in Multicultural Europe: Perspectives and Challenges, (1), ανάκτηση από: https://www.ksk.edu.ee/en/wp-content/uploads/2011/03/KVUOA_Toimetised_12-M%C3%A4nnik.pdf
• Nesser, P., Stenersen, A. & Oftendal, E. (2016) Jihadi Terrorism in Europe: The IS-Effect, PERSPECTIVES ON TERRORISM, v.10(6), ανάκτηση από: https://www.researchgate.net/publication/330134760_Jihadi_Terrorism_in_Europe_The_IS-Effect
• Nicolescu, A. (2017) The Integration of Refugees into Host Country Labor Markets: Barriers and Best Practices in the EU, Journal of Identity and Migration Studies, v.11(1), Oradea: University of Oradea Publishing House
• Schmid, A. (2016). Links between Terrorism and Migration: An Exploration, ICCT Research Paper, DOI: 10.19165/2016.1.04
• Διεθνής Μεταναστευτική Νομοθεσία: Γλωσσάριο για τη Μετανάστευση. (2009). Αθήνα: ΙΟΜ.
• Νόιμαν, Π. (2016). Οι Νέοι Τζιχαντιστές, Αθήνα: Διάμετρος

*Τα αριθμητικά δεδομένα της μελέτης ανακτήθηκαν από στοιχεία του European Police Office και τις ετήσιες εκθέσεις 2014, 2015, 2016 & 2017.

[1] στο εξής Ι.Κ.