Η διπλωματία πίσω από την φιλανθρωπία.

του Ντέιβις Τσάκα,

Στις 26 Νοεμβρίου, σεισμός 6,4 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ με επίκεντρο μια περιοχή 30 χιλιόμετρα μακριά των Τιράνων ταρακούνησε την Αλβανία. Αποτέλεσμα της έντασης του σεισμού και της τρωτότητας πολλών κτιρίων στην χώρα ήταν ο θλιβερός απολογισμός των περισσότερων από 50 νεκρών, των δεκάδων τραυματιών και των χιλιάδων ανθρώπων που είδαν τις περιουσίες τους να γκρεμίζονται σε μερικά δευτερόλεπτα (Cnn.gr)^[1]. Τον κύριο σεισμό ακολούθησαν δεκάδες μετασεισμοί με πιο πρόσφατο αυτόν στις 19 Δεκεμβρίου 4,3 βαθμών (Skai.gr)[2]. Το αίσθημα του φόβου για το απρόβλεπτο φυσικό αυτό φαινόμενο αλλά και της αβεβαιότητας για τη στέγαση του διακατέχει έντονα πλέον έναν σημαντικό αριθμό του Αλβανών πολιτών.

Με αφορμή αυτό το δυσάρεστο και τραγικό συμβάν δόθηκε η ευκαιρία στην  επονομαζόμενη «διπλωματία των σεισμών» να επανέλθει στο προσκήνιο 20 ακριβώς χρόνια μετά τους φονικούς σεισμούς που είχαν πλήξει τότε την Ελλάδα και την Τουρκία, φέρνοντας τις κοινωνίες των δύο χωρών «πιο κοντά» αισθανόμενες το ίδιο πένθος και δημιουργώντας διαφορετικές συνθήκες για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας των δύο κυβερνήσεων (Tovima.gr)[3]. Ο αλβανικός σεισμός έδωσε λοιπόν τη δυνατότητα σε χώρες αλλά και πολιτικά πρόσωπα να πιστοποιήσουν τις καλές σχέσεις που συντηρούν με την Αλβανία, να αναθερμάνουν τις επαφές τους με τον αλβανικό λαό και την αλβανική κυβέρνηση καθώς και να επιβεβαιώσουν έναν ηγετικό ρόλο στην περιοχή των Βαλκανίων.

Χαρακτηριστικά, η περίπτωση των ελληνοαλβανικών σχέσεων όπου μετά τον θάνατο του Έλληνα ομογενούς στους Βουλιαράτες τον Οκτώβριο του 2018 περιήλθαν σε μια « ψυχρή περίοδο». Η ελληνική εξωτερική πολιτική κινείται εδώ και χρόνια με γνώμονα της παροχή βοήθειας στην Αλβανία προκειμένου αυτή να πετύχει την είσοδο της στην Ε.Ε. Με αυτόν τον τρόπο έχει θεωρηθεί πως οι σχέσεις των δύο χωρών θα τεθούν σε γερά θεμέλια ενώ και τα δικαιώματα της ΕΜ θα προστατευθούν πιο αποτελεσματικά. Επιπροσθέτως αυτό το ενδεχόμενο θα αναδείξει και την ηγετική παρουσία που θέλει να αναπτύξει η Ελλάδα στα Βαλκάνια ωθώντας τους γείτονές της προς τους ευρωατλαντικούς θεσμούς και εδραιώνοντας την επιρροής της στην περιφέρειά.  Μια παρουσία και μια επιρροή που κατείχε η χώρα μέχρι την έναρξη της «κρίσης» και ευελπιστεί πλέον να αποκαταστήσει.

Με αφορμή το σεισμό ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε τις πληγείσες περιοχές και περιηγήθηκε στα συντρίμμια συνοδεία του Αλβανού Πρωθυπουργού Έντι Ράμα (ProtoThema.gr)[4]. Εκτός αυτού, στην αποστολή έρευνας και διάσωσης στα χαλάσματα των κτιρίων συνέδραμαν και ελληνικά συνεργεία ενώ ο ελληνικός στρατός απέστειλε κινητά μαγειρεία για τη σίτιση των πληγέντων. Από τη μεριά της η αλβανική πολιτική ηγεσία ευχαρίστησε θερμά την Ελλάδα με τον Πρόεδρο Ιλίρ Μέτα να δηλώνει πως η ελληνική βοήθεια ευελπιστεί να ευαισθητοποιήσει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τον Πρωθυπουργό Ράμα να ευχαριστεί μεταξύ άλλων και τον ελληνικό λαό (top-channel.tv)[5]. Λίγες μέρες αργότερα, η Ελλάδα σε ακολουθία του δόγματος που τη θέλει να συνδράμει στην ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας λειτουργώντας ως περιφερειακή ευρωπαική δύναμη συγκάλεσε ένα άτυπο γεύμα εργασίας των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο περιθώριο των εργασιών του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρωτοβουλία αυτή η οποία έτυχε μεγάλης αποδοχής είχε ως σκοπό την έμπρακτη στήριξη της ευρωπαϊκής διεύρυνσής με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (Kathimerini.gr)[6].

Με τη σειρά της η Τουρκία, επιβεβαιώνοντας τις ιδιαιτέρως φιλικές σχέσεις των κυβερνήσεων των δύο χωρών ήταν η πρώτη η οποία έστειλε ανθρωπιστική βοήθεια ( τρόφιμα και ρουχισμό ) στην Αλβανία, με εντολή του ίδιου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (reliefweb.int)[7]. Ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος μάλιστα κάλεσε τα μέλη της Ισλαμικής Συνδιάσκεψης να συνδράμουν την Αλβανία δηλώνοντας χαρακτηριστικά « Καλώ ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο να υποστηρίξει την Αλβανία»  (citynews1130.com)[8] επικοινωνώντας με εμφατικό τρόπο την επιδίωξη της χωράς του να συντηρήσει τις σχέσεις της με την Αλβανία χρησιμοποιώντας ως κοινό έδαφος την μουσουλμανική θρησκεία.

Ως ευχαριστία ο Αλβανός Πρωθυπουργός σημείωσε πως « Η Τουρκία είναι ένα μεγάλο και ισχυρό κράτος. Εμείς ένα μικρό και ακόμη αδύναμο κράτος. Αλλά οποτεδήποτε η Τουρκία μας χρειαστεί, θα είμαστε εκεί.» δίνοντας το στίγμα των σχέσεων των δύο χωρών (dailysabah.com)[9]. Από το 2015 άλλωστε έχει σημειωθεί με αφορμή τα  εγκαίνια που έγιναν στα Τίρανα του μεγαλύτερου τεμένους στην Ευρώπη, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Τουρκία πως «στρατηγική επιλογή του Αλβανού Πρωθυπουργού, Έντι Ράμα, είναι να καταστήσει την Αλβανία ως δορυφόρο προώθησης των Τουρκικών επιδιώξεων στην περιοχή των Βαλκανίων» (Λουτράδης)[10].

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μεριά της, λίγο καιρό μετά την «άρνηση» της να επιτρέψει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας, είχε την ευκαιρία να αμβλύνει σχετικώς τις αρνητικές εντυπώσεις που άφησε στον αλβανικό λαό η απόφαση αυτή. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Διεθνή Συνεργασία, την Ανθρωπιστική Βοήθεια και τη Διαχείριση Κρίσεων Χρήστος Στυλιανίδης μετέφερε την αλληλεγγύη της Ένωσης στον Αλβανό Πρόεδρο την ίδια ώρα που ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ενεργοποιήθηκε για να συνδράμει τις αλβανικές αρχές (ec.europa.eu)[11].

Ακόμη και ο ίδιος ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος εμφανίστηκε ως πρωτοστάτης στην απόρριψη της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας, ζήτησε την δημιουργία μια Συνόδου Αλληλεγγύης για την Αλβανία με σκοπό την παρακίνηση ιδιωτικών αλλά και δημόσιων κεφαλαίων για την υποστήριξη των θυμάτων. Εμφανίστηκε μάλιστα πρόθυμος να φιλοξενήσει τη Σύνοδο στη Γαλλία, δείχνοντας και αυτός με τη σειρά του ένα πιο φιλικό πρόσωπο προς την αλβανική κυβέρνηση και τον αλβανικό λαό βελτιώνοντας τη δημοτικότητά του στη γειτονική χώρα (exit.al)[12]. Ο Γάλλος Πρόεδρος ήταν εκ διαμέτρου αντίθετος στην ιδέα διεύρυνσης της Ε.Ε. τη δεδομένη στιγμή όπου το Brexit είναι προ των πυλών, ενώ ακόμη η γαλλική πλευρά εξέφρασε τις αντιρρήσεις της σχετικά με το γραφειοκρατικό σύστημα της Ένωσης που ακολουθείται από τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες (economistas.gr)[13].

Την διαχρονική στενή σχέση και συνεργασία της Αλβανίας με τις Η.Π.Α. επιβεβαίωσε η αποστολή τεχνικής και ανθρωπιστικής βοήθειας της τελευταίας στις πληγείσες περιοχές. Η Αλβανία έχει υπάρξει από τους πιο στενούς υποστηρικτές των αμερικανικών πολιτικών φτάνοντας μέχρι και το σημείο εκδηλώσεων λατρείας και ανέγερσης αγαλμάτων σε πρώην Προέδρους (skai.gr)[14]. O Αλβανός πρωθυπουργός σε μια δήλωση υψηλού συμβολισμού ανέφερε πως φυλάει το μήνυμα που έλαβε από την Αμερικανίδα πρέσβη για να το δείξει στο γιο του μόλις μεγαλώσει ενώ κάλεσε τεχνηέντως, σε μια δήλωση με πολλαπλούς αποδέκτες, τον αλβανικό λαό να μην είναι θυμωμένος με την Ε.Ε. αλλά να εκτιμήσει την βοήθεια που αυτή του προσέφερε (top-channel.tv)[15] .

Στο πλευρό της Αλβανίας τάχθηκαν ακόμη, στέλνοντας ομάδες διάσωσης και έρευνας σχεδόν όλες οι Βαλκανικές και γείτονες χώρες όπως η Ιταλία, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία καθώς και η Ελβετία, η Ρουμανία, η Κροατία και το Ισραήλ (Becatoros, Semini)[16].

Ο ίδιος ο Έντι Ράμα ευχαρίστησε τους πρέσβεις των κυβερνήσεων που συνέδραμαν τη χώρα του παραθέτοντας δεξίωση προς τιμήν τους, δηλώνοντας μεταξύ άλλων πως «τις τελευταίες 2 εβδομάδες η αλληλεγγύη έφερε κοντά διαφορετικές σημαίες και γλώσσες» (gazetatema.net)[17].

Εν κατακλείδι, δόθηκε η δυνατότητα μέσα από τη χειρότερη δυνατή συγκυρία, σε διάφορες χώρες και πρόσωπα να επισημοποιήσουν, προβάλλουν αλλά και να αναζωογονήσουν τις σχέσεις τους με την Αλβανία μέσω της αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας στη χώρα. Η βοήθεια αυτή δρώντας ως ανεπίσημο εργαλείο διπλωματίας εξυπηρέτησε σχεδόν σε κάθε περίπτωση έναν διττό σκοπό. Από τη μία η ουσιαστική παροχή υπηρεσιών και ειδών πρώτης ανάγκης από τους ανθρώπους για τους ανθρώπους και από την άλλη η προβολή επιδιώξεων της διπλωματίας κάθε χώρας στην Αλβανία.

Τέλος, ο γράφων μεταφέρει τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στις οικογένειες των θυμάτων και έρχεται ταχεία ανάρρωση των τραυματιών και αποκατάσταση των πληγέντων.

Βιβλιογραφία

Cnn, (2019), «Σεισμός Αλβανία: Αυξήθηκε ο αριθμός των νεκρών – Στον δρόμο 10.000 άνθρωποι». Διαθέσιμο εδώ.

Skai, (2019), «Αλβανία: Συνεχίζονται οι μετασεισμοί από τον φονικό σεισμό της 26ης Νοεμβρίου». Διαθέσιμο εδώ.

Το ΒΗΜΑ, (2019), “Επέστρεψε η «διπλωματία των σεισμών»”. Διαθέσιμο εδώ.

Πρώτο Θέμα, (2019), «Δυρράχιο: Ράμα και Δένδιας στα ερείπια πολυκατοικίας που κατέρρευσε από τον καταστροφικό σεισμό». Διαθέσιμο εδώ.

Top-channel.tv, (2019), «Ndihma e Greqisë për tërmetin/ Meta: Ndihma e saj mesazh për vendet e tjera», Διαθέσιμο εδώ.

Kathimerini (2019), «Πρωτοβουλία της ελληνικής διπλωματίας για ένταξη Β. Μακεδονίας – Αλβανίας στην ΕE». Διαθέσιμο εδώ.

[7] Reliefweb.int, (2019), «Albania Gets First Aid from Turkey After Deadly Quake». Διαθέσιμο εδώ.

Citynews1130.com, (2019), «The Latest: Turkish president calls for help for Albania». Διαθέσιμο εδώ.

Dailysabah.com, (2019), «Turkey’s aid will never be forgotten, Albanian PM says», Διαθέσιμο εδώ.

Χρ. Λουτράδης, (2015), «Πώς διαμορφώνεται η δυναμική σχέση Τουρκίας-Αλβανίας», Huffingtonpost.gr. Διαθέσιμο εδώ.

Ec.europa.eu., (2019), «Albania: EU mobilises emergency support following earthquakes», Διαθέσιμο εδώ.

Exit.al., (2019), «Macron Proposes International Albanian Solidarity Conference after Devastating Quake», Διαθέσιμο εδώ.

Economistas.gr, (2019), «ΕΕ: Γιατί ο Μακρόν αρνείται τη διεύρυνση στα Δυτ. Βαλκάνια», Διαθέσιμο εδώ.

Skai.gr, (2007), «Ιστορική η επίσκεψη Μπους στα Τίρανα», Διαθέσιμο εδώ.

Top-channel.tv, (2019), «Rama thanks US Embassy representative about her special message», Διαθέσιμο εδώ.

Elena Becatoros and Llazar Semini, (2019),  «Balkan countries rush to help in Albanian earthquake», Apnews.com, Διαθέσιμο εδώ.

Gazetatema.net, (2019), «PM thanks foreign ambassadors for their solidarity», Διαθέσιμο εδώ.