του Χρήστου Τσάγκαρη,

Σε μια εποχή όπου οκτώ στους δέκα Έλληνες συνδέονται καθημερινά στο διαδίκτυο από το κινητό τους, η έλευση μιας νέας γενιάς τηλεπικοινωνιών  φαντάζει  τουλάχιστον  θεμιτή. Η πέμπτη γενιά τηλεπικοινωνιών, γνωστή ευρύτερα ως 5G, παρέχει ιλιγγιώδεις ταχύτητες σύνδεσης στο διαδίκτυο, φέρνοντας στην προσωπική και συλλογική καθημερινότητα εφαρμογές που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν ασύλληπτες. Εντούτοις, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν αντιδράσεις. Μία ελληνική πόλη, μάλιστα, διακόπτει την πιλοτική εφαρμογή του 5G για την προστασία της δημόσιας υγείας. Το οξύμωρο της κατάστασης γεννά ερωτήματα. Μεταξύ άλλων, ποιες είναι οι επιπτώσεις του 5G στην υγεία; Ποια τα οφέλη που προσδοκούμε από την εφαρμογή του στον χώρο της υγείας;

Ο  φόβος  για  το  5G  βασίζεται  στην  καρκινογόνο   δράση   της   ακτινοβολίας. Φόβος αληθής και για το λόγο αυτό η ακτινοπροστασία αποτελεί και μία από τις βασικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την πρόληψη του καρκίνου. Στην πραγματικότητα,  υπάρχουν  πολλά  είδη ακτινοβολίας.   Η   κατηγοριοποίηση   της    γίνεται με  βάση  το  μήκος  κύματος  των  ηλεκτρομαγνητικών  κυμάτων,  τα  οποία  αλληλεπιδρώντας με την έμβια και άβια ύλη οδηγούν σε βλαπτικά, ουδέτερα/άγνωστα, αλλά και ευεργετικά αποτελέσματα. Η καρκινογένεση είναι ένα από τα βλαπτικά αποτελέσματα ενώ η όραση, το φως χάρη στο οποίο βλέπουμε, ένα από τα ευεργετικά. Αδρά, η ακτινοβολία κατατάσσεται σε ιοντίζουσα και μη ιοντίζουσα. Τεκμηριωμένα βλαπτική είναι η ιοντίζουσα ακτινοβολία, μία μορφή, ωστόσο, που δεν εκλύει η τεχνολογία 5G.

Μία επιπρόσθετη πηγή ανησυχίας είναι τα τεκμηριωμένα βλαπτικά αποτελέσματα της μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας στην οποία υπάγεται το 5G. Η αγωγή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων συνεπάγεται την παραγωγή ενέργειας. Με τη συνεχή έκθεση του ανθρώπινου οργανισμού σε ενέργεια τα 10 eV μπορεί πράγματι να προκαλέσουν μεταλλάξεις ή

ανεπιθύμητες βιοχημικές αντιδράσεις. Αντιθέτως, τα κύματα της κινητής τηλεφωνίας 5 G μεταφέρουν ενέργεια μέχρι 0,0003 eV. Ως εκ τούτου, τα κύματα αυτά έχουν χιλιάδες φορές μικρότερη ενέργεια από όση χρειάζεται για να προκληθούν βλάβες στον οργανισμό. Αποκλείεται, όμως, μακροπρόθεσμα η επίδραση τους να είναι βλαπτική;

Κανείς δεν αποκλείει τίποτε, ωστόσο, κανείς δε διαμαρτυρήθηκε για το φως που φέρει ενέργειες της τάξης των 4eV, ενέργειες  πολύ  πιο  κοντινές  στην  επιβλαβή  ακτινοβολία σε σχέση με τα σήματα κινητής τηλεφωνίας. Προς το παρόν είναι γνωστό ότι τα κύματα της κινητής τηλεφωνίας παράγουν θερμότητα. Η υπερβολική έκθεση είναι δυνητικά βλαπτική, εντούτοις ο κίνδυνος αυτός προϋπήρχε και με τις τεχνολογίες 3G και 4G.

Αυτό που όμως δεν προϋπήρχε είναι οι εφαρμογές της τεχνολογίας 5G στο χώρο της υγείας. Η μεταφορά μεγάλου όγκου δεδομένων σε ελάχιστο χρόνο θα βελτιώσει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ιατρικών κέντρων, την εξ αποστάσεως παρακολούθηση ασθενών και θα δώσει στην τηλεϊατρική το χώρο και τα μέσα ώστε να αναπτυχθεί όχι μόνο διαγνωστικά αλλά και θεραπευτικά.

Κοντά σε αυτά έρχονται και η αξιοποίηση των εφαρμογών Internet  of Things (IoT)  στο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης και της επαυξημένης πραγματικότητας.  Στο  εγγύς  μέλλον η τεχνολογία 5G αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο χώρο της υγείας. Προηγμένα συστήματα με διαγνωστικές αλλά και θεραπευτικές δυνατότητες, εφαρμογές που θα επιτρέπουν το σχεδιασμό παρεμβάσεων, εκπαιδευτικά εργαλεία, βοηθήματα κινητικής αποκατάστασης θα είναι μεταξύ άλλων διαθέσιμα.

Στο μέλλον, είναι απαραίτητο η επιστημονική κοινότητα να παραμείνει εξίσου προσηλωμένη στη διερεύνηση τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών που θα σχετίζονται με την τεχνολογία 5G. Ο κίνδυνος βέβαια έρχεται συχνά από εκεί που δεν τον περιμένουμε. Τροχαία ατυχήματα με υπαίτιους απορροφημένους  στην  οθόνη  οδηγούς  ή  αυτό-οδηγούμενα οχήματα, εθισμός και άλλα ψυχολογικά προβλήματα συνθέτουν μία δυσοίωνη προοπτική. Οι φορείς δημόσιας υγείας και η πολιτεία θα χρειαστεί παράλληλα με την ανάπτυξη των υποδομών για την τεχνολογία 5G να εργασθούν προληπτικά και προς αυτή την κατεύθυνση.

Η προληπτική στρατηγική με τη σειρά της κινείται σε δύο κατευθύνσεις, την κατεύθυνση της εκπαίδευσης και την κατεύθυνση της νομοθεσίας. Δεν θα αξιοποιήσουμε την τεχνολογία 5G αν δε γνωρίζουμε τις  βασικές  αρχές της  λειτουργίας της, τις διαφορές  της  από τις αμέσως προηγούμενες τεχνολογίες τηλεπικοινωνίας, τα επιπρόσθετα οφέλη, αλλά και τους κινδύνους που φέρνει. Δε θα αξιοποιήσουμε σωστά την τεχνολογία 5G αν δεν εμπεδώσουμε τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας – ανεξαρτήτως τύπου οχήματος και αν δεν ασκηθούμε  στην  έλλογη  χρήση  των  όποιων  εφαρμογών  της.  Τα  μαθήματα  αυτά  αφορούν φυσικά σε κάθε ηλικία.

Ιδανικά τα μαθήματα αυτά θα επαρκούσαν. Η εμπειρία, εντούτοις,  αλλά  και  τα μεγέθη των φορέων και των ανθρώπων που είναι αναγκαίο να κινηθούν εντός ενός πλαισίου ασφαλούς και επωφελούς χρήσης της τεχνολογίας 5G επιτάσσει και τη θέσπιση σχετικής νομοθεσίας. Το προηγούμενο των τεχνολογιών 3G και 4G, σε συνδυασμό με τις γνωμοδοτήσεις ειδικών επί του θέματος, θα καθορίσει το πλαίσιο αυτό. Βασικά σημεία της νομοθεσίας για το 5G σε εθνικό, κοινοτικό και διεθνές επίπεδο επιβάλλεται μεταξύ άλλων να είναι η τήρηση πρωτοκόλλων ασφαλείας, η κατοχύρωση της καινοτομίας, αλλά και η αξιοποίηση και διάθεσή της με γνώμονα το κοινό συμφέρον.

Κοντολογίς, η τεχνολογία 5G ανοίγει το δρόμο για το «δίκτυο των πραγμάτων». Η προσδοκία του κόσμου των θαυμάτων, αλλά και η βεβαιότητα της αυλής των τεράτων, φαντάζουν υπερβολικές. Προσεκτική παρατήρηση, επιστημονική τεκμηρίωση και εκλαϊκευμένη υπεύθυνη πληροφόρηση του κοινού είναι απαραίτητες προκειμένου να τροχοδρομήσει αυτό το εγχείρημα ομαλά.