Από την Μάγδα Τσόχα

Ενώ οι εντάσεις μεταξύ ημών και των γειτόνων εξ ανατολάς  ολοένα και εντείνονται, με τις προκλητικές δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να μονοπωλούν τόσο το ελληνικό όσο και το διεθνές παρασκήνιο της ειδησεογραφίας, μια νέα είδηση- «βόμβα» εμφανίζεται για να προκαλέσει πονοκέφαλο. Η Κυπριακή Δημοκρατία, με φόντο τις τουρκικές παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, επιλέγει την προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης.

Το βράδυ της 4ης Δεκεμβρίου, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας του Εθνικού Συμβουλίου, η πολιτική ηγεσία της χώρας, πέρα από τις εξελίξεις στο Κυπριακό, ενημερώθηκε και για τις ενέργειες στις οποίες σχεδιάζει να προβεί η κυπριακή Κυβέρνηση, με στόχο την αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας. Αξίζει, ακόμη, να σημειωθεί πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, στην ομιλία του ενώπιον του Ενεργειακού Συμποσίου, χαρακτήρισε παράνομη την υπογραφή του μνημονίου για καθορισμό θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης. Αναφέρθηκε, τέλος, στις συνεργασίες που γίνονται για τη περαιτέρω ανάπτυξη των φυσικών πόρων της περιοχής, τονίζοντας πως όσοι σέβονται τις διεθνείς συμβάσεις, μπορούν να γίνουν συνεργοί μας και έκλεισε σχολιάζοντας πως η Τουρκία, αν μη τι άλλο, δεν αποκλείεται από αυτή τη συνεργασία, αλλά θα πρέπει να σεβαστεί και να συμμορφωθεί με τις διεθνείς συμφωνίες.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η Κυπριακή Δημοκρατία επιχείρησε να προχωρήσει σε επίδοση μέσω fax, το οποίο, μάλιστα, αποτελεί επαρκές αποδεικτικό στοιχείο σε πιθανό ενδεχόμενο, στο οποίο η Λευκωσία αποφασίσει να προσφύγει στη Χάγη μονομερώς. Η κίνηση αυτή, που δεν έχει αμιγώς συμβολικό χαρακτήρα, αφορά αποκλειστικά και μόνο τις παραβιάσεις της Τουρκίας εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Παράλληλα, η Κυπριακή Δημοκρατία επιχείρησε να προχωρήσει σε επίδοση κλήσης στην τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα για αμοιβαία προσφυγή, χωρίς ωστόσο καμία επιτυχία σε αυτή της την προσπάθεια. Για το «φλέγον ζήτημα» της προσφυγής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Δικαστήριο της Χάγης, με «πρωταγωνιστές» τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου, ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε χαρακτηριστικά :

 «Προβλέπουμε στην προστασία των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και έχουμε πει ότι θα χρησιμοποιήσουμε κάθε νόμιμο όπλο, κάθε διεθνές φόρουμ, κάθε διεθνή οργανισμό, προκειμένου να προστατεύσουμε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και η προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης αυτό τον στόχο έχει. Βεβαίως υπάρχουν και ενδεχόμενα να προκύψουν δυσκολίες».

Για μια τέτοια σημαντική προσφυγή ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει συγκατάθεση και των δύο μερών. Και πάλι ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε χαρακτηριστικά επ’αυτού:

 «Υπάρχει μια διαδικασία δια της οποίας γνωστοποιείται η πρόθεση μιας χώρας να προσφύγει στο Δικαστήριο της Χάγης. Προχωρήσαμε στην επίδοση σχετικής ειδοποίησης προς την τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα, δεν έγινε αποδεκτή, εστάλη δια άλλου μέσου. Υπάρχει απόδειξη ότι παρελήφθη, και αυτό δίνει το δικαίωμα της προσφυγής».

Η Κυπριακή Δημοκρατία, σε αυτό το σημείο, δείχνει, ίσως και μάλλον είναι, εντελώς αποφασισμένη να δώσει έκταση στο θέμα, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τη θέση της, σε νομικό  κατά βάση επίπεδο, έναντι των «διόλου» έκνομων ενεργειών της Τουρκίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, σε δηλώσεις του στο κυπριακό κανάλι ΡΙΚ, υπογράμμισε πως η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για  την επίλυση των διαφορών με την Τουρκία δεν είναι  απλώς ένα επικοινωνιακό ζήτημα, αλλά μία ουσιαστική κίνηση, που αποβλέπει στην απονομή δικαιοσύνης. Στη συνέχεια εξήγησε πως πολλές κινήσεις ως προς το ζήτημα από την πλευρά της Λευκωσίας δε δημοσιοποιούνται επιτηδευμένα. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε ότι το θέμα της προσφυγής στη Χάγη βγήκε στην επιφάνεια και τη δημοσιότητα μετά την τελευταία συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου και με αφορμή διάλογο που είχαν ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ, Μαρίνος Σιζόπουλος, και ο ΥΠΕΞ της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης.

Κατά τα φαινόμενα, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εξαντλήσει σε διμερές επίπεδο όλες τις διπλωματικές προσπάθειες για διαπραγμάτευση με την Άγκυρα, χωρίς, όμως, καμία ανταπόκριση από την πλευρά της Τουρκίας. Τον περασμένο κιόλας Νοέμβρη, έγινε αποστολή ρηματικής διακοίνωσης στην τουρκική πρεσβεία, η οποία την αρνήθηκε.

Μετά από αυτές τις εξελίξεις, η Κυβέρνηση αποφάσισε να αξιοποιήσει τη δυνατότητα μονομερούς προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, και αφού όλες οι προηγούμενες προσπάθειες «χτύπησαν τοίχο» με την άρνηση της Τουρκίας, ώστε να κληθεί, επιτέλους κι επίσημα, η γείτονος χώρα να συμμετάσχει στη διαδικασία. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, άλλωστε, έχει κάνει αποδεκτά πολλάκις παρόμοια μονομερή αιτήματα κρατών στο παρελθόν.

Ο  κ. Χριστοδουλίδης επισήμανε, τέλος, πως εφόσον η Τουρκία προβάλλει διαρκώς έως τώρα τον ισχυρισμό ότι ενεργεί με βάση το διεθνές δίκαιο, θα πρέπει να αποδεχθεί την πρόσκληση της Κυπριακής Δημοκρατίας για επίλυση του προβλήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, παραμένοντας τυπική στην τήρηση των ισχυρισμών της.

 Ως προς τις προβλέψεις για την εξέλιξη αυτής της ιστορίας, το επικρατέστερο σενάριο είναι πως η Τουρκία δεν θα ανταποκριθεί στο αίτημα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από κυπριακής πλευράς, εκτιμάται και πάλι πως η άρνηση της Τουρκίας θα αποτελέσει ένα άλλο επιχείρημα για τη Λευκωσία στην ευρύτερη συζήτηση που βρίσκεται σε έξαρση για την Ανατολική Μεσόγειο.

Από πλευράς ΔΗΚΟ, ο πρόεδρος του κόμματος, Νικόλας Παπαδόπουλος, ενέκρινε  την προσφυγή στη Χάγη «χαιρετίζοντας» την. Δήλωσε ότι το κόμμα του πάντοτε θεωρούσε το ρόλο του διεθνούς δικαίου καταλυτικό, γενικά, αλλά και ισχυρό όπλο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ειδικά. Αποτελεί, φυσικά, μία απάντηση στην προσπάθεια «γκριζαρίσματος» και «ασάφειας» που επιχειρεί η Τουρκία στην περιοχή μας. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ ανέφερε, επίσης, ότι το πιθανότερο σενάριο είναι η άρνηση της Τουρκίας για συνεργασία, γεγονός που κατά τη γνώμη του δεν πρέπει να εμποδίσει  την Κύπρο να προχωρήσει τη διαδικασία  έστω χωρίς αυτήν.

Έχει καταστεί πλέον σαφές πως  για να καταστεί δυνατή η προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης, η απόφαση πρέπει να παρθεί από κοινού. Στο ενδεχόμενο που το ένα κράτος αρνείται, όπως στην προκειμένη περίπτωση η Τουρκία, τότε δύναται το δεύτερο κράτος της υπόθεσης να προχωρήσει σε προσφυγή, με βασικό όρο την τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων.  Σε αυτή, λοιπόν, την κατεύθυνση εργάζεται η Λευκωσία, ενώ πολύ σημαντικό είναι πως αναγνωρίζεται και από τα δυο κράτη η δικαιοδοσία του συγκεκριμένου δικαστηρίου.

Στους διπλωματικούς κύκλους, δεν αποκλείστηκε το ενδεχόμενο η Χάγη να αποφασίσει υπέρ της Λευκωσίας, χωρίς, ωστόσο, η απόφαση να είναι δεσμευτική για την Τουρκία, η οποία δεν αναγνωρίζει την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. Παρόλα αυτά, μια τέτοια εξέλιξη, μόνο ως θετική θα μπορούσε να εκληφθεί, αφού μετά το επιτυχημένο πέρας της, θα αποτελέσει άλλο ένα ισχυρό πολιτικό εργαλείο άσκησης της  ήδη αυξανόμενης πίεσης της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την Τουρκία.