της Δήμητρας Φούτση,

Στη δίνη της πληροφορίας και του καθημερινού Βlitzkrieg  της διεθνούς ειδησεογραφίας είναι δύσκολο κανείς, στο τέλος της ημέρας, να αποκομίσει μία κάποια ουσία, να συγκρατήσει έναν βασικό πυρήνα όσων έτυχε –ή και όχι – να διαβάσει ή να ακούσει . Η προβολή των γεγονότων που συστηματικώς καταλαμβάνουν την πρωτοκαθεδρία της επικαιρότητας είναι εν πολλοίς, στοχευμένα, ανακυκλώσιμη. Σημαντικά ιστορικά γεγονότα περνούν – όντας δύσπεπτα και δαιδαλώδη – στη συλλογική λήθη μας, βαδίζοντες πιστά στα χνάρια της  φημισμένης ημιμάθειας και ιστορικής άγνοιας μας .

Μην επιδιώκοντας διόλου να διεκδικήσω τον τίτλο της εξαιρέσεως στον κανόνα – μιας και θα ήταν σκέτη υποκρισία- επιχειρώ την προώθηση, στο πλαίσιο του δημοσίου διαλόγου, ενός  σημαντικότατου γεγονότος, που στιγμάτισε τη μετέπειτα ιστορία της Μέσης Ανατολής  :

Το παλαιστινιακό ζήτημα ταλανίζει τη διεθνή κοινότητα παραπάνω από μισό αιώνα (1948 : ίδρυση κράτους Ισραήλ , για τους Παλαιστινίους η εν λόγω ήμερα ονομάζεται Νάκμπα, δηλαδή, « καταστροφή»). Οι πραγματικά, όμως, και όχι μόνο διπλωματικά και πολιτικά ταλανιζόμενοι είναι τα εμπλεκόμενα μέρη, οι άνθρωποι των ανθρώπων που έχουν εκατέρωθεν σκοτωθεί και συνεχίζουν σωρηδόν  να σκοτώνονται .

Ένας από τους πολλούς κρίκους του πολυσύνθετου αυτού ζητήματος, που εξηγεί την συστηματική αποτυχία κατευνασμού της εχθρότητας και των βιαιοπραγιών αποτελούν τα γεγονότα του 1982, στη Σάμπρα και τη Σατίλα. Πρόκειται για μία από τις πιο φρικτές σφαγές αμάχων της σύγχρονης ιστορίας .

Μετά το πέρας της πρώτης φάσης του λιβανικού εμφυλίου πολέμου, ( 1975-1976) στους οικισμούς της Σάμπρα και Σατίλα, στα περίχωρα της λιβανικής πρωτεύουσας της Βηρυτού, υπήρχε πυκνό εκτοπισμένο  παλαιστινιακό πληθυσμιακό στοιχείο. Ο ισραηλινός στρατός είχε, ήδη, από τον Ιούλιο εισβάλει στο ξένο κράτος και καταλάβει το δυτικό μέρος της πρωτεύουσας. Πρόκειται για μία καταφανή παραβίαση του διεθνούς δικαίου. H εισβολή δικαιολογήθηκε στη βάση της δολοφονίας του Bashir Gemayel, του αρχηγού του λιβανικού κόμματος των Φαλαγγιτών, το οποίο εκπροσωπεί τους Μαρωνίτες Χριστιανούς και την περίοδο αυτή διατηρεί ένοπλες ομάδες δράσης. Με τη δολοφονία του, θεωρείται ότι δημιουργείται χώρος στις αραβικές συνιστώσες να ανακαταλάβουν τον έλεγχο. Έτσι, το Ισραήλ θεωρεί την επέμβαση του ζωτικής στρατηγικής σημασίας .

Ο προγενέστερος εμφύλιος ενέχει εντονότατο θρησκευτικό χαρακτήρα. Η πολιτική επιδίωξη πλαισιώνει και εργαλειοποιεί εξόχως την θρησκευτική πεποίθηση, όπως επί μακρόν έχει αποδειχθεί. Προφανέστατα, το κλίμα μεταξύ των Μαρωνιτών Χριστιανών και των Αράβων είναι ιδιαίτερα τεταμένο λόγω των εχθροπραξιών του εμφυλίου. Οι Ισραηλινοί γνωρίζουν από τεχνικές εργαλειοποίησης : Ο ισραηλινός Υπουργός Άμυνας Ariel Sharon  στηρίζει τους Φαλαγγίτες, τους οποίους βλέπει ως ισχυρότατη δύναμη ικανή να επικρατήσει στα πολιτικά πράγματα του Λιβάνου. Έτσι, προβαίνει στην μεταξύ τους  συνεργασία, προκειμένου μετά το πέρας του πολέμου να συνάψει το Ισραήλ ανώδυνα  συνθήκη ειρήνης με το Λίβανο, υποκαθιστώντας καταυτόν τον τρόπο την συριακή επιρροή στην περιοχή.  Oι δεσμοί του κόμματος των Φαλαγγιτών με το Ισραήλ εκκινούν, όπως έχει αποκαλυφθεί, ήδη, από το 1948 και επισφραγίζονται με ιδιαίτερη επιτυχία την εν λόγω περίοδο.

Οι Ισραηλινοί γνώριζαν πολύ καλά τον διάχυτο φόβο των Παλαιστινίων για τους Φαλαγγίτες, καθώς ήδη πριν την  εισβολή, κατά τη διάρκεια συζητήσεων μεταξύ εκπροσώπων του PLO ( Palestinian Liberation Organization ) και διοικητών του δυτικού τμήματος της Βηρυτού, είχε ειπωθεί ρητώς ότι δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να επιτραπεί η εισβολή ισραηλινών στρατευμάτων, συνοδευόμενων από στρατιωτικές δυνάμεις Φαλαγγιτών. Ο φόβος των Παλαιστινίων επιβεβαιώθηκε με τον χειρότερο τρόπο.

Ο ισραηλινός στρατός, ακολουθώντας εντολές του Sharon  έχει  περικυκλώσει τους οικισμούς Σάμπρα και Σατίλα και  συνεπώς έχει τον πλήρη έλεγχο εισόδου και εξόδου. Επισήμως, δεν υπήρχε σχέδιο εισβολής. Ένα σώμα περίπου 1,500 Φαλαγγιτών πλησίαζε τους οικισμούς. Έχουν υπάρξει  ενδείξεις ότι ανάμεσα στους Φαλαγγίτες βρίσκονταν και  μέλη των ενόπλων δυνάμεων του Στρατηγού Saad Haddad, οι οποίες είναι γνωστό ότι έχουν εκπαιδευθεί από το Ισραήλ .

 

Αφ’ης στιγμής, οι ένοπλες δυνάμεις των Φαλαγγιτών εισήλθαν στους  προσφυγικούς οικισμούς, την 16η Σεπτεμβρίου του 1982, υπό την ανοχή του ισραηλινού στρατού,  άρχιζαν να σφάζουν αδιακρίτως  τον άμαχο πληθυσμό. Δεν υπήρχε οργανωμένη αντίπαλη ένοπλη δύναμη στο σημείο. Οι παλαιστίνιοι πρόσφυγες ήταν άοπλοι. Σειρά μαρτυριών των επιζώντων επιβεβαιώνει την φρικαλεότητα και τη μανία των σφαγών. Σωροί πτωμάτων ήταν ορατοί από μακριά. Οι νεκροί στοιβάζονταν σε λάκκους με μπουλντόζες. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών ανέρχεται σύμφωνα με επίσημες έρευνες στους 2.000.

Ποιά ήταν η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας απέναντι σε αυτήν την φρίκη; Στις 16 Δεκεμβρίου του 1982, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασε την σφαγή και την χαρακτήρισε πράξη γενοκτονίας. Έμμεση ευθύνη αποδόθηκε στον ισραηλινό στρατό, ενώ στον ίδιο τον Sharon αποδόθηκε προσωπική ευθύνη από την ισραηλινή  Επιτροπή Έρευνας ( Κahan Commission of Inquiry ), ο οποίος και καθαιρέθηκε από το αξίωμά του λόγω της ανικανότητάς του να αποτρέψει την σφαγή. Παρέμεινε, ωστόσο, στην κυβέρνηση του Βegin, ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου. O Sharon, όμως, επιβίωσε πολιτικά  και έγινε πρωθυπουργός του Ισραήλ το 2001 ( -2006). Η εμπλοκή του ποτέ δεν διαλευκάνθηκε πλήρως, αναφορικά με το ποιές ήταν ακριβώς οι εντολές στις ισραηλινές δυνάμεις. Μία εμπλοκή που ταχέως  πέρασε στη συλλογική λήθη.

Δεν είναι σκοπός να αναζητηθούν οι ηθικές γραμμές της ιστορίας. Γιατί αυτές δεν υφίστανται. Η ιστορία δεν έχει ηθική και δυστυχώς, η διεθνής κοινότητα αδυνατεί να αντιπαλέψει την πραγματική ισχύ. Αδυνατεί να εφαρμόσει την μοναδική ηθική, αυτή  του ανθρώπινου μέτρου: την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Η οιμωγή απέναντι σε τέτοιου είδους φρικαλεότητες  παραμένει διαχρονική :

« Ανάθεμα τους αιτίους…»

Διδώ Σωτηρίου.