από την Φωτεινή Μέντζου,

Η παγκόσμια βιομηχανία ταχείας μόδας, ή όπως συνηθίζεται να αποκαλείται “fast fashion”, είναι γνωστή για τις συνθήκες εκμετάλλευσης που επικρατούν στο χώρο εργασίας και πιο συγκεκριμένα στα εργοστάσιά της που στελεχώνονται κυρίως από φτωχές γυναίκες (ειδικά στην Ασία). Πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους εργάζονται για πολύ χαμηλή αμοιβή, της τάξης των 60 – 85€ το μήνα, και έχουν ελάχιστα δικαιώματα. Έτσι οι μεγάλες αλυσίδες ενδυμάτων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ μπορούν να διατηρούν το κόστος χαμηλό πώλησης των ρούχων τους. Και σαν να μην είναι τα παραπάνω αρκετά, κανείς δε μπορεί να εγγυηθεί στους εργαζόμενους την ασφάλειά τους, αναφέροντας ως παράδειγμα ότι το 2012 μια πυρκαγιά σκότωσε 258 άτομα στο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Ali Enterprises στο Καράτσι.(Hucal S., 2018

Παρ ’όλο το αποτρόπαιο της προαναφερόμενης κατάστασης, είναι ήδη αρκετά διαδεδομένη στις Δυτικές κοινωνίες. Ωστόσο αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν ή ίσως αγνοούν, διότι δεν επηρεάζει άμεσα την ανθρώπινη διαβίωση, είναι η ρύπανση που προκαλεί η βιομηχανία παραγωγής ενδυμάτων. Η βιομηχανία της μόδας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη  ρυπογόνα βιομηχανία στον κόσμο με τις εκπομπές τις σε άνθρακα να αγγίζουν το 10% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό το ποσοστό ρύπων αξίζει να σημειωθεί ότι είναι μεγαλύτερο από αυτό που παράγεται από τις αεροπορικές και ναυτιλιακές βιομηχανίες ταυτόχρονα. (Hucal S., 2018)

Παράλληλα η παγκόσμια απαίτηση σε ύφασμα ετησίως ξεπερνά τους 99 εκατομμύρια τόνους, (Short Feature, 2017) γεγονός που αναπόφευκτα συνεπάγεται τη χρήση συνθετικών ινών για τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης, πέρα από τις φυσικές ίνες (που προέρχονται από φυτά και ζωικές πηγές). Ο πολυεστέρας, το ακρυλικό, το νάιλον και το πολυπροπυλένιο αποτελούν μερικά παραδείγματα αυτών.

 Ο πολυεστέρας που χρησιμοποιείται συχνότερα στη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας είναι το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET), το οποίο χρησιμοποιείται επίσης για την κατασκευή μπουκαλιών. Η επαναχρησιμοποίηση ή η ανακύκλωση των μπουκαλιών λοιπόν, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πλαστικού από τους χώρους υγειονομικής ταφής αλλά και τους ωκεανούς. Τα μπουκάλια από PET μπορούν να ανακυκλώνονται τώρα και σε υφάσματα. Λιώνουν, εξωθούνται και περιστρέφονται σε νήματα πολυεστέρα, που ονομάζονται ανακυκλωμένος πολυεστέρας ή rPET. (Rakestraw A., 2019)

Με μία σύντομη αναγωγή στην ενέργεια που μπορεί να εξοικονομηθεί μέσω αυτής της διαδικασίας ισχύει ότι:  αν χρησιμοποιούσαμε 2 κιλά νήματα rPET για να φτιάξουμε ύφασμα, αντιστοιχεί στην εξοικονόμηση ενός γαλονιού βενζίνης, στην εξοικονόμηση αρκετού νερού ώστε να παρέχουμε πόσιμο νερό σε ένα άτομο για πέντε ημέρες, ή ακόμα και στην εξοικονόμηση όσο το δυνατόν περισσότερων αερίων του θερμοκηπίου που φτάνουν στην ατμόσφαιρα κατά την οδήγηση ενός υβριδικού αυτοκινήτου για σχεδόν 25 χιλιόμετρα. (LeBlanc R., 2019)

Μία ακόμα χρήσιμη σύγκριση αποτελεί αυτή μεταξύ rPET και παρθένου πολυεστέρα (vPET). Η ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή ίνας rPET είναι μικρότερη από ό, τι χρειάζεται για να δημιουργηθεί η ίνα vPET. Διάφορες μελέτες συμφωνούν ότι χρειάζεται από 33% έως 53% λιγότερη ενέργεια. Το rPET αναφέρεται επίσης ότι παράγει πολύ μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με το vPET, καθώς αυτό αφορά την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα με βάση την κατανάλωση καυσίμου. Οι εκτιμήσεις του αποτυπώματος άνθρακα που απελευθερώνεται από συνθετικές ίνες ποικίλλουν. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος της Στοκχόλμης το vPET έχει πολύ μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με το βιολογικό ή ακόμη και το συμβατικό βαμβάκι.

Πίνακας 1: Ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή διαφόρων συνθετικών ινών
Είδος ίνας Χρήση ενέργειας σε mJ ανά κιλό ινών
rPET 66
Βισκόζη 100
Πολυπροπυλένιο 115
Πολυεστέρας (vPET) 125
Ακρυλικό 175
Νάιλον 250 Νάιλον 250

 

Πίνακας 2: Εκπομπές άνθρακα (σε kg) ανά τόνο νημάτων που έχουν υποστεί νηματοποίηση
Είδος ίνας Εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα (kg) ανά τόνο  ίνας
rPET 5.19
Πολυεστέρας (vPET) 9.52
Βαμβάκι (οργανικό) 3.75
Βαμβάκι (συμβατικό) 5.90

Mukherjee A.,(2017) «Clothes from plastic», SHORT FEATURE. Διαθέσιμο εδώ. [Ανακτήθηκε 1 Μαρτίου 2020]

Έχοντας αναφερθεί στη διαδικασία παραγωγής ρούχων από ανακυκλώσιμα υλικά, θα ήταν ωφέλιμη και η αναφορά στην διαδικασία ανακύκλωσης των ρούχων, καθώς αυτή επηρεάζεται από τη σύνθεση και τα συστατικά από τα οποία αποτελείται το καθένα. Γι’ αυτό το λόγο, το αρχικό στάδιο είναι η ταξινόμηση των ρούχων ανάλογα με το υλικό τους. Για τα φυσικά υφάσματα, τα εισερχόμενα είδη ταξινομούνται ως προς το χρώμα και το υλικό. Στη συνέχεια, τα ρούχα σκίζονται σε λοξές ίνες και συνδυάζονται με άλλες επιλεγμένες ίνες, εξαρτώμενες από την προγραμματισμένη τελική χρήση της ανακυκλωμένης ίνας. Αφού καθαριστούν και περιστραφούν, οι ίνες μπορούν να συμπιεστούν για χρήση στην παραγωγή στρωμάτων. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που αποστέλλονται στη βιομηχανία συρρίκνωσης χρησιμοποιούνται για την παραγωγή υλικού πλήρωσης για επένδυση επίπλων, επενδύσεις πάνελ, και μόνωση αυτοκινήτων.(LeBlanc R., 2019)

Η διαδικασία ανακύκλωσης λειτουργεί κάπως διαφορετικά για τα υλικά με βάση το πολυεστέρα. Στην περίπτωση αυτή, το πρώτο πράγμα είναι να αφαιρεθούν τα φερμουάρ και τα κουμπιά και στη συνέχεια να κοπούν τα ρούχα σε μικρότερα κομμάτια. (Mukherjee A., 2017) Τα τεμαχισμένα μικρά υφάσματα στη συνέχεια κοκκοποιούνται και διαμορφώνονται σε σφαιρίδια, δηλαδή κατά κάποιο τρόπο δημιουργείται και πάλι η πρώτη ύλη από την οποία προήλθαν. (LeBlanc R., 2019)

 Καθώς η κλωστοϋφαντουργία συνεχίζει να αναπτύσσεται, θα αναγκαστεί να επινοήσει τρόπους για την τόνωση των ποσοστών ανακύκλωσης καθώς και για την ανάπτυξη τεχνολογιών που θα βοηθήσουν στη μεγιστοποίηση της αξίας του ανακτηθέντος υλικού. Αυτό που οφείλουμε να πράξουμε ωστόσο εμείς ως καταναλωτές είναι να σκεφτούμε αν όντως χρειαζόμαστε καινούργια ρούχα. Η παραγωγή τους ανά τον κόσμο είναι αδιαμφισβήτητα υπέρογκη με το 60% όλων των ρούχων που παράγονται να καταλήγουν άμεσα σε χωματερές. Μία εναλλακτική πρόταση είναι η αγορά ρούχων από δεύτερο χέρι. Αν ωστόσο κανείς επιθυμεί να αγοράζει αποκλειστικά καινούρια ρούχα θα μπορούσε να αναζητήσει ρούχα που έχουν ορισμένες ετικέτες, όπως το Fair Trade και άλλα. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να εγγυηθεί την αξιοπιστία  της συγκεκριμένης κατάστασης οπότε θα κλείσω λέγοντας πως θεωρώ ότι το να καταναλώνει κανείς με μέτρο στην εποχή που ζούμε είναι ένα είδος αρετής.

ΠΗΓΕΣ

Hucal S., (2018), «The hidden human cost of fast fashion.» Deutsche Welle.  Διαθέσιμοεδώ.  [Ανακτήθηκε 1 Μαρτίου 2020]

Rakestraw Α., ( 2019), «Here’s How Clothing Constructed From Recycled Plastic Is Actually Made». Highsnobiety. Διαθέσιμο εδώ. [Ανακτήθηκε 1 Μαρτίου 2020]

LeBlanc R., ( 2019), «How Clothing Recycling Works.» The Ballance small business. Διαθέσιμοεδώ. [Ανακτήθηκε 1 Μαρτίου 2020]

Mukherjee A.,(2017) «Clothes from plastic», SHORT FEATURE. Διαθέσιμο εδώ. [Ανακτήθηκε 1 Μαρτίου 2020]

LeBlanc R., ( 2019), «What Is Textile Recycling?». The balance small business.  

Διαθέσιμο εδώ.[Ανακτήθηκε 1 Μαρτίου 2020]