Οι δοκιμαζόμενες σχέσεις Αλβανίας – Ιράν

Του Ντέιβις Τσάκα,
Τον Ιανουάριο του 2020, η αλβανική κυβέρνηση προχώρησε στην ανακήρυξη δύο Ιρανών διπλωματών σε «personae non gratae», με αποτέλεσμα την απομάκρυνση τους από τη χώρα. Οι Mohammad Ali Arz Peimanemati και Seyed Ahmad Hosseini -όπως ανακοίνωσε στην προσωπική του σελίδα στο Facebook ο δρων υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Gent Cakaj,- κλήθηκαν να εγκαταλείψουν την Αλβανία, καθώς «η δράση τους παραβίαζε τη διπλωματική τους ιδιότητα και τη Σύμβαση της Βιέννης για τις διπλωματικές σχέσεις» (Cakaj, 2020). Το συμβάν αυτό αποτελεί το πιο πρόσφατο επεισόδιο μιας συνεχώς δοκιμαζόμενης, τα τελευταία χρόνια, σχέσης ανάμεσα στην Αλβανία και το Ιράν. Μόλις δύο χρόνια νωρίτερα, μάλιστα, η Αλβανία είχε ανακηρύξει έναν ακόμη διπλωμάτη του Ιράν καθώς και τον πρέσβη αυτού, ως «personae non gratae», με την αιτιολογία πως εκείνοι ζημίωναν την εθνική ασφάλεια της χώρας (Reuters,2018).

Το Ιράν θεώρησε πως πίσω από αυτές τις κινήσεις κρύβονται οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ, οι οποίες ωθούν την Αλβανία να λειτουργήσει με αυτόν τον τρόπο (BBC.com, 2018). Τη θέση αυτή ενέτεινε και η στάση της αλβανικής κυβέρνησης, η οποία, το 2018, δήλωνε πως η απόφαση για την «απέλαση» των Ιρανών διπλωματών έγινε μετά από διαβούλευση με σύμμαχες χώρες, καθώς και η άμεση απόκριση του Mike Pompeo, ο οποίος συνεχάρη τον Αλβανό πρωθυπουργό για αυτήν του την απόφαση στον επίσημο λογαριασμό του στο Twitter (Pompeo, 2018). Στις απαρχές του τρέχοντος έτους, ο ηγέτης του Ιράν, Ali Khamenei, προχώρησε ακόμα περισσότερο χαρακτηρίζοντας την Αλβανία ως μια «μικρή αλλά διαβολική χώρα όπου οι Αμερικάνοι συνδιαλέγονται με προδότες του Ιράν κατά της ισλαμικής δημοκρατίας» (TopChannel.com, 2020).

Ο Αλβανός Πρόεδρος, Ιλίρ Μέτα, με τη σειρά του απάντησε πως η Αλβανία « δεν είναι διαβολική αλλά μια δημοκρατική χώρα, η οποία έχει υποφέρει από ένα δικτατορικό καθεστώς και θεωρεί πλέον τα ανθρώπινα δικαιώματα ως ιερά» (Exit.Al, 2020).

Ενδιαφέρον έχει, όμως, να αποσαφηνίσουμε ποιους θεωρεί ο Khamenei ως προδότες του Ιράν που συνεργάζονται με τις ΗΠΑ και σε ποιων τα ανθρώπινα δικαιώματα αναφέρεται ο Αλβανός Πρόεδρος.

Το 2016 και μετά από αμερικανική παρέμβαση εγκαταστάθηκαν στην Αλβανία, σε μια περιοχή κοντά στα Τίρανα, περίπου 3000 «μουτζαχεντίν του λαού» (αποκαλούμενοι και Μ.Ε.Κ. (mojâhedīn-e khalq-e īrân) – η οργάνωση ιδρύθηκε το 1965 με σκοπό να αντιταχθεί στον Σάχη του Ιράν) οι οποίοι από το Ιράν θεωρούνται ως τρομοκράτες και εχθροί του καθεστώτος. Δημοσιεύματα, μάλιστα, έκαναν λόγο πως καθώς οι συγκεκριμένοι βρίσκονταν στο στόχαστρο του Ιράν, το τελευταίο χρησιμοποιούσε την πρεσβεία του στην Αλβανία για να τους πλήξει έως και θανάσιμα (Τζίμας Στ.(2020). Σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, το 2016, ο Σαχριέρ Κιαμανσέχ, μέλος των Μ.Ε.Κ. στην Αλβανία, δήλωνε πως «Δεν πρέπει να μας συγχέετε με τους μουτζαχεντίν του Αφγανιστάν. Εκείνοι χρησιμοποιούσαν τα όπλα για να επιβάλουν τις απόψεις τους, εμείς πολεμάμε για τις ιδέες μας με όπλο τη δημοκρατία. Δεν είμαστε τρομοκράτες και πολεμοχαρείς». Βέβαια, οι ίδιοι συμμετείχαν ενεργά, κατά την περίοδο 1980-1988, στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, κατά του ιρακινού θεοκρατικού καθεστώτος, βρίσκοντας καταφύγιο στη χώρα του Σαντάμ Χουσεΐν. Η κατάρρευση του Ιράκ από τις ΗΠΑ έφερε τους Μ.Ε.Κ. στο στόχαστρο της υπερδύναμης, η οποία τους χαρακτήριζε ως τρομοκρατική οργάνωση μέχρι και το 2012, όπου έπειτα από διπλωματικές παρεμβάσεις αποχαρακτηρίστηκαν και άρχισε η προσπάθεια εξεύρεσης «ασφαλούς στέγης» για τους «μαχητές».

Όπως συμπληρώνει ο Κιαμανσέχ, «Την περίοδο της κυβέρνησης Μαλίκι, οι σχέσεις Ιράν-Ιράκ ήταν άριστες και άρχισαν οι επιθέσεις του καθεστώτος της Βαγδάτης εναντίον μας. Σε δύο μόνο επιθέσεις σκότωσαν 37 μουτζαχεντίν στο στρατόπεδο. Ήμασταν η οργάνωση που υποστήριζε δημοκρατικές ιδέες, ήμασταν η αντιπολίτευση του καθεστώτος Χομεϊνί και ήθελαν να μας εξαφανίσουν. Βομβάρδιζαν από αέρος και ξηράς τα δύο στρατόπεδα στα οποία μέναμε. Σκοτώθηκαν 170 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 1.500. Ήμασταν 3.000 στα δύο στρατόπεδα» (Τζίμας Στ., 2020).

Η βάση των «μαχητών» στο Μανεζ της Αλβανίας είναι σχεδόν απροσπέλαστη για τους περισσότερους, πόσο δε μάλλον για δημοσιογράφους. Πρόσφατα όμως το αίτημα του Αμερικανού δημοσιογράφου των New York Times, Patrick Kingsley, να εισβάλλει στα ενδότερα του στρατοπέδου έγινε δεκτό, με αποτέλεσμα να έχει τη δυνατότητα να καταγράψει όσα είδε και άκουσε σε μια  προσπάθεια να φωτίσει σκοτεινά σημεία της ιστορίας αυτής. Εν πρώτοις, συνάντησε μια γυναίκα μέλος των Μ.Ε.Κ. της οποίας η οικογένεια θεωρεί πως κρατείται με τη βία. Η ίδια με τη σειρά της, όμως, το αρνήθηκε κατηγορηματικά. Από την άλλη πλευρά, ερωτήσεις σχετικά με την εξαφάνιση του αρχηγού των Μ.Ε.Κ., Massoud Rajavi, παρέμειναν αναπάντητες.

Ο Rajavi και η γυναίκα του αποτέλεσαν ηγετικές προσωπικότητες στην ιστορία της οργάνωσης, κατά τη δεκαετία του 1980, με αποκορύφωμα το κάλεσμα στα μέλη των Μ.Ε.Κ. να χωρίσουν τις συζύγους τους ως απόδειξη αφοσίωσης στους Rajavi. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, αρκετά πρώην μέλη της οργάνωσης ζουν πλέον αυτόνομα στην Αλβανία, ενώ για όσους αποτελούν ακόμη μέλη οι ερωτικές σκέψεις απαγορεύονται αυστηρά. Τέλος, εντός του «στρατοπέδου» αποκαλύφθηκαν γυμναστήρια, θεματικό μουσείο των βασανιστηρίων που υπέστησαν στο παρελθόν οι Μ.Ε.Κ. όπως και μια αίθουσα υπολογιστών από όπου ενορχηστρώνεται η διάδοση των δικών τους θέσεων στο διαδίκτυο (Kingsley P.(2020).

Στο παρελθόν και κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του Ενβέρ Χότζα, στην Αλβανία, τα δύο κράτη είχαν αναπτύξει στενές σχέσεις έχοντας κοινό σημείο αναφοράς την έντονη αντιαμερικανική τους στάση. H συμφωνία του 2013 μεταξύ ΗΠΑ και Αλβανίας, όμως, για την εγκατάσταση των Μ.Ε.Κ. στην χώρα είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των ιρανοαλβανικών σχέσεων την ίδια ώρα που ο Αλβανός ΥΠ.ΕΞ., Ντιτμίρ Μπουσάτι, ήλπιζε πως η κίνηση αυτή θα ενδυνάμωνε ακόμα περισσότερο τις αμερικανοαλβανικές σχέσεις.  Ο πρωθυπουργός Ράμα, χαρακτηριστικά, δήλωνε τότε πως «η κίνηση αυτή ακολουθεί την παράδοση της Αλβανίας», εννοώντας την βοήθεια που είχε προσφέρει η χώρα του στους Εβραίους κατά τον Β’ΠΠ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι δυο χώρες υπέγραψαν το 2017 ένα MoU με σκοπό την ενίσχυση των σχέσεων των δύο κρατών , με τον Ιρανό ΥΠ.ΕΞ., Mohammad Javad Zarif, να δηλώνει τότε πως «καθώς ο εξτρεμισμός βρίσκεται σε άνοδο στην Ευρώπη και στα Βαλκανικά κράτη, το Ιράν είναι έτοιμο να συνεργαστεί για την καταπολέμηση του εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας» θέτοντας έμμεσα στην «ατζέντα» των δύο χωρών το ζήτημα των Μ.Ε.Κ. (isna.ir., (2017).

Τέλος, επιστρέφοντας στο σήμερα, ο ειδικός σε θέματα ασφάλειας, Redion Qiriazi, αναφέρει πως η Αλβανία νοιώθει πλέον αυξημένο τον κίνδυνο να δεχθεί επίθεση από το ιρανικό καθεστώς, είτε με την μορφή κυβερνοεπίθεσης, είτε με την μορφή τρομοκρατικής ενέργειας ή ακόμη και η επίθεση να γίνει σε αλβανικά στρατεύματα στην Μ. Ανατολή και την κεντρική Ασία. (DW.com, (2020)

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Gent Cakaj, (2020), Official Facebook Profile, διαθέσιμο εδώ
2. Reuters, (2018), Albania expels Iranian diplomats on national security grounds, διαθέσιμο εδώ
3. com, (2018), Albania expels Iran envoy in ‘terrorist’ row, διαθέσιμο εδώ
4. Mike Pompeo, (2018), Official Twitter Account, διαθέσιμο εδώ
5. com, (2020), Iranian leader, Al-Khamenei, addressed to Albania as a ‘small, diabolic country in Europe’, διαθέσιμο εδώ
6. al, (2020), Albanian Leaders Respond to Possible Threat by Iran’s Ayatollah Khamenei over MEK Activities in Albania, διαθέσιμο εδώ
7. Σταύρος Τζίμας,(2020), Ο άγνωστος, υπόγειος «πόλεμος» Τεχεράνης – Τιράνων, Kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
8. Σταύρος Τζίμας,(2020), Και η Αλβανία στη διαμάχη ΗΠΑ – Ιράν, Kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
9. Patrick Kingsley, (2020), Highly Secretive Iranian Rebels Are Holed Up in Albania. They Gave Us a Tour., nytimes.com, διαθέσιμο εδώ
10. com, (2020), Iran lashes out against Albania after Soleimani killing, διαθέσιμο εδώ
11. isna.ir, (2017), Iran, Albania FMs talk over expanding bilateral ties, διαθέσιμο εδώ

 

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.