COVID 19 και πετρελαϊκός πόλεμος.

του Σπύρου Τουλουπάκη,

Ρωσία εναντίον Σαουδικής Αραβίας.

Στο πρώτο μέρος, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της εξέλιξης του COVID-19 σε πανδημία, ενώ δεν παραλήφθηκε και μια συνοπτική εξέταση του πως ο ιός επηρέασε την κινεζική ατμομηχανή, γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για το ξέσπασμα του πετρελαϊκού πολέμου. Στο δεύτερο μέρος, θα λάβει χώρα μια σχολαστική εξέταση του προαναφερθέντος πολέμου τιμών που ξέσπασε ως απότοκο της σύγκρουσης μεταξύ Μόσχας και Ριάντ, καθώς και η συμφωνία που τον έληξε.

Πρωταρχικά, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ) ιδρύθηκε το 1960 από το Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Σαουδική Αραβία και Βενεζουέλα με επιπλέον 8  χώρες να έχουν προστεθεί σήμερα (Αλγερία, Αγκόλα, Κονγκό, Ισημερινή Γουινέα, Γκαμπόν, Λιβύη, Νιγηρία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) αποτελώντας ένα ισχυρότατο καρτέλ.

Στις 10 Δεκεμβρίου του 2016, η Ρωσία, μαζί με άλλες πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, ήρθαν σε συμφωνία με τον ΟΠΕΚ για την από κοινού μείωση της διοχετευόμενης ποσότητας πετρελαίου στις αγορές, με στόχο την αύξηση της τιμής του πετρελαίου.  Με την συμφωνία εκείνη, διαμορφώθηκε ο λεγόμενος ΟΠΕΚ+, δηλαδή μια επέκταση του ΟΠΕΚ στην οποία συμπεριλαμβάνονται χώρες εκτός καρτέλ (Αζερμπαϊτζάν, Μπαχρέιν, Μπρουνέι, Καζακστάν, Μαλαισία, Μεξικό, Ομάν, Ρωσία, Σουδάν και Νότιο Σουδάν) με τις οποίες ο ΟΠΕΚ συνεργάζεται μέχρι και σήμερα (Soldatkin, V., El Gamal, R. and Lawler, A., 2016 & Daytrading.com).

Και φτάνουμε τέσσερα χρόνια αργότερα, στην κομβική συνάντηση της 5^ης Μαρτίου του 2020, η σύγκληση της οποίας έγινε προκειμένου να ληφθούν μέτρα για την διάσωση της τιμής του πετρελαίου. Η προταθείσα τακτική αντιμετώπισης δεν υπήρξε άλλη από την καθιερωμένη από κοινού περικοπή της πετρελαϊκής παραγωγής κατά 1,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου καθημερινά με όλους να συμφωνούν εκτός της Ρωσίας.

Η ρωσική αντίθεση βασίστηκε στο γεγονός ότι ο ΟΠΕK+ θα έπρεπε να περιμένει μέχρι το καλοκαίρι για να εκτιμήσει το πραγματικό μέγεθος της ζημιάς προτού ληφθούν μέτρα, ενώ δεν συμφωνούσε ούτε με την προταθείσα προς περικοπή ποσότητα πετρελαίου. Δεδομένου ότι οι αποφάσεις του ΟΠΕΚ για να ισχύσουν απαιτούν συναίνεση, η ρωσική αντίθεση σήμαινε ότι η συνεδρίαση κατέληξε σε αδιέξοδο (Mcnally, R., 2020).  

Το άδοξο αυτό τέλος σήμαινε μεταξύ άλλων ότι, και η πρωτύτερη συμφωνία του 2016 έπαψε να ισχύει αφού δεν ανανεώθηκε. Αυτό με λίγα λόγια σήμαινε ότι, από τον Απρίλη και μετά, οπότε και θα έληγε η συμφωνία, η κάθε χώρα είχε το ελεύθερο να παράξει όσες ποσότητες πετρελαίου ήθελε, χωρίς κανένα περιορισμό (Mcnally, R., 2020). Αναφορικά με το γιατί η Ρωσία δεν ήρθε σε συμφωνία με τον ΟΠΕΚ, υπάρχουν δυο διαφορετικές εκδοχές, με την μια να λέει ότι η Ρωσία το έκανε για να πλήξει την αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού αερίου και η άλλη υποστηρίζει ότι το έκανε για να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην ασιατική αγορά από τους Σαουδάραβες (Ward, A., 2020).

Και οι δυο εκδοχές έχουν βάση. Οι χαμηλές τιμές πετρελαίου θα δημιουργούσαν σοβαρό πρόβλημα βιωσιμότητας στις αμερικάνικες εταιρείες σχιστολιθικού αερίου κυρίως μικρού και μεσαίου βεληνεκούς, γεγονός που θα αποδυνάμωνε την ηγετική θέση που είχαν κερδίσει οι ΗΠΑ στην παραγωγή πετρελαίου, ενώ κάλλιστα θα μπορούσε μια τέτοια κίνηση να λειτουργήσει και ως αντίποινα για τις επιβληθείσες αμερικανικές κυρώσεις προς την ρωσική Rosneft, εξαιτίας συμφωνιών που σύναψε με την Βενεζουέλα (Ward, A., 2020). Αντίστοιχα, η άλλη εκδοχή που φαίνεται να είναι και η επικρατέστερη, είναι ότι με τις χαμηλές τιμές πετρελαίου, θα μπορούσε να διεκδικήσει μεγαλύτερο ποσοστό αγοράς κυρίως από την Σαουδική Αραβία, καθότι οι ρωσικές εταιρείες έχουν κέρδος ακόμα και με χαμηλές τιμές πετρελαίου (Ward, A., 2020).

Η ρωσική κίνηση, αναμενόμενα, κινητοποίησε άμεσα τα σαουδαραβικά αντανακλαστικά, με το Ριάντ να αυξάνει σημαντικά την παραγωγή του, μειώνοντας παράλληλα και την τιμή πώλησης. Για την ακρίβεια, το Ριάντ πήγε ένα βήμα παραπέρα, ανακοινώνοντας ότι θα παράγει 12,3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως τον επόμενο μήνα, ποσότητα ρεκόρ, πλημμυρίζοντας στην κυριολεξία μια ασθμαίνουσα αγορά. Προφανώς, η Ρωσία δεν άργησε να απαντήσει ανακοινώνοντας εξίσου μια παραγωγική αύξηση της τάσεως των 500.000 βαρελιών ημερησίως, γεγονός που θα εκτόξευε την συνολική παραγωγή της στα 11,8 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. (Martin, M., Blas, J. and Smith, G., 2020 & Poitiers, N., Jimėnez, M., 2020).

Συνεπώς, ξαφνικά, μια ασθμαίνουσα αγορά με τον μεγαλύτερο καταναλωτή της, την Κίνα, να απέχει από την κατανάλωση, άρχισε κυριολεκτικά να πνίγεται στο πετρέλαιο, αφού η υπάρχουσα ζήτηση ήταν πρακτικά αδύνατον να απορροφήσει την τόσο μεγάλη προσφορά, γεγονός που επέφερε σημαντικότατη πτώση στην τιμή του πετρελαίου. Από κει και έπειτα, ξεκίνησε ένας βάναυσος πόλεμος μεταξύ Μόσχας και Ριάντ με τις τιμές του πετρελαίου να υποχωρούν στα 30 δολάρια το βαρέλι ή ακόμα και πολύ  χαμηλότερα. (Ignatioy, M., 2020)

Αν και η Ρωσία επιτέλεσε μέχρι ενός σημείου τον στόχο της, αφού κατόρθωσε να ζορίσει σημαντικά τις αμερικανικές εταιρείες εξόρυξης και να κερδίσει ένα μεγαλύτερο ποσοστό από την ασιατική αγορά, αυτό δεν ήταν αρκετό για να σταματήσει την χιονοστιβάδα που προκάλεσε με την αρνησικυρία της (Brower, D., Sheppard, D. and Meyer, G., 2020 & Slav, I., 2020). Με τις τιμές του πετρελαίου τόσο χαμηλά, προσεγγίζοντας ακόμα και αρνητικές τιμές (δηλαδή οι παραγωγοί να πληρώνουν για να αγορασθεί το προϊόν τους), δημιουργούνταν σημαντικό πρόβλημα στον προϋπολογισμό, όχι μόνο της Ρωσίας αλλά και της Σαουδικής Αραβίας.

Η μεν Μόσχα χρειαζόταν η τιμή πώλησης του βαρελιού να κυμαίνεται γύρω στα 40$ το βαρέλι για να μην έχει πρόβλημα με τον προϋπολογισμό της. Σημειωτέων, βέβαια, ότι εκείνη, έχοντας στη διάθεση της ένα κρατικό επενδυτικό κεφάλαιο αξίας 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μπορεί να αντέξει τιμές βαρελιού της τάξεως των 25 έως 30 δολαρίων.

H δε Σαουδική Αραβία, εφόσον ο Brent κυμαινόταν στα 35 δολάρια, χωρίς αναδιαμόρφωση των κρατικών εξόδων, θα είχε έλλειμμα της τάξεως του 15% στην οικονομική παραγωγή το 2020, ενώ τα συναλλαγματικά του αποθέματα θα εξαντλούνταν σε περίπου πέντε χρόνια, εκτός αν έβρισκε άλλους τρόπους χρηματοδότησης. Μάλιστα, δεδομένου ότι ο Brent έπεσε πολύ χαμηλότερα από τα 35 δολάρια το βαρέλι, δεν είναι τυχαίο που η Σαουδική Αραβία προχώρησε στη λήψη μέτρων λιτότητας, προκειμένου να εξοικονομήσει περίπου 26,6 δισεκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό της. (Martin, M., Blas, J. and Smith, G., 2020 & PARASKOVA, T., 2020).

Η λήξη του πετρελαϊκού πολέμου θα επέλθει τελικά στις 12 Απριλίου του 2020, με μια νέα συμφωνία, το περιεχόμενο της οποίας, καθώς και το πως οδηγηθήκαμε σε αυτή, θα αναλυθεί στην επόμενη ενότητα.

Η συμφωνία.

Όπως προαναφέρθηκε ήδη, μεταξύ των βασικών πληγέντων από τον πετρελαϊκό πόλεμο και της υποτιμημένης τιμής του πετρελαίου, υπήρξε η αμερικανική βιομηχανία εξόρυξης σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου. Με την τιμή πετρελαίου να πρέπει να διατηρείται για την πλειοψηφία των αμερικάνικων επιχειρήσεων εξόρυξης σχιστολιθικού άνω των 40$ για να είναι οικονομικά βιώσιμες, δεν είναι τυχαίο ότι ο Πρόεδρος Τραμπ αποτέλεσε την αφορμή για την σύναψη της νέας συμφωνίας.

Δυνητικά ενώπιον του ενδεχομένου να χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας στον αμερικανικό ενεργειακό κλάδο λόγω μαζικών πτωχεύσεων, στις 2 Απριλίου του 2020, ο Πρόεδρος Τραμπ τηλεφωνεί στον Σαουδάραβα πρίγκηπα, Mohammed bin Salman. Συγκεκριμένα, στο τηλεφώνημα εκείνο, ο Αμερικανός Πρόεδρος ανακοίνωσε στον Σαουδάραβα Πρίγκηπα ότι εφόσον δεν πάψει ο πετρελαϊκός πόλεμος άμεσα, εκείνος θα ήταν ανήμπορος να εμποδίσει την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ριάντ (Gardner, T., Holland, S., Zhdannikov, D. and El Gamal, R. 2020).

Το τελεσίγραφο φαίνεται ότι είχε αποτέλεσμα, δεδομένου ότι σε διάστημα μερικών ωρών, το Ριάντ εξέδωσε ανακοίνωση, καλώντας σε επείγουσα συνάντηση όχι μόνο τα μέλη OPEC+ αλλά και κάθε άλλη πετρελαιοπαραγωγική χώρα προκειμένου να βρεθεί λύση. Δέκα μέρες αργότερα, στις 12 Απριλίου του 2020, λευκός καπνός αναδύθηκε και η νέα συμφωνία ήταν πλέον πραγματικότητα (Gardner, T., Holland, S., Zhdannikov, D. and El Gamal, R. 2020).

Η συμφωνία προβλέπει την αφαίρεση 9,7 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου ημερησίως από την αγορά από τον Μάιο μέχρι τον Ιούνιο, ποσότητα που θα μειωθεί στην συνέχεια στα 7,7 από τον Ιούλιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020 και περεταίρω στα 5,8 μέχρι το τέλος του Απριλίου του 2021. Παράλληλα, στην προσπάθεια του ΟΠΕΚ+ δεσμεύτηκαν να βοηθήσουν και οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες που ανήκουν στους G20.

Αναλυτικότερα επί της συμφωνίας, την μεγαλύτερη μείωση θα την υφίστατο αναμενόμενα, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία (μείον 2.508.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως) με το Ιράκ να ακολουθεί στην τρίτη θέση (μείον 1.061.000 βαρέλια). Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Καζακστάν, η Νιγηρία, το Μεξικό, η Αγκόλα, η Αλγερία, το Ομάν, το Αζερμπαϊτζάν και η Μαλαισία θα σημείωναν μέτρια πτώση της παραγωγής τους (από 722.000 βαρέλια έως 100.000 βαρέλια). Τέλος, το Κονγκό, η Καμπών, το Μπαχρέιν, το νότιο Σουδάν, η νέα Γουινέα, το Μπρουνέι και το Σουδάν θα σημείωναν τις μικρότερες περικοπές (από 74.000 βαρέλια έως 17.000) ενώ Λιβύη και Βενεζουέλα εξαιρέθηκαν.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση του Μεξικού αναφορικά με την ποσότητα προς περικοπή που του αναλογούσε. Πρωταρχικά, το Μεξικό καλούνταν να μειώσει κατά 400.000 βαρέλια την παραγωγή του, γεγονός που δεν έβρισκε σύμφωνο το Μεξικό. Η μεξικανική αντίθεση θα τορπιλίσει την προσπάθεια, εάν δεν επενέβαινε ο Πρόεδρος Τραμπ λέγοντας ότι θα κόψει εκείνος από την αμερικανική παραγωγή την εναπομένουσα ποσότητα. Συνεπώς, υστέρα από την αμερικανική πρωτοβουλία, η συμφωνία συνήφθη, με το Μεξικό τελικά να καλείται  μειώσει κατά μόλις 100.000 βαρέλια (BBC, 2020).

Σε γενικές γραμμές, η συμφωνία έγινε θετικά αποδεκτή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν και αρνητικοί σχολιασμοί. Η βασική ένσταση ήταν ότι ο ΟΠΕΚ καθυστέρησε σημαντικά να αναλάβει δράση, με αποτέλεσμα το μέγεθος της ζημιάς που είχε υποστεί η ζήτηση να μην μπορεί να αναπληρωθεί από την ποσότητα που θα περικοβόταν. Επιπλέον, η δυσπιστία των επενδυτών ήταν παραπάνω από έκδηλη αναφορικά με την τήρηση της συμφωνίας από το σύνολο των μελών του ΟΠΕΚ εξαιτίας πρωτύτερης ανυπακοής ορισμένων μελών του καρτέλ σε παλαιότερες απόπειρες (Patterson, W., 2020).

Εξίσου αρνητικά εκλήφθηκε το γεγονός ότι, οι περικοπές δεν θα εκκινούσαν άμεσα, αλλά θα καθυστερούσαν μέχρι τον Μάιο, πράγμα που ενέτεινε τους φόβους, ότι μέχρι τότε ο συνδυασμός μειωμένης ζήτησης και υπερπροσφοράς θα επέφερε υπερπλήρωση των διαθέσιμων αποθηκευτικών χώρων και τελικά, πάγωμα της πετρελαϊκής παραγωγής. Επιπρόσθετη δυσαρέσκεια υπήρξε και λόγω της μικρής διάρκειας των μέγιστων προβλεπόμενων ποσοτήτων περικοπής (Μάιος και Ιούνιος), με τον αντιπρόεδρο της IHS Market Roger Diwan πολύ εύστοχα να σχολιάζει ότι η συμφωνία ναι μεν λήγει τον πόλεμο, αλλά δεν επιλύει την επικείμενη πίεση που πρόκειται να βιώσουν οι αγορές τους επόμενους δυο μήνες (Raval, A., Brower, D. and Sheppard, D. 2020).

Τα ερωτήματα που δημιουργούνται από κει και έπειτα είναι κατά πόσο συμμορφώνονται τα μέλη στις συμφωνηθείσες περικοπές, εάν εκείνες επιφέρουν τελικά το επιθυμητό αποτέλεσμα, και τι μέλλει γενέσθαι. Σε ότι αφορά την συμμόρφωση, δεν έγινε αρκετά καλή αρχή, δεδομένου ότι πριν ακόμα τελειώσει ο Μάιος, σε σχετική έρευνα του Reuters, διαπιστώθηκε ότι η συμφωνία δεν εφαρμόστηκε στο 100%. Για την ακρίβεια, η συμμόρφωση τον μήνα Μάιο έφτασε στο 74%, με την Νιγηρία (19%)  και το Ιράκ (32%) να μην συμμορφώνονται (Slav, I., 2020).

Η μη συμμόρφωση των δυο, προφανώς ενόχλησε έντονα Μόσχα και Ριάντ, αφού αν επαναστατούσε ο ένας, θα μπορούσε να προκληθεί ντόμινο μεταξύ των υπολοίπων. Η ατασθαλία των δυο βέβαια είχε αίσιο τέλος καθώς, εντός Ιουνίου, τα μέλη συμφωνήσαν η πρώτη φάση της συμφωνίας (9,7 εκατομμύρια βαρέλια) να παραταθεί μέχρι τον Ιούλιο με την προϋπόθεση ότι όλοι θα τηρούσαν 100% τα ποσοστά περικοπής από τώρα και στο εξής (Geiger, J., 2020).

(Crude Oil Price Today | Brent OIL PRICE CHART | OIL PRICE PER BARREL | Markets Insider, 2020)

 (Crude Oil Price Today | WTI OIL PRICE CHART | OIL PRICE PER BARREL | Markets Insider, 2020)

Σε ότι αφορά την τιμολόγηση του πετρελαίου, η συμφωνία κατόρθωσε με περιορισμένη επιτυχία τον στόχο της. Από την μια, η ζήτηση που σιγά σιγά αρχίζει να συνέρχεται λόγω της σταδιακής άρσης των lockdowns και από την άλλη, η ίδια η συμφωνία που άρχισε να ισορροπεί κάπως την προσφορά επέφερε την επιθυμητή αύξηση των τιμών, με τους δείκτες Brent και WTI, όπως φαίνεται στα διαγράμματα, να κυμαίνονται πλέον στα 39 με 42,19 δολάρια το βαρέλι. 

Η ολοκλήρωση του άρθρου δεν θα μπορούσε να επέλθει, χωρίς να απαντηθεί το ερώτημα, τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και έπειτα. Ο Covid-19, δυστυχώς, είναι πραγματικότητα, και μέχρι να εξαλειφθεί από προσώπου γης, θα εξακολουθήσει να παραμένει μείζον πρόβλημα για την δημόσια υγεία και την οικονομία. Το πλήγμα που επέφερε στην ζήτηση είναι τόσο μεγάλο που οι CEO της Royal Dutch Shell και της BP εκτιμούν ότι εκείνη μπορεί να μην επανέλθει ποτέ στα προ κορονοϊού επίπεδα (Van de Graaf, T. 2020).

Ακόμα και εάν βρεθεί εμβόλιο εναντίον του κορονοϊού, το σοκ που υπέστησαν οι πετρελαϊκές αγορές δεν θα ξεχαστεί τόσο εύκολα, και πως άλλωστε, όταν η τιμή του βαρελιού έπεσε ακόμα και στα -37 δολάρια. Παράλληλα, η ανθεκτικότητα που επέδειξαν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, σε συνδυασμό με την επικείμενη μετάβαση σε ένα πιο οικολογικό παγκόσμιο status quo, σιγουρά θα κινήσει την προσοχή περισσοτέρων επενδυτών πολύ πιο νωρίς από το αναμενόμενο στερώντας πολύτιμους πόρους από την πετρελαϊκή βιομηχανία (Van de Graaf, T. 2020).

Τέλος, μπορεί η  σύγκρουση μεταξύ Ριάντ και Μόσχας να μην είχε νικητή, αφού και οι δυο επλήγησαν σημαντικά, όμως όλες οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες πήραν μια γεύση από το ζοφερό για την πετρελαϊκή κατανάλωση μέλλον που επίκειται λόγω της πράσινης μετάβασης. Το ερώτημα είναι το πως θα επιλέξουν όλες, μηδενός εξαιρουμένης, να προετοιμαστούν για την επόμενη μέρα, καθώς η πλειοψηφία πιάστηκε εξ απηνής.

Πηγές:

1. Soldatkin, V., El Gamal, R. and Lawler, A., (2016). «OPEC, non-OPEC agree first global oil pact since 2001». Reuters, [online] Διαθέσιμο εδώ: < > [Accessed 12 June 2020].
2. Daytrading.com. n.d. «OPEC Members List – Which Countries Form OPEC And OPEC+?». [online] Διαθέσιμο εδώ: < [Accessed 12 June 2020].
3. Mcnally, R., (2020). OIL MARKET BLACK SWANS: COVID-19, THE MARKET-SHARE WAR, AND LONG-TERM RISKS OF OIL VOLATILITY. [online] Columbia: Columbia, Center on Global Energy Policy, p.1. Διαθέσιμο εδώ [Accessed 13 June 2020].
4. Ward, A., (2020). «The Saudi Arabia-Russia oil war, explained». Vox, [online] Διαθέσιμο εδώ  [Accessed 16 June 2020].
5. Poitiers, N., Jimėnez, M., (2020). «COVID-19 and broken Collusion: the oil price collapse is one more warning for Russia.» [Blog] Bruegel, Διαθέσιμο εδώ [Accessed 16 June 2020].
6. Martin, M., Blas, J. and Smith, G., (2020). «Saudis Escalate Price War With Huge Output Hike, Russia Follows». Bloomberg, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 16 June 2020].
7. Ignatioy, M., (2020). «Στο ναδίρ η τιμή του πετρελαίου με κάτω από το 0 δολάριο: Χάος στις αγορές, οι επενδυτές πωλούν όσο όσο….» HellasJournal, [online] Διαθέσιμο εδώ  [Accessed 16 June 2020].
8. Brower, D., Sheppard, D. and Meyer, G., (2020). «Eight days that shook the oil market — and the world». Financial Times, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 17 June 2020].
9. Slav, I., (2020). «Russia Steals Chinese Oil Market Share From Saudi Arabia». Oilprice.com, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 17 June 2020].
10. PARASKOVA, T., (2020). «Oil Price Crash Forces Saudi Arabia To Implement Tough Austerity Measures». OilPrice.com, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 18 June 2020].
11. Gardner, T., Holland, S., Zhdannikov, D. and El Gamal, R. (2020). «Special Report: Trump told Saudi: Cut oil supply or lose U.S. military support – sources». Reuters, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 18 June 2020].
12. Richardson, T. and Macdonald-Smith, A. (2020). «Oil price war ends with truce». Financial Review, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 19 June 2020].
13. BBC (2020). «US backs Opec deal with cuts to boost oil price». [online] Διαθέσιμο εδώ  [Accessed 19 June 2020].
14. Patterson, W. (2020). «OPEC+ Deal: Not So Fast». [online] ING Think. Διαθέσιμο εδώ [Accessed 21 June 2020].
15. Raval, A., Brower, D. and Sheppard, D. (2020). «What does the US-backed Opec+ deal mean for the world?». Financial Times, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 21 June 2020].
16. Slav, I. (2020). «OPEC+ Deal Won’t Solve The Oil Storage Crisis». OILPRICE.COM, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 21 June 2020].
17. Geiger, J., (2020). «OPEC+ Confident Its Members Will Reach 100% Compliance». OILPRICE.COM, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 21 June 2020].
18. markets.businessinsider.com. (2020). «Crude Oil Price Today | WTI OIL PRICE CHART | OIL PRICE PER BARREL | Markets Insider». [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 21 June 2020].
19. markets.businessinsider.com. (2020). «Crude Oil Price Today | Brent OIL PRICE CHART | OIL PRICE PER BARREL | Markets Insider». [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 21 June 2020].
20. Van de Graaf, T. (2020). «The Coronavirus Pandemic Has Changed Oil Markets Forever». World Politics Review, [online] Διαθέσιμο εδώ [Accessed 22 June 2020].