του Χάρη Γαζή, Ερευνητή της Ομάδας Οικονομικών Θεμάτων

Το Bitcoin είναι το πρώτο και το μεγαλύτερο ψηφιακό νόμισμα. Πρόκειται για την πιο αισθητή αλλαγή στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα εδώ και έναν αιώνα. Σαν ορισμός, το Bitcoin είναι ένα peer to peer σύστημα πληρωμών και ένα ψηφιακό συνάλλαγμα ανοιχτού κώδικα, για την διαχείριση του οποίου χρησιμοποιούνται μέθοδοι κρυπτογραφίας. Εφευρέθηκε το 2008 από μια άγνωστη ομάδα χρησιμοποιώντας το όνομα Satoshi Nakamoto και το 2009 ξεκίνησε επίσημα, όταν ο κωδικός του δόθηκε στο διαδίκτυο σαν ελεύθερο λογισμικό (Naftemporiki, 2020).

Η ανάλυση αυτή εστιάζει στο πώς λειτουργεί το Bitcoin, σε κάποια από τα θετικά χαρακτηριστικά, που το διαφοροποιούν από τα άλλα νομίσματα. Παράλληλα, απεικονίζει την ραγδαία ανάπτυξη του μέχρι σήμερα, και τέλος, εγείρει προβληματισμούς σχετικά με  το ενδεχόμενο απειλής απέναντι στην πρωτοκαθεδρία του δολαρίου, που αποτελεί το κύριο αποθεματικό νόμισμα από το 1944.

Πώς λειτουργεί το Bitcoin; Όλες οι συναλλαγές με Bitcoin καταγράφονται σε ένα κοινό ψηφιακό μητρώο, το λεγόμενο Blockchain, το οποίο είναι προσβάσιμο από όλους. Παρέχει πλήρη έλεγχο πάνω στα χρήματα του καθενός σε αντίθεση με τον παραδοσιακό θεσμό του χρήματος, ο οποίος ελέγχεται από κεντρικές τράπεζες. Όπως το Internet αποτελεί την αποκέντρωση της πληροφορίας, το Bitcoin αποτελεί την αποκέντρωση του χρήματος (The Balance, 2020). Ο John McAfee, ιδρυτής του McAfee, ανέφερε πρόσφατα ότι «Δεν μπορείς να σταματήσεις εξελίξεις όπως το Bitcoin! Θα βρίσκεται παντού και ο κόσμος θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί» (The Balance, 2020). Κάθε υπολογιστής που συμμετέχει στο δίκτυο του Bitcoin διατηρεί ένα έγγραφο του blockchain και με αυτό τον τρόπο, επιβεβαιώνει κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται σε αυτό. Το ισχυρό αυτό κρυπτονόμισμα δημιουργείται μέσα από την διαδικασία του Bitcoin Mining, σχετικό με την αναβάθμιση του μητρώου καταγραφής συναλλαγών, δηλαδή του Blockchain. Η δουλειά αυτή γίνεται μέσα από πανίσχυρους υπολογιστές, οι οποίοι προσπαθούν να «μαντέψουν» ένα συγκεκριμένο αριθμό που λύνει μια τυχαία εξίσωση αναπαραγόμενη από το σύστημα. Κατά συνέπεια, ο πρώτος miner που θα μαντέψει σωστά τον αριθμό πετυχαίνει την αναβάθμιση του Blockchain του και παράλληλα, κερδίζει τα νέα Bitcoin που δημιουργήθηκαν (Investopedia, 2020).

Το Bitcoin έχει ορισμένα μοναδικά χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία. Παρέχει ασφάλεια υπό την έννοια ότι δεν περιλαμβάνει τρίτους ή μεσάζοντες, με αποτέλεσμα όλοι οι χρήστες να έχουν πλήρη εξουσία στα περιουσιακά τους στοιχεία (Blockgeeks, 2020). Είναι φορητό. Εφόσον έχει κάποιος μια συσκευή για πρόσβαση στο ψηφιακό του πορτοφόλι, μπορεί να κάνει συναλλαγές απευθείας. Ενθαρρύνει περισσότερες υπερπόντιες συναλλαγές δεδομένου ότι πολλοί άνθρωποι ζουν σε χώρες με αδύναμες οικονομίες όπου δεν είναι κάτοχοι τραπεζικών λογαριασμών, επομένως, το Bitcoin μπορεί να τους εμπλέξει με την παγκόσμια οικονομία του Διαδικτύου. Τέλος, ανοίγει την πρόσβαση στο πιστωτικό σύστημα καθώς είναι ένας τύπος μη ρυθμιζόμενου ψηφιακού νομίσματος που βασίζεται εξ ολοκλήρου σε δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό, θα ανοίξει νέες αγορές και νέες ευκαιρίες που μπορούν να συμβάλλουν στην βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας (Blockgeeks, 2020).

Μέχρι και σήμερα, 13 χρόνια μετά, κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά την πραγματική ταυτότητα του Bitcoin, την ηλικία, την εθνικότητα, ούτε αν πρόκειται για ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων πίσω από αυτό. Η πρώτη ισοτιμία Bitcoin και δολαρίου ήταν 0,003, δηλαδή με ένα δολάριο έπαιρνες 333,33333 Bitcoin (Statista, 2020). Από το 2009 μέχρι και τις αρχές του 2010, το Bitcoin δεν είχε απολύτως καμία αξία. Ένας χρήστης πρόσφερε 10.000 bitcoin αντί 50 δολαρίων συνολικά, αλλά δεν βρήκε κανένα αγοραστή. Ωστόσο, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως μια απλή εικόνα στις οθόνες των υπολογιστών, κάτι απολύτως άυλο, φιλοδοξεί πλέον να αντικαταστήσει ολοσχερώς το χειροπιαστό χρήμα (Investopedia, 2020).

Η πρώτη αγορά έχει παραμείνει γνωστή με τον όρο «οι πίτσες των εκατομμυρίων», όπου πριν από μια δεκαετία ένας νεαρός Αμερικανός χρήστης με μία ανάρτηση του προσέφερε μερικές δεκάδες χιλιάδες Bitcoins σε όποιον του προμήθευε δύο πίτσες. Στο αίτημά του ανταποκρίθηκε ένας αγρότης από την άλλη άκρη της αμερικανικής ηπείρου, ο οποίος πράγματι παρήγγειλε στο όνομα του νεαρού δύο πίτσες, κόστους περίπου 30 δολαρίων και εισέπραξε τα κρυπτονομίσματα. Τα επόμενα χρόνια, ο αγρότης διαπίστωσε ότι εκείνη η προσφορά τού είχε ανοίξει τον δρόμο για τον παράδεισο. Η αξία του ψηφιακού νομίσματος είχε αρχίσει να σκαρφαλώνει ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα, στις 17/12 του 2017 το ένα Bitcoin να πωλείται αντί 20.000 δολαρίων! Το παιχνίδι πλέον έχει φύγει από τα χέρια των μεμονωμένων παικτών και έχει περάσει σε κολοσσιαίες επιχειρήσεις παραγωγής Bitcoins, η έδρα των οποίων στην πλειονότητα τους βρίσκονται στην Κίνα (Financial Times, 2020).

Εν έτει 2020, το Bitcoin ανεβαίνει στα 28.000$, τετραπλασιασμένο σε αξία, καθώς κορυφαίοι επενδυτές αυξάνουν την κρυπτογράφηση στο 47% τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους (Statista, 2020). Οι πρόσφατοι επενδυτές περιλαμβάνουν τους Square ( SQ ), MicroStrategy (MSTR) καθώς και τον ασφαλιστικό γίγαντα MassMutual, μεταξύ πολλών άλλων, καθώς διοχέτευσαν ρευστό στα κρυπτογραφημένα νομίσματα, εφόσον τα μηδενικά επιτόκια των παραδοσιακών περιουσιακών στοιχείων  δεν τους δίνουν ικανοποιητικές αποδόσεις (Guardian, 2020). Η στάση αυτή των επενδυτών οφείλεται πρωτίστως σε μεγάλο βαθμό στις ανησυχίες τους ότι τεράστια πακέτα κρατικών αναγκών που προκαλούνται από την πανδημία του COVID-19 θα τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό και δευτερευόντως, στο γεγονός ότι η υποδομή που δημιουργήθηκε γύρω από το κρυπτονόμισμα και το Bitcoin έχει δείξει τεράστια ωριμότητα τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας ευκολότερη και πολύ πιο ασφαλή την επένδυση από ποτέ (Guardian, 2020). Ακόμη, η PayPal ξεκίνησε μια υπηρεσία συναλλαγών κρυπτογράφησης στην πλατφόρμα της και έχει αγοράσει σχεδόν το 70% όλων των νέων Bitcoin σε κυκλοφορία καθώς επίσης ορισμένοι επενδυτές εκτιμούν ότι αν αυτή η ανοδική πορεία των τελευταίων χρόνων συνεχιστεί η τιμή BTC / USD θα μπορούσε να φτάσει τα 100.000 $ μέχρι το τέλος του 2021  (Forbes, 2020). 

Η κατάσταση αυτή εγείρει προβληματισμούς και ανησυχίες στην αμερικανική πλευρά. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πίστευαν πως , για την αντιμετώπιση της πανδημίας, θα μπορούσαν να τυπώσουν δολάρια σε απεριόριστες ποσότητες χωρίς να υπονομεύσουν το στάτους του ως αποθεματικού νομίσματος, επιτρέποντας στην χώρα να συνεχίσει να έχει μεγάλα ελλείμματα, χωρίς εμφανείς συνέπειες (Financial Times, 2020). Πέρυσι, αφότου αυξάνονταν επί δεκαετίες, τα αμερικανικά χρέη προς τον υπόλοιπο κόσμο ξεπέρασαν το 50% του ΑΕΠ της χώρας, ένα όριο που συχνά προμηνύει ότι έρχεται κρίση. Έκτοτε, με την κυβέρνηση να δανείζεται πολύ, υπό συνθήκες Lockdown, αυτές οι υποχρεώσεις έχουν εκτιναχθεί στο 67%, βαθιά στην ζώνη ανησυχίας (Financial Times, 2020). Επομένως, οι Bitcoiners αναζητούν τον “επίμονο” πληθωρισμό του δολαρίου προκειμένου να αυξήσουν τις προσδοκίες τους όσον αφορά την επικύρωση του αγαπημένου τους περιουσιακού στοιχείου. Μια απότομη εκδήλωση πληθωρισμού στις ΗΠΑ πράγματι μπορεί να αποδείξει την δύναμη του Bitcoin ως ρεαλιστική λύση αντιστάθμισης έναντι του δολαρίου, όμως σύμφωνα με ορισμένους οικονομολόγους κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στο εγγύς μέλλον, καθώς δεν υπάρχει πρόσφατη ένδειξη οτι ο πληθωρισμός απογειώνεται. Συγκεκριμένα, ο πρώην υπουργός οικονομικών Lawrence Summers τόνισε ότι το ενδεχόμενο του πληθωρισμού δεν είναι τόσο ανησυχητικό, όσο το ενδεχόμενο η οικονομική ανάπτυξη της χώρας να σταματήσει (Forbes, 2020) Μια αισθητή διαταραχή στην επιρροή του δολαρίου θα μπορούσε να είναι η έκδοση ψηφιακού νομίσματος από μια μεγάλη κεντρική τράπεζα, κάτι που επίσης δεν αναμένεται άμεσα, διότι πολλές κεντρικές τράπεζες παραμένουν επιφυλακτικές δεδομένης της υπερβολικής αστάθειας της αγοράς. (The Wall Street Journal, 2019). 

Καταληκτικά, το Bitcoin δεν φτάνει να θεωρηθεί ως υπαρξιακή απειλή για το τραπεζικό σύστημα μόνο και μόνο επειδή η τιμή του αυξάνεται, αλλά ούτε και μπορεί να αγνοηθεί. Μέχρι στιγμής φαίνεται πως τα χαμηλά επιτόκια αποτελούν όφελος για το Bitcoin (Coindesk, 2020). Παρόλο που η τράπεζα επενδύσεων εικάζει ότι ο χρυσός θα μπορούσε να αντικαταστήσει το δολάριο, η κοινότητα της κρυπτογράφησης υποστηρίζει ότι το Bitcoin, με την αποπληθωριστική νομισματική πολιτική του, είναι η καλύτερη εναλλακτική λύση έναντι του δολαρίου. Στο διεθνές εμπόριο, χώρες όπως η Νιγηρία που είναι δύσκολο να βρεθούν δολάρια ή όπως η Αργεντινή όπου το τοπικό νόμισμα είναι ασταθές, χρησιμοποιούν κρυπτονομίσματα στις συναλλαγές τους (Guardian, 2020). Αν και το ράλι του Bitcoin μπορεί να αποδειχθεί φούσκα, η στροφή της χρονιάς αυτής στα κρυπτονομίσματα πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση στους κρατικούς εκτυπωτές χρήματος ανά τον κόσμο, και ειδικότερα στις ΗΠΑ. Οι άνθρωποι που έχουν εις βάθος γνώση της τεχνολογίας είναι απίθανο να σταματήσουν να ψάχνουν για εναλλακτικές λύσεις ώσπου να βρουν ή να επινοήσουν μία.

Βιβλιογραφία

Statista (2020). Bitcoin – Statistics & Facts | Statista. Διαθέσιμο εδώ.

Bambrough, B. (2020). ‘Real Impact of Bitcoin on the US Dollar’ Forbes. Διαθέσιμο εδώ.

Sharma, R. (2020), ‘Will bitcoin end the dollar’s reign?’ Financial Times. Διαθέσιμο εδώ.

Partington, R, (2020), ‘Bitcoin price hits all-time high of more than $20,000’. TheGuardian.com.  Διαθέσιμο εδώ.

Michaels, D. and Vigna, P. (2019), ‘The Coming Currency War: Digital Money vs. The Dollar’.World Street Journal. Διαθέσιμο εδώ.

Naftemporiki.gr (2021). “Bitcoin: 57 ΑΤΜ στην Ελλάδα – Το χρονικό της ανέλπιστης ανόδου του”. Διαθέσιμο εδώ.

Conway, L. (2020), ‘Why does the Price of Bitcoin keeps going up?’ Investopedia. Διαθέσιμο εδώ.

Bradbury, D. (2020), ‘How Does Bitcoin Work’, The balance.com. Διαθέσιμο εδώ.

Godbole, O. (2020), ‘Bitcoin unlikely to replace US Dollar as Global Reserve ’, Coindesk.com. Διαθέσιμο εδώ.

Oentoro, A. (2020), ‘The Impact of Bitcoin on the Global Economy’, Blockgeeks.com. Διαθέσιμο εδώ.