του Κωνσταντίνου Καραλαριώτη, Ερευνητή της Ομάδας Κοινωνικών Ζητημάτων

Εισαγωγή

Η παρούσα ανάλυση έχει ως επιδιωκόμενο στόχο την ανάδειξη της αλληλένδετης σχέσης μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην Ιαπωνία -πιο συγκεκριμένα του νομοθετικού και κοινωνικού ελλείμματος που ανακύπτει- και των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων, που πρόκειται να λάβουν χώρα το καλοκαίρι του 2021 στο Τόκιο. Την ίδια στιγμή που η χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου δεν διαθέτει εθνικό νομοθετικό πλαίσιο προστασίας από διακρίσεις βάσει γενετήσιου προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων διέπεται από αξίες αποδοχής και συμπερίληψης. Στόχος του θεσμού, άλλωστε, πέραν της προώθησης του αθλητισμού αυτού καθ’αυτόν, είναι συμπερίληψη της διαφορετικότητας και η προώθηση μιας πιο βιώσιμης κοινωνίας∙ το ερώτημα είναι αν οι σκοποί των δύο μερών διαγράφουν και στοχεύουν προς την ίδια πορεία.

Ανθρώπινα Δικαιώματα  στην χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου: Η περίπτωση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας

Προτού προχωρήσουμε στην κάλυψη του επιμέρους θέματος, κρίνεται σκόπιμο, για μια όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη ανάλυση, να παρουσιαστεί η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -και πιο συγκεκριμένα τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα- καθώς επίσης και η θέση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων εντός του κοινωνικού πλαισίου.

Με μια πρώτη ματιά, ενδεχομένως θα χαρακτηρίζαμε την υφιστάμενη κατάσταση ως δυνάμει ικανοποιητική. Οι συναινετικές ομόφυλες σχέσεις δεν εγκληματοποιούνται από την εθνική νομοθεσία, τα καταγεγραμμένα περιστατικά βίας βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου σπανίζουν, τα τρανς άτομα έχουν νόμιμο δικαίωμα να επαναπροσδιορίσουν το φύλο τους όπως θέλουν, ενώ ετησίως λαμβάνει χώρα η Παρέλαση Υπερηφάνειας (Pride Parade) στο Τόκιο από το 2012. 

Στον αντίποδα, όμως, αυτών, η Ιαπωνία μέχρι και σήμερα δεν διαθέτει ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να προστατεύει τα άτομα  και να καταδικάζει διακρίσεις σε βάρος αυτών που ανήκουν στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα (ή που φέρουν στοιχεία αυτής της κοινότητας) σε διάφορους τομείς, όπως η εργασία, η εκπαίδευση, η υγεία κ.ο.κ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας να έρχονται επανειλημμένως αντιμέτωπα με περιστατικά διακρίσεων, τα οποία τα ωθούν στην απόκρυψη της ταυτότητάς τους και τα εμποδίζουν από το να διεκδικήσουν περαιτέρω τα δικαιώματα τους. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Dentsu Diversity LAB (2019), 1 στους 13 Ιάπωνες αναγνωρίζει τον εαυτό του ως ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο, δηλαδή το 7,6% του συνολικού πληθυσμού.

Κοιτίδα, λοιπόν, όλων των συνεπαγόμενων ζητημάτων είναι η διάκριση που υφίσταται αυτή η μερίδα της κοινωνίας. Στο Σύνταγμα της χώρας, στο Άρθρο 14 αναγράφεται εναργώς πως όλοι οι πολίτες είναι ίσοι έναντι του νόμου και δεν πρέπει να γεννάται καμία διάκριση στις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές σχέσης υπό το πρίσμα της φυλής, του θρησκευτικού δόγματος, κοινωνικής ή οικογενειακής κατάστασης. Παρόλο, λοιπόν, που δεν αναφέρεται ρητά ο γενετήσιος προσανατολισμός ή/και η ταυτότητα φύλου στους άνωθεν όρους, σχετική Επιτροπή του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LPD) -το οποίο είναι και το κυβερνών κόμμα αυτή τη στιγμή- τον Ιούνιο του 2016 κατέληξε πως η προώθηση της ισότητας βάσει και αυτών των παραγόντων συμπεριλαμβάνεται στο εν λόγω άρθρο. Ωστόσο, η συγκεκριμένη Επιτροπή καλεί για τη χάραξη μιας πολιτικής, που θα ενισχύει την κατανόηση του προσανατολισμού και της ταυτότητας χωρίς όμως να εγκληματοποιεί τη διάκριση βάσει αυτών (Amnesty International, 2017). 

Σε έρευνα που διεξήχθη μεταξύ των πολιτικών κομμάτων, λίγο πριν από τις εκλογές του 2014, σχετικά με τα προβλήματα που θεωρούν ότι αντιμετωπίζει η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα στο πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το LPD έκρινε πως δεν χρειάζεται να προσεγγιστεί το ζήτημα υπό αυτήν την σκοπιά. Σε αναφορά του τελευταίου, που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2016, το κόμμα υποστηρίζει πως προτού θεσπιστεί νομοθεσία σχετικά με τη διάκριση, πρέπει πρώτα να υπάρξει κάθετη εμβάθυνση της κατανόησης των ανθρώπων περί του θέματος, ειδάλλως μπορεί να δημιουργηθεί γόνιμο έδαφος για περαιτέρω εντατικοποίηση των διακρίσεων σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων (Japan TImes, 2016). 

Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, μόλις τον Δεκέμβριο του 2010, ο κυβερνήτης του Τόκιο Shintaro Ishihara, σε δήλωσή του σχετικά με την παρουσίαση των ομοφυλόφιλων ατόμων στα ΜΜΕ, είχε χαρακτηρίσει τόσο τους ομοφυλόφιλους άντρες, όσο και τις γυναίκες ως “ανεπαρκείς”∙ μια δήλωση η οποία είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω διαιώνιση και ενίσχυση του κοινωνικού στίγματος που φέρει η κοινότητα. Σε συμπληρωματικές δηλώσεις του, ανέφερε πως οι ομοφυλόφιλοι κατά κάποιον τρόπο υστερούν, πιθανότατα εξαιτίας κάποιου γενετικού αιτίου, με τον ίδιο να αισθάνεται άσχημα για τη συγκεκριμένη μειονότητα (Human Rights Watch, 2011). Σχεδόν οκτώ χρόνια αργότερα, και με τους Ολυμπιακούς Αγώνες προ των πυλών, το Τόκιο αποφασίζει να υιοθετήσει σε τοπικό επίπεδο διάταγμα έναντι των διακρίσεως σε βάρος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας∙ το πρώτο νομοθετικό κείμενο στο οποίο διατυπώνεται ευκρινώς κάτι τέτοιο. Στο εν λόγω διάταγμα, μεταξύ άλλων, αναγράφονται κανόνες χρήσης δημόσιων χώρων -ούτως ώστε να αποφευχθούν συμβάντα ρητορικής μίσους, ενώ βελτιώνει την πρόσβαση των ομόφυλων ζευγαριών στο σύστημα υγείας και ενοικίασης κατοικίας- αναγνωρίζοντας τον/την σύντροφο ως οικογενειακό μέλος, προβλέπει τη δημοσιοποίηση των στοιχείων όσων προωθούν και υιοθετούν την ρητορική μίσους, ενώ προβλέπει και την δημιουργία δράσεων προς ενίσχυση της κατανόησης και της αποδοχής. Αρνητικά προσκείμενο στάθηκε το LPD, κρίνοντας πως η σύνθεση του διατάγματος έγινε με τρόπο πρόχειρο και δύναται να περιορίσει την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης (Japan Times, 2018).

Ασύμπτωτο παραλληλίας μεταξύ εθνικής και διεθνούς νομοθεσίας

Προτού μεταπηδήσουμε από τον εθνικό στον διεθνή στίβο, κρίνεται σκόπιμο να αποδώσουμε έναν ορισμό αναφορικά με το τι εστί διάκριση, ώστε να είναι σαφή τα όρια εντός των οποίων κινούμαστε. Ο λόγος που ο ορισμός αποδίδεται σε αυτό το σημείο και όχι πρωτύτερα είναι γιατί πρόκειται για μια ευρεία έννοια η οποία ναι μεν παρουσιάζει ομοιότητες μεταξύ των διαφόρων εθνικών νομοθεσιών, αλλά και σημαντικές διαφορές. Συνεπώς, εμείς λαμβάνουμε υπόψη τον ορισμό που αποδίδεται από τον ΟΗΕ και, συγκεκριμένα, από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα -ως ένα κράμα των ορισμών που δίνονται στις διάφορες συνθήκες- με την εξής διατύπωση: “ως διάκριση ορίζεται κάθε διαφοροποίηση, μη συμπερίληψη, περιορισμός ή προτίμηση βάσει της φυλής, του χρώματος, του φύλου, της γλώσσας, του θρησκευτικού δόγματος, πολιτικής ή άλλης πεποίθησης, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, ιδιοκτησίας, γέννησης ή άλλης κατάστασης, και έχει ως επιδιωκόμενο σκοπό ή αποτέλεσμα το να αναιρέσει ή να προκαλέσει βλάβη στην αναγνώριση, απόλαυση ή άσκηση από όλους τους ανθρώπους, επί ίσοις όροις , όλων των δικαιωμάτων και των ελευθεριών” (UNHRC, 1989). Συμπληρωματικά, αναφέρεται πως η φύση της διάκρισης ποικίλει ανάλογα με το πλαίσιο και εξελίσσεται στο χρόνο. Συνεπώς, απαιτείται ο όρος “άλλη κατάσταση” να προσεγγίζεται ευέλικτα, ούτως ώστε να περικλείει άλλες μορφές διαφορετικής μεταχείρισης, οι οποίες δεν δύνανται να δικαιολογηθούν αιτιολογημένα και αντικειμενικά και είναι παρόμοιας φύσεως με τους υπόλοιπους όρους που αναφέρονται (π.χ. φυλή, φύλο κτλ). Αυτές οι επιπλέον αιτίες είναι ευρέως αναγνωρισμένες, όταν αφορούν εμπειρίες κοινωνικών ομάδων που είναι ευάλωτες και έχουν υποστεί ή συνεχίζουν να υπομένουν περιθωριοποίηση (20ο Γενικό Σχόλιο, CESCR, 2009).

Ενδιαφέρον, λοιπόν, στο σημείο αυτό παρουσιάζει το ασύμπτωτο παραλληλίας μεταξύ της ανυπαρξίας εθνικού νομοθετικού πλαισίου και των δράσεων που λαμβάνει μέρος η χώρα στη διεθνή αρένα. Πιο συγκεκριμένα, η Ιαπωνία είναι μέλος του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (International Covenant on Civil and Political Rights – ICCPR), το οποίο εναργώς απαγορεύει κάθε είδους διάκριση, χωρίς όμως να αναφέρεται κάπου ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή/και η ταυτότητα φύλου. Την απάντηση σε αυτό δίνει η υπόθεση Toonen v. Australia (1992), στην οποία η αρμόδια εποπτική Επιτροπή, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Committee-HRC) υπογράμμισε πως το εν λόγω Σύμφωνο συμπεριλαμβάνει την απαγόρευση των διακρίσεων βάσει των συγκεκριμένων όρων, αποσαφηνίζοντας πως αυτοί εμπεριέχονται στον όρο “φύλο” (“sex”)∙ αναφερόμενο συγκεκριμένα στα Άρθρα 2(1) και 26, στα οποία τίθενται η εξασφάλιση των αναγραφόμενων στο Σύμφωνο δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους και στην απαγόρευση κάθε διάκρισης αντίστοιχα. 

Το 2008, κατά την 2594η Συνεδρίαση της Επιτροπής, οπότε και εξετάστηκε η πέμπτη περιοδική Έκθεση της Ιαπωνίας, έγινε σύσταση όχι μόνο για απουσία ύπαρξης νόμου συναφούς με τη διάκριση, αλλά και για διάκριση σε βάρος των ομόφυλων ζευγαριών υπό τη μορφή της μη συμπερίληψης στο Δημόσιο Στεγαστικό Δίκαιο με ίσα δικαιώματα με τα ετερόφυλα (παντρεμένα ή μη) ζευγάρια. Στην ίδια Συνεδρίαση σημειώθηκε πως η χώρα δεν έχει ακόμη εγκαθιδρύσει έναν ανεξάρτητο εθνικό οργανισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα σύμφωνα με τις Αρχές του Παρισιού (the Paris Principles, A/RES/48/134), στον οποίο ο πολίτης θα μπορεί να απευθύνεται προκειμένου να επισημάνει και να καταθέσει παράπονα για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις δημόσιες αρχές. Όλα τα παραπάνω υφίστανται μέχρι και σήμερα στην ασιατική χώρα. Στο ίδιο πλαίσιο, το 2011 και το 2014 η Ιαπωνία ήταν ανάμεσα στις χώρες που υπερψήφισαν Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Council, επικουρικού οργάνου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών), τα οποία καλούσαν τα κράτη να θέσουν ένα τέλος στις διακρίσεις βάσει του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας φύλου, ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί μέλος της άτυπης ομάδας του ΟΗΕ ονόματι “UN LGBTI Core Group”, το οποίο ως βασικό στόχο έχει την καταπολέμηση της βίας και των διακρίσεων.

Ο παράγοντας “Κοινωνία”

Πέραν, όμως, των πολιτικών συζητήσεων, των εθνικών νομοθεσιών και των παροτρύνσεων από διεθνείς οργανισμούς, εξίσου μεγάλη σημασία έχει και το σύνολο της κοινωνίας, ο τρόπος δηλαδή που οι άνθρωποι στο σύνολο τους αντιμετωπίζουν την εν λόγω μειονότητα. Σε έρευνα της Dentsu, η οποία αναφέρθηκε και παραπάνω, που διεξήχθη το 2018, το 50% των ερωτηθέντων δήλωσαν διστακτικοί στο να κάνουν “coming-out”, να αποκαλύψουν δηλαδή τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό στους συναδέλφους τους (συμπεριλαμβανομένων των προϊσταμένων και των υφισταμένων), με το 55% σχεδόν να επισημαίνει πως δεν υφίσταται κάποιο υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον. Το ενδιαφέρον και το πιο συναφές με την ανάλυση μας εύρημα είναι πως το περισσότερο από το 80% του δείγματος συμφωνεί πως πρέπει να θεσπιστεί ένα νομικό πλαίσιο. Πέραν των ομόφυλων γάμων (74% υπέρ), το 82,7% αναφέρει ρητά πως συμφωνεί με το διάταγμα του Τόκιο κατά των διακρίσεων λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας φύλου. 

Στο πλαίσιο της οικογένειας, ο Tamagawa (2018) χαρακτηρίζει την ιαπωνική οικογενειακή στέγη ως ένα ομοφοβικό επίκεντρο, σημειώνοντας ωστόσο πως τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν δύνανται να ανεξαρτητοποιηθούν εύκολα από τις οικογένειες τους. Αυτό συμβαίνει διότι η ιαπωνική κοινωνία στιγματίζει με τρόπο έντονο τα μέλη αυτής της κοινότητας μετά το coming-out και επειδή τα ομόφυλα ζευγάρια δεν χαίρουν νομικής προστασίας. Ανάμεσα στους γονείς, οι μητέρες αναμένεται να δείξουν μεγαλύτερη αποδοχή, οι οποίες, ωστόσο, συχνά φανερώνουν ενοχικό σύμπλεγμα έναντι αυτού του νέου δεδομένου. Σε έρευνα που παρατίθεται εντός του συγκεκριμένου άρθρου, υπογραμμίζει πως το 2005 το 44,4% των συμμετεχόντων είχαν μιλήσει για το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους σε κάποιον άλλον πέραν της οικογένειας, ενώ περισσότεροι από τους μισούς έχουν μιλήσει ανοιχτά σε λιγότερο από πέντε άτομα. Το Pew Research Center (2020) για το 2019,  σημειώνει πως το ποσοστό του πληθυσμού που θεωρούσε πως η ομοφυλοφιλία πρέπει να είναι κοινωνικά αποδεκτή ανέρχεται στο 68%, σημειώντας έτσι 14 μονάδες διαφορά από την έρευνα του 2002 (54%). Σε πιο πρόσφατη έρευνα (2020) με επικεφαλής τον καθηγητή Kazuya Kawaguchi του Hiroshima Shudo Univeristy, το 90% των ερωτηθέντων τέθηκε υπέρ της θέσπισης νομοθεσίας που να απαγορεύει τις διακρίσεις, ενώ σχεδόν το 65% μεταξύ 20-40 ετών τίθεται υπέρ των ομόφυλων γάμων.

 Οι Ολυμπιακοί Αγώνες και η εκστρατεία #EqualityActJapan

Με το Τόκιο να έχει οριστεί ως το σημείο διεξαγωγής των αγώνων, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2020 -κατόπιν συμφωνίας της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) και της ιαπωνικής Κυβέρνησης- μετατίθενται για το καλοκαίρι του 2021, λόγω των συνθηκών που προκάλεσε η πανδημία του ιού COVID-19. Έξι μήνες πριν την ημερομηνία διεξαγωγής, 116 Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποφασίζουν να στείλουν ανοιχτή επιστολή στον Πρωθυπουργό Yoshihide Suga, ζητώντας την θέσπιση νόμου που να απαγορεύει τις διακρίσεις βάσει γενετήσιου προσανατολισμού ή/και ταυτότητας φύλου. Ωστόσο, εύλογα τίθεται το ερώτημα: “Ποια η σχέση της νομοθεσίας με τους Ολυμπιακούς Αγώνες;”

Με το θεσμό να προωθεί τους επικείμενους αγώνες ως μια γιορτή για την “ενότητα της διαφορετικότητας” και “μεταβιβάζοντας μια κληρονομιά για το μέλλον”, δίνεται μια ευκαιρία ώστε η Ιαπωνία να θεσπίσει προστατευτικές διατάξεις για να μπορούν όλοι να ζήσουν ελεύθερα και με ασφάλεια. Πέραν τούτου, όμως, ο θεσμός αυτός πλαισιώνεται εν γένει από έξι Θεμελιώδεις Αρχές, σχετικά με τη φιλοσοφία, το στόχο και τις αρχές του θεσμού. Στην υπ’ αριθμόν έξι Αρχή, λοιπόν, αναγράφεται ρητά πως η άσκηση των δικαιωμάτων που αναγράφονται στην Ολυμπιακή Χάρτα πρέπει να διασφαλίζονται δίχως κανενός είδους διάκριση, αναγράφοντας στους λόγους και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Όπως αναφέρει και ο Πρόεδρος της ΔΟΕ σε λόγο του το 2014, όπου έχει συμπεριληφθεί στην Ολυμπιακή Ατζέντα 2020, η νέα διατύπωση της 6ης Θεμελιώδους Αρχής (Εισήγηση 14) μπορεί να αποτελέσει αρωγό στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των συμμετεχόντων στους αγώνες. H παρούσα Οργανωτική Επιτροπή, για να αποδείξει την αφοσίωση της στην διαφορετικότητα, δημιούργησε ένα Τμήμα αφιερωμένο αποκλειστικά στην διασφάλιση και την προώθηση της “Διαφορετικότητας και της Συμπερίληψης” (Diversity and Inclusion – D&I), με την υπεύθυνη του τμήματος να δηλώνει πως θέλουν να χρησιμοποιήσουν τους Αγώνες ως μέσο προώθησης της διαφορετικότητας, ξεκινώντας από τα ενδότερα του ίδιου του θεσμού. (Tokyo 2020, 2020). H Επιτροπή, μάλιστα, στο παρελθόν έχει τιμηθεί για την αφοσίωση της στα Ανθρώπινα Δικαιώματα και για τις βέλτιστες Εργασιακές Πρακτικές, όπως αυτά ορίζονται στην ρήτρα 2.4 του Tokyo 2020 Olympic and Paralympic Sustainability Plan Version 2 και στην ρήτρα 4 του Tokyo 2020 Olympic and Paralympic Sustainable Sourcing Code (2nd Edition) (Tokyo 2020, 2018).

Οι Οργανώσεις αυτές, αναφέρουν στην επιστολή προς τον Πρωθυπουργό πως με δισεκατομμύρια παρατηρητές να έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στους Αγώνες, η Ιαπωνία θα βρεθεί στο επίκεντρο σε πρωτόγνωρο βαθμό, θεωρώντας κατάλληλο το momentum ούτως ώστε η ιαπωνική κυβέρνηση να επιδείξει την απαραίτητη αφοσίωση για περαιτέρω συμπερίληψη. Προσθέτουν πως πολλά αγωνίσματα θα πραγματοποιηθούν εκτός της περιοχής του Τόκιο, γεγονός που αφήνει τους ΛΟΑΤΚΙ+ αθλητές και υποστηρικτές απροστάτευτους από το διάταγμα που έχει θεσπίσει η συγκεκριμένη περιοχή (Human Rights Watch, 2021). Το καλοκαίρι του 2020, 56 συνολικά κοινότητες είχαν περάσει διατάγματα που αναγνωρίζουν ανεπίσημα τις ομόφυλες σχέσεις (Nijiiro Diversity, 2020), χωρίς όμως να έχει θεσμοθετηθεί ο γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Δεκατρία ζευγάρια το 2019 κατέθεσαν μαζική αγωγή προκειμένου η ιαπωνική κυβέρνηση να τους αναγνωρίσει τη δυνατότητα να παντρευτούν, υποστηρίζοντας πως παραβιάζεται το δικαίωμα τους στην ισότητα (New York Times, 2019). Στο πλαίσιο των δράσεων για την προετοιμασία των Αγώνων, ξεκίνησε επισήμως την λειτουργία του το Pride House Tokyo,  ένα κοινοτικό κέντρο για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, με σκοπό την καταπολέμηση του στίγματος και την ενδυνάμωση της ορατότητας (Japan Times. 2020). 

Επίλογος

Αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ολυμπιακοί Αγώνες εμπλέκονται σε ένα γενικότερο κίνημα αλλαγής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το ίδιο είχε συμβεί και στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς το 2014 στη Ρωσία, όπου η κυβέρνηση είχε προχωρήσει στην ψήφιση νόμου ενάντια στην “προώθηση του τρόπου ζωής των ομοφυλόφιλων” (CBS St. Louis, 2014). Σε κάθε περίπτωση είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αντιληφθούμε την σπουδαιότητα του αθλητισμού στην επιδίωξη για κοινωνική αλλαγή, καθώς και να παρατηρήσουμε προσεκτικά το πώς αυτοί οι δύο χώροι – του αθλητισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – μπορούν να επηρεάσουν θετικά ο ένας τον άλλον. Άλλωστε, όπως είχε αναφέρει και ο Νέλσον Μαντέλα “Ο αθλητισμός έχει την δύναμη να αλλάξει τον κόσμο”.

Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία/Πηγές

[1] Dentsu Diversity Lab (DDL), (2019),“Supplementary Explanation about LGBT Survey 2018”,  Available here

[2] The Constitution of Japan, (1946-47), Available here

[3] Amnesty International, (2017), “Human Rights Law and Discrimination Against LGBT People in Japan”, Available here

[4] Japan Times, (2016), “LDP’s questionable LGBT policy”, Available here

[5] Human Rights Watch, (2011), “Japan: Governor Should Retract Homophobic Comments”, Available here

[6] Osumi M., (2018), “Tokyo adopts ordinance banning discrimination against LGBT community”, The Japan Times, Available here’

[7] UN Human Rights Committee (HRC), (1989), “CCPR General Comment No. 18: Non-discrimination”, Available here

[8] UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR), (2009), “General Comment No. 20: Non-discrimination in economic, social and cultural rights (art.2, para. 2, of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights”, E/C.12/GC/20, Available here

[9] UN General Assembly, (1966), International Covenant on Civil and Political Rights, United Nations, Treaty Series, vol.999, p. 171, Available here

[10] UN Human Rights Committee (HRC), (1994), “Toonen v. Australia”, CCPR/C/50/D/488/1992, Available here 

[11] United Nations, (2009), “Report of the Human Rights Committee, Vol. 1: Ninety-fourth session (13-31 October 2008), Ninety-fifth session (16 March-3 April 2009), Ninety-sixth session (13-31 July 2009), A/64/40 (Vol. I)”, Available here

[12] UN General Assembly, (1993), “National Institutions for the promotion and protection of human rights”, A/RES/48/134, Available here 

[13] UN Human Rights Council, (2011), “Human rights, sexual orientations and gender identity: resolution/adopted by the Human Rights Council”, A/HRC/RES/17/19, Available here

[14] UN Human Rights Council, (2014), “Human rights sexual orientation and gender identity: resolution adopted by the Human Rights Council”, A/HRC/RES/21/32, Available here

[15] Tamagawa M., (2018), “Coming Out of the Closet in Japan: An Exploratory Sociological Study”, Journal of GLBT Family Studies, Available here

[16] Pew Research Center, (2020), “The Global Divide on Homosexuality Persists”, Available here 

[17] Kuzinaki M. & Tsuboike J., (2020), “Same-sex marriage, 80& of people in their 20s and 30s agree. “Resistance” toward friends of sexual minorities decreased significantly in their 40s and 50s [National Survey]”, Huffington Post (Japan), Available here

[18] Human Rights Watch, (2021), “Letter to Prime Minister Yoshihide Suga Regarding National LGBT Non-Discrimination Act”, Available here

[19] International Olympic Committee, (2020), “Olympic Charter”, Available here

[20] International Olympic Committee, (2014), “Olympic Agenda 2020 127th IOC Session”, Available here

[21] Tokyo 2020, (2020), “Tokyo 2020 makes a clear commitment to Diversity and Inclusion”, Available here

[22] The Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games, (2018), “Tokyo 2020 Olympic and Paralympic Games Sustainability Plan Version 2”, Available here

[23] The Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games, (2017), “Tokyo 2020 Olympic and Paralympic Games Sustainable Sourcing Code (2nd Edition)”, Available here

[24] Tokyo 2020, (2018), “Tokyo 2020 Receives Silver and Best Practice PRIDE Index Awards”, Available here

[25] Nijiiro Diversity, (2020), Number of same-sex partners recognized by local governments (as of June 30, 2020)”, Available here

[26] The New York Times, (2019), “First Lawsuits Are Filed Seeking Recognition of Gay Marriage in Japan”, Available here

[27] The Japan Times, (2020), “‘LGBTQ landmark’: Pride House Tokyo opens as part of Olympics Project”, Available here

[28] CBS St.Louis, (2014), “Sochi Olympics Surrounded By Turmoil”, Available here