της Χριστίνας Γούρα, Ερευνήτριας της Ομάδας Οικονομικών Θεμάτων

Η Σαουδική Αραβία είναι μια χώρα της Αραβικής χερσονήσου και συνορεύει με το Ιράκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιορδανία και το Κατάρ. Η επίσημη γλώσσα του κράτους είναι τα αραβικά, ενώ ο πληθυσμός ταυτίζεται με το σουνιτικό δόγμα του Ισλάμ.  Το πολίτευμά του κράτους παραμένει η βασιλεία, όπου ο μονάρχης συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του. Όσον αφορά την διαμόρφωση της οικονομικής της δύναμης, η Σαουδική Αραβία, από μία καθαρά γεωργική κοινωνία, εξελίσσεται σε μία παγκόσμια οικονομική δύναμη, λόγω της πετρελαϊκής παραγωγής. Πλέον, η Σαουδική Αραβία αποτελεί την ισχυρότερη χώρα παγκοσμίως τόσο σε παραγωγή, όσο και σε εξαγωγή πετρελαίου. (The Embassy of the Kingdom of Saudi Arabia)

Η Σαουδική Αραβία θεωρείται μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Οι εξαγωγές της κατά τις προηγούμενες δεκαετίες έφεραν σημαντικά κέρδη στη χώρα, όμως με την εμφάνιση του Covid-19, τα δεδομένα άρχισαν να μεταβάλλονται (United Nations, 2020). Η Σαουδική Αραβία επηρεάζεται έντονα από τον αόρατο εχθρό, μην αποτελώντας εξαίρεση στην παγκόσμια οικονομική ύφεση.

Στο παρόν ερευνητικό κείμενο, θα παρουσιαστεί η βασική δομή της οικονομίας και οι εμπορικές σχέσεις της χώρας, ενώ θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στο εμπόριο πετρελαίου, δεδομένης της κρίσης των αγορών κατά την περίοδο της πανδημίας.

Οικονομική ανάπτυξη της Σαουδικής Αραβίας

Η Σαουδική Αραβία καταφέρνει με αλματώδεις αποδόσεις να μεταφέρει τη βάση της οικονομίας της από τον πρωτογενή τομέα στην πετρελαϊκή παραγωγή. Σε αυτή τη διαδικασία, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η συμβολή της Κυβέρνησης και κυρίως του Υπουργείου Οικονομίας και Προγραμματισμού, το οποίο δημιουργεί μέτρα ανάπτυξης με μακροπρόθεσμους στόχους. (The Embassy of the Kingdom of Saudi Arabia)

Εξίσου ισχυρός τομέας είναι και ο ιδιωτικός, αφού το 48% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος προέρχεται από ξένες επενδύσεις, κυρίως στον τομέα της παραγωγής πετρελαίων. (Observatory of Economic Complexity, 2018) Αυτό συμβαίνει, διότι η χώρα είναι ήδη από το 2005 μέλος του ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου), γεγονός που αυτομάτως εκτινάσσει τις επενδύσεις της στις παγκόσμιες αγορές. Ως αποτέλεσμα αυτής της ένταξης, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίες και σημειώνεται ένα κύμα νέων επενδύσεων. (The Embassy of the Kingdom of Saudi Arabia)

Η σημαίνουσα θέση του παραγωγικού τομέα

Η Σαουδική Αραβία χαρακτηρίζεται ως μία αποκλειστικά πετρελαιοπαραγωγική  χώρα και όχι άδικα, καθώς το πετρέλαιο αποτελεί βάση της οικονομίας της. Σημαντικό, όμως, παραγωγικό παράγοντα αποτελούν και τα βιομηχανικά προϊόντα, με κυριότερα τα πετροχημικά, τα πλαστικά, τα μεταλλικά είδη, τα δομικά είδη και οι ηλεκτρικές συσκευές. (Britannica, 2020) Ποσοστό της τάξεως του 90% των προϊόντων αυτών  δεν χρησιμοποιεί το πετρέλαιο ως πρώτη ύλη. Οι εξαγωγές της χώρας πραγματοποιούνται συνολικά σε περίπου 90 χώρες παγκοσμίως. (The Embassy of the Kingdom of Saudi Arabia). Τα έσοδα, λοιπόν, της χώρας όπως διαπιστώνεται, δίνονται από τη βιομηχανία, το πετρέλαιο, σε μικρό βαθμό από την γεωργία και φυσικά, από τις δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, η γεωργία αντιπροσωπεύει το 2,2% του ΑΕΠ και απασχολεί ένα 2,3% του ενεργού πληθυσμού. Ο βιομηχανικός τομέας καλύπτει το 47,4% του ΑΕΠ και απασχολεί το 72,9% του πληθυσμού. Οι δημόσιες υπηρεσίες αντιπροσωπεύουν το 50,4% του ΑΕΠ και απασχολούν το 72,9% του ενεργού πληθυσμού. Τέλος, το πετρέλαιο καλύπτει το 80% των εξαγωγών και το 70% των κρατικών εσόδων. (Nordea, 2021)

Η επίδραση της πανδημίας στον πετρελαϊκό τομέα

Η πανδημία, έχοντας πλέον περιορίσει για ένα ολόκληρο έτος την οικονομική διαδικασία, έχει αποδείξει την μεγάλη επιρροή της ειδικά στον τομέα του πετρελαίου. Έτσι, στην Σαουδική Αραβία ξεκίνησαν οι περικοπές παραγωγής από τον ΟΠΕΚ, όπου μαζί με την μείωση των τιμών, οδηγούν την οικονομία σε ύφεση. Το ΑΕΠ της χώρας, την περίοδο του Ιουνίου του 2020, δείχνει μία ύφεση της τάξεως του 5,4%. (Nordea, 2021)

Οι εξαγωγές μειώνονται σε 4,98 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, λόγω της περιορισμένης  παραγωγής και ζήτησης από την έναρξη της πανδημίας. Αργότερα, τον Νοέμβριο του ίδιου έτος -οπότε και συναντάται μία μικρή αύξηση στην κίνηση- τα πράγματα βελτιώνονται και διαπιστώνεται μία ελαφρά ανάκαμψη, η οποία όμως δεν αγγίζει με τίποτα το εννιαετές ποσό των 6,82 εκατομμυρίων του προηγούμενου έτους. Όλη αυτή η κατάσταση παρουσιάζει ένα αρνητικό ισοζύγιο, δυσκολεύει τις συναλλαγές της χώρα και δημιουργεί έλλειμμα 17,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων των ΗΠΑ, έναντι πλεονάσματος 47 δισεκατομμυρίων του 2019 .(Observatory of Economic Complexity, 2018)

Το τρίτο τρίμηνο του 2020 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και καταστροφικό, δεδομένων των αποδόσεων της παγκόσμιας οικονομίας. Τα καθαρά έσοδα μειώνονται κατά 44,6%, ενώ σε χρηματικές μονάδες, δηλαδή πτώση 11,79% δισ. δολαρίων. (Ναυτεμπορική, 2020) Η μείωση προκύπτει λόγω της χαμηλής ζήτησης, των μειωμένων κερδών διύλισης και χημικών ουσιών. Η χώρα του Περσικού Κόλπου έχει μειώσει την παραγωγή αργού πετρελαίου από τον Μάιο, στο πλαίσιο της συμφωνίας μείωσης του εφοδιασμού με τον ΟΠΕΚ και τους συμμάχους του, τη συμμαχία γνωστή ως ΟΠΕΚ+, για να στηριχθούν οι τιμές και η ζήτηση πετρελαίου, παγκοσμίως. (Ναυτεμπορική, 2020) 

Νέο έτος και νέα φάση στην οικονομία της Σαουδικής Αραβίας;

Εισερχόμενοι στο νέο έτος, υπάρχει μία μικρή ανάκαμψη για τον μήνα Ιανουάριο. Διαπιστώνεται άνοδος 75 σεντς ή 1,4%, στα 56,41 δολάρια ανά βαρέλι. Ωστόσο, συζητείται έντονα η προοπτική επιπλέον μείωσης της παραγωγής, προκειμένου να περιοριστούν τα αποθέματα του αγαθού. Μελλοντικός στόχος είναι η σταθεροποίηση της παραγωγής κατά τους μήνες Φεβρουαρίου και Μαρτίου. Όλες οι παραπάνω μετρήσεις δίνουν ένα αισιόδοξο μήνυμα στην χώρα, που κατάφερε να βρει διέξοδο από τον καταστροφικό Απρίλιο του 2020. (Fortune Greece, 2021)

Η Σαουδική Αραβία, εκτός από τον πετρελαϊκό τομέα όπου οι αναταραχές παρουσιάζονται έντονες και συχνές, καταφέρνει μετά την εξαρση της πανδημίας να ενδυναμώσει τον ιδιωτικό τομέα, γεγονός το οποίο μένει να φανεί και πρακτικά τους επόμενους μήνες. (Banking News, 2020)

Σημαντική ανάπτυξη υπάρχει, επίσης, και στον αγροτικό τομέα. Το πρόγραμμα της χρονικής περιόδου 2016 έως 2020 έχει θετικά αποτελέσματα και φέρνει μία οικονομική ισορροπία και βιωσιμότητα στη χώρα. Για την χρονική περίοδο 2021 μέχρι 2025, το διοικητικό συμβούλιο του Εθνικού Συμβουλίου Ανάπτυξης της Σαουδικής Αραβίας (NDF), έχει εγκρίνει ένα νέο σχέδιο στρατηγικής του Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ADF). (Ναυτικά Χρονικά, 2020)

Συμπερασματικά προκύπτει ότι παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα στις αγορές του πετρελαίου, εξακολουθεί να ευδοκιμεί στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. Τα αποτελέσματα της διαχείρισης της πανδημίας και της οικονομικής ύφεσης, βέβαια θα είναι ορατά στον τελικό απολογισμό της φετινής χρονιάς, ενώ ξεκάθαρη εικόνα θα παρουσιαστεί μέχρι το τέλος του 2025. 

Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία/Πηγές

NAFTEMPORIKI (2020). “SAUDI ARAMCO : ΒΟΥΤΙΑ 44,6% ΤΑ ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ ΤΟ Γ’ ΤΡΙΜΗΝΟ ΤΟΥ 2020, ΣΤΑ 11,79 ΔΙΣ ΔΟΛΑΡΙΑ”. AVAILABLE HERE 

NAFTEMPORIKI (2020).  “JP MORGAN : ΑΝΑΜΕΝΕΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ”. AVAILABLE HERE 

NORDEA (2021). “THE ECONOMIC CONTEXT OF SAUDI ARABIA”. AVAILABLE HERE 

HERITAGE.ORG  (2020). Index of Economic Freedom.SAUDI ARABIA. AVAILABLE HERE

THE EMBASSY OF THE KINGDOM OF SAUDI ARABIA in Washington D.C. About Saudi Arabia: Economy and Global Trade.AVAILABLE HERE 

FORTUNE GREECE (2021)  “ΣΕ ΥΨΗΛΑ 11 ΜΗΝΟΥ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ- Η ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ ΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΜΕΙΩΣΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ.” AVAILABLE HERE

BANKING NEWS (2020) “ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΤΟ 2021 Η ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ- ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ”. AVAILABLE HERE

IEFIMERIDA (2016). “ΜΑΧΗΤΙΚΑ, ΑΠΑΤΣΙ, ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΠΛΟΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΜΕ ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΟ ΣΤΗ ΣΚΑΝΔΑΛΗ – ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΠΥΡΟΣ ΤΗΣ ΣΑΟΥΔΙΚΗΣ ΑΡΑΒΙΑΣ.” AVAILABLE HERE

ΝΑΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ (2020) ” ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ – ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ”. AVAILABLE HERE

Observatory of Economic Complexity (2019). SAUDI ARABIA. AVAILABLE HERE

UNITED NATIONS (2020) THE IMPACT OF COVID-19 ON THE ARAB REGION AN OPPORTUNITY TO BUILD BLACK BETTER. Policy Brief. AVAILABLE HERE