της Ελένης Αλεξανδρή, Ερευνήτριας της Ομάδας Περιβάλλοντος & Ενέργειας

Εισαγωγή

Η νόσος Covid-19 αποτελεί την σύγχρονη πραγματικότητα ολόκληρου του πλανήτη, συνεχίζοντας να εξαπλώνεται και να αποτελεί σοβαρή απειλή για την ανθρωπότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκδίδει οδηγίες για να κατευθύνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις χώρες, ώστε να προστατευτούν και να μειώσουν την εξάπλωση της νόσου. Οι συστάσεις επικεντρώνονται στη διατήρηση κοινωνικών αποστάσεων, στην υγιεινή χεριών, στη χρήση γαντιών, απολυμαντικών χεριών και, φυσικά, μασκών (Dharmaraj και συν., 2021). Άλλο ένα περιοριστικό μέτρο αποτελεί το lockdown, που θεωρείται το πιο αποτελεσματικό μέτρο και αποφέρει βελτίωση της ποιότητας του αέρα και μείωση της ρύπανσης των υδάτων σε ορισμένες περιοχές, λόγω του περιορισμού των οικονομικών δραστηριοτήτων. (Saadat, Rawtani and Hussain, 2020) Ωστόσο, η εκτεταμένη χρήση μασκών δημιουργεί τόσο περιβαλλοντικά όσο και αναπνευστικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, οι μάσκες προσώπου, γαντιών και μπουκαλιών απολύμανσης χεριών έχουν αυξήσει την περιβαλλοντική ρύπανση. Οι μάσκες κατασκευάζονται κυρίως από μη ανανεώσιμα πολυμερή με βάση το πετρέλαιο που είναι μη βιοαποικοδομήσιμα και επικίνδυνα για το περιβάλλον. (Dharmaraj και συν., 2021)

Περιβαλλοντικές Συνέπειες της Πανδημίας με Νούμερα

Όπως δήλωσε η Pamela Coke-Hamilton, Διευθύντρια Διεθνούς Εμπορίου της UNCTAD, «η πλαστική ρύπανση ήταν ήδη μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τον πλανήτη μας πριν από την εκδήλωση της πανδημίας του κοροναϊού. Όμως, η ξαφνική άνοδος της καθημερινής χρήσης ορισμένων προϊόντων που προφυλάσσουν τους ανθρώπους από τον ιό κάνει τα πράγματα χειρότερα». (CNUCED, 2020) Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ χρειάζονται περίπου 89 εκατομμύρια ιατρικές μάσκες για να καλυφθούν οι ανάγκες κατά της Covid-19 κάθε μήνα. Η αυξημένη ζήτηση μασκών οδήγησε την Κίνα να αυξήσει την παραγωγή τους στα 14,8 εκατομμύρια τον Φεβρουάριο του 2020, ενώ οι παραγγελίες μασκών προσώπου έφτασαν τις 600 εκατομμύρια τον μήνα Απρίλιο του 2020 για την Ιαπωνία. (Fadare και Okoffo, 2020) Παράλληλα, κατά τη διάρκεια του lockdown στην Σιγκαπούρη, που διήρκησε 8 εβδομάδες, οι κάτοικοι της πολιτείας που ανέρχονται στα 5,7 εκατομμύρια, απέρριψαν 1.470 τόνους πλαστικών απορριμμάτων, οι οποίοι αφορούσαν αποκλειστικά το πλαστικό που χρησιμοποιήθηκε για την συσκευασία και την παράδοση φαγητού. Δυστυχώς, τα ιστορικά δεδομένα δείχνουν πως το 75% του πλαστικού που χρησιμοποιήθηκε λόγω πανδημίας, θα γίνει απόβλητο που θα κάνει τους χώρους υγειονομικής ταφής να υπερχειλίσουν και θα επιπλέει στους ωκεανούς μας. (CNUCED, 2020)

Προτάσεις εναλλακτικής απόρριψης μολυσμένων αποβλήτων

Είναι γνωστό πως οι χειρουργικές μάσκες και τα γάντια δεν πρέπει να φοριούνται περισσότερο από μερικές ώρες και πρέπει να απορρίπτονται για να αποφευχθεί η διασταυρούμενη μόλυνση. Η ανακύκλωση των ειδών αυτών έχει απαγορευθεί, διότι υπάρχει η ανησυχία της εξάπλωσης του ιού στα κέντρα ανακύκλωσης. Γι’ αυτό, οι μάσκες και τα γάντια συνιστάται να απορρίπτονται στους πράσινους κάδους, ώστε να μεταφέρονται σε χώρους υγειονομικής ταφής για να αποτεφρωθούν.(Silva και συν., 2020) Οι χώροι αυτοί γεμίζουν και γι’ αυτό υπάρχει η ανάγκη για νέες λύσεις που θα εξασφαλίζουν την ασφαλή απόρριψη των σχετικών απορριμμάτων. Αρχικά, η επιστημονική αποστείρωση των μολυσμένων αποβλήτων σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας κέντρων υγειονομικής περίθαλψης, όπως η αποστείρωση με ατμό, η αποτέφρωση, η χημική απολύμανση εγγυώνται τον μειωμένο κίνδυνο μετάδοσης του ιού από μολυσμένα ΜΑΠ (μέτρα ατομικής προστασίας). Το 2020, ο ΠΟΥ συνέστησε την αποτέφρωση σε υψηλές θερμοκρασίες ως την προτιμώμενη τεχνική, ενώ πρόσθεσε πως σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, που δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στις προαναφερθείσες τεχνολογίες, είναι προτιμότερη η βαθιά ταφή. Μία άλλη πρόταση αποτελεί η μετάβαση σε αυτοματοποιημένα συστήματα με ενσωματωμένη τεχνητή νοημοσύνη για το διαχωρισμό των αποβλήτων, πρακτική που θα αυξήσει την ασφάλεια των υγειονομικών.(Vanapalli και συν., 2020) 

Επίλογος

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος η πανδημία του κοροναϊού αυξάνει την αναγκαιότητα αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Αντιστοίχως κατάλληλες ενέργειες θα ωφελήσουν τόσο το περιβάλλον, όσο και την γενικότερη κοινωνική ευημερία κατ’ επέκταση. Τέλος, η κοινωνική ανθεκτικότητα εξαρτάται από ένα ανθεκτικό περιβαλλοντικό σύστημα.(EEA, 2020)

Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία/Πηγές

[1] Dharmaraj, S., Ashokkumar, V., Hariharan, S., Manibharanthi, A., Show, P.L., Chong, C.T., Ngamcharussrivichai, C., 2021. The COVID-19 pandemic face mask waste: Ablooming threat to the marine environment. [online] Available at:  https://www.elsevier.com/ [Accessed 25 March 2021]

[2] Saadat, S., Rawtani, D., Hussain, C.M., 2020. Environmental perspective of COVID-19.  [online] Available at:  https://www.elsevier.com/ [Accessed 26 March 2021]

[3] CNUCED, 2020. Growing plastic pollution in wake of COVID-19: how trade policy can help. [online] Available at: https://unctad.org/  [Accessed 30 March 2021]

[4] Fadare, O.O. και Okoffo, E.D., 2020. Covid-19 face masks: A potential source of microplastic fibers in the environment. [online] Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/  [Accessed 31 March 2021]

[5] Silva, A. L. P., Joana, C. P., Tony, R. W., Duarte, A. C., Ouyang, W., Barcelò, D., Rocha-Santos, T., 2020.Increased plastic pollution due to COVID-19 pandemic: Challenges and recommendations. [online] Available at:  https://www.elsevier.com/ [Accessed 2 April 2021]

[6] Vanapalli, K. R., Sharma, H. B., Ranjan, V.P., Samal, B., Bhattacharya, J., Dubey, B. K., Goel, S., 2020. Challenges and strategies for effective plastic waste management during and post COVID-19 pandemic. [online] Available at:  https://www.elsevier.com/ [Accessed 5 April 2021]

[7] EEA, 2020. COVID-19 measures have mixed impacts on the environment. [online] Available at:  https://www.eea.europa.eu/  [Accessed 8 April 2021]