της Μαρίας Άλτα, Ερευνήτριας της Ομάδας Διεθνούς Δικαίου

Στις 12 Φεβρουαρίου του 2002 καθιερώθηκε η Ημέρα της Ερυθράς Χειρός ή διαφορετικά, του Κόκκινου Χεριού και συμπίπτει με την θέση σε ισχύ του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στην Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που αφορά στην Εμπλοκή των Παιδιών στις Ένοπλες Συρράξεις. Είναι η μέρα αφιερωμένη στα “Παιδιά Μαχητές”, στην μνήμη αυτών που σκοτώθηκαν ή δολοφονήθηκαν στο πεδίο της μάχης και η μέρα επαγρύπνησης της διεθνούς κοινότητας / των πολιτών του κόσμου επί του φαινομένου αυτού.

Η συμμετοχή παιδιών παρά την θέλησή τους σε πολέμους και εν γένει σε ένοπλες συρράξεις  και αιματηρές διενέξεις σε ρόλο στρατιώτη, κατασκόπου, παρατηρητή, πληροφοριοδότη, ανθρώπινης ασπίδας, δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο. Για παράδειγμα, το 1212 υπήρξε η επονομαζόμενη “Σταυροφορία Παιδιών”, η πομπή δηλαδή εκατοντάδων παιδιών από ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως από την Γερμανία και την Γαλλία προς τους Αγίους Τόπους. 

Η εκμετάλλευση, ωστόσο, των ανηλίκων συνεχίστηκε έως και σήμερα με τη διεθνή κοινότητα να κινητοποιείται και -πέρα από τις σχετικές προβλέψεις στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 και στα Πρόσθετα Πρωτόκολλά τους (1977)- να προχωρά στην θέσπιση και υιοθέτηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού το 1989. Σκοπός υπήρξε η εξασφάλιση της προστασίας των παιδιών από κάθε είδους εκμετάλλευση και η προάσπιση των δικαιωμάτων τους εν γένει. Ωστόσο, το εν λόγω κείμενο δεν επικεντρώνεται σε όλα τα είδη εκμετάλλευσης, αλλά αναφέρεται μόνο στην στρατολόγηση των παιδιών και στις υποχρεώσεις των εμπολέμων για την προστασία τους, σε περιπτώσεις που βρεθούν υπό ανάλογες καταστάσεις.

Χρήσιμο είναι να αναφερθεί, πριν από τα επιμέρους άρθρα της Σύμβασης, ο ορισμός για τα παιδιά που μετέχουν σε στρατιωτικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με το Άρθρο 2.1, λοιπόν, των Αρχών του Παρισιού (2007), “ένα παιδί, που σχετίζεται με ένοπλες ομάδες και ένοπλες δυνάμεις” αναφέρεται σε “κάθε ανθρώπινο όν ηλικίας κάτω των 18 ετών, το οποίο είναι μέλος κάθε είδους τακτικών ή άτακτων ενόπλων δυνάμεων ή ομάδων, οποιουδήποτε φύλλου, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα, συμπεριλαμβανομένης αυτής του μάγειρα, του αχθοφόρου, του κατασκόπου, του σεξουαλικού συντρόφου”. 

Οι προαναφερθείσες Αρχές αποτελούν μη δεσμευτικό κείμενο (soft law) και έναν λεπτομερή οδηγό που καταρτίστηκε υπό την αιγίδα της UNICEF σε συνέχεια των Αρχών και Βέλτιστων Πρακτικών του Cape Town  του 1997 (σελ. 4 των Αρχών), ωστόσο τυγχάνουν ευρείας αποδοχής από τα κράτη.

Δυστυχώς, όμως, το γεγονός ότι η στρατολόγηση ανηλίκων και η συμμετοχή τους σε ένοπλες συρράξεις συνεχίζεται μέχρι και σήμερα σε χώρες, όπως η Συρία και την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, μόνο ανησυχία μπορεί να προκαλέσει, καθώς τίθεται σε κίνδυνο η σωματική τους ακεραιότητα και καταστρατηγείται κάθε δικαίωμά τους για ένα υγιές και ασφαλές περιβάλλον και για εκπαίδευση. Την ανησυχία αυτή συμμερίστηκε η διεθνής κοινότητα και στην προσπάθεια κατευνασμού τέτοιων πρακτικών (και όχι μόνο) προχώρησε στην σύνταξη και υπογραφή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989).

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989)

Η διεθνής κοινότητα δεν έμεινε, λοιπόν, εντελώς άπραγη απέναντι στο φαινόμενο τόσο της εκμετάλλευσης γενικά, όσο και της στρατολόγησης των παιδιών ειδικά. Έχοντας ως βάση τις αξίες της ελευθερίας, της ισότητας και της ειρήνης και με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών συντάχθηκε και υιοθετήθηκε το πρώτο δεσμευτικό κείμενο αναφορικά με τα δικαιώματα του παιδιού, η Σύμβαση του 1989 (πηγή εδώ).

Αναλυτικότερα, το Άρθρο 1 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 20 Νοεμβρίου του 1989 και  η χώρα μας επικύρωσε 3 χρόνια αργότερα, στις 2 Δεκεμβρίου 1992, με τον Νόμο 2101/1992 – ΦΕΚ 192/Α/2-12-1992, κατοχυρώνει τον ακόλουθο ορισμό:

“Παιδί θεωρείται κάθε ανθρώπινο όν μικρότερο των δεκαοκτώ ετών, εκτός εάν η ενηλικίωση επέρχεται νωρίτερα, σύμφωνα με την ισχύουσα για το παιδί νομοθεσία.” 

Σκοπός της Σύμβασης είναι η προστασία των παιδιών από πρακτικές και μορφές εκμετάλλευσης, κακομεταχείρισης ή αδικίας εν γένει, όπως αυτές της παιδικής εργασίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και η κατοχύρωση μιας ποιοτικής και αξιοπρεπούς πορείας ζωής μέχρι και την ενηλικίωση, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από το Άρθρο 36, που αναφέρεται στην υποχρέωση των συμβαλλόμενων κρατών να “προστατεύουν το παιδί από κάθε άλλη μορφή εκμετάλλευσης επιβλαβή για οποιαδήποτε πλευρά της ευημερίας του”. 

Η στρατολόγηση και η συμμετοχή σε στρατιωτικές ή παραστρατιωτικές οργανώσεις εμπίπτει στην παραπάνω κατηγορία πρακτικών. Σύμφωνα με την Save the Children, αν και είναι αδύνατον να υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός, εφόσον δεν υπάρχουν αξιόπιστα αρχεία, μεταξύ του 2005 και του 2018, υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 65,081 παιδιά συμμετείχαν σε ένοπλες συγκρούσεις (πηγή εδώ) και για αυτό στο Άρθρο 38, γίνεται σαφής αναφορά στις ένοπλες συρράξεις αναφορικά με τα παιδιά και καθορίζονται οι υποχρεώσεις των κρατών απέναντί τους. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι:

“1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να σέβονται και να διασφαλίζουν το σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που εφαρμόζονται σε αυτά σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης, και των οποίων η προστασία επεκτείνεται στα παιδιά.

 2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα δυνατά μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα πρόσωπα κάτω των δεκαπέντε ετών δεν θα συμμετέχουν άμεσα στις εχθροπραξίες. 

3. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη απέχουν από την επιστράτευση στις ένοπλες δυνάμεις τους κάθε προσώπου κάτω των δεκαπέντε ετών. Κατά την επιστράτευση ανάμεσα σε πρόσωπα άνω των δεκαπέντε ετών αλλά κάτω των δεκαοκτώ ετών, τα Συμβαλλόμενα Κράτη προσπαθούν να δίνουν προτεραιότητα στα πρόσωπα μεγαλύτερης ηλικίας. 

4. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη, σύμφωνα με την υποχρέωση που έχουν, δυνάμει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, να προστατεύουν τον άμαχο πληθυσμό σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης, παίρνουν όλα τα δυνατά μέτρα για την προστασία και τη φροντίδα των παιδιών, που θίγονται από την ένοπλη σύρραξη.” 

Έμμεση αναφορά που απαγορεύει την στράτευση των παιδιών γίνεται και μέσω του Άρθρου 32 της Σύμβασης, που υποχρεώνει τα κράτη να αναγνωρίσουν στα παιδιά το δικαίωμα προστασίας από οποιαδήποτε μορφή οικονομικής εκμετάλλευσης και από εργασίες που θέτουν σε κίνδυνο την σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα, καθώς και την εκπαίδευσή τους (Tiefenbrun, σελ 440). Φυσικά, η εκπαίδευση, οι συγκρούσεις και οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν χώρα μεταξύ αντιμαχόμενων μερών, μπορούν να θέσουν ένα παιδί σε κίνδυνο και υπό ορισμένες περιπτώσεις, το τελευταίο να τραυματιστεί θανάσιμα. Υπό αυτό το πρίσμα η στρατολόγηση εντάσσεται εμμέσως  στις δραστηριότητες του Άρθρου 32. 

Σύμφωνα με την Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) τα παιδιά προτιμώνται, γιατί είναι ευκολότερο να χειραγωγηθούν και δεν έχουν πλήρως ανεπτυγμένη την αίσθηση του κινδύνου. Επίσης, είναι ευκολότερο να χρησιμοποιηθούν για κατασκοπεία και μεταφορά μηνυμάτων (σελ 4). Ωστόσο, υπάρχουν και εξωτερικοί παράγοντες που ωθούν τα παιδιά στην στρατολόγηση, όπως η φτώχεια (Kohrt κ.α, abstract)

Ιδιαίτερη μνεία χρήζει και το ζήτημα τον κοριτσιών Παιδιών Μαχητών. Συνήθως, τα ανήλικα κορίτσια μέσα στους κόλπους των στρατιωτικών και παραστρατιωτικών οργανώσεων, αναγκάζονται να επιτελέσουν και έναν ακόμα ρόλο. Τον ρόλο των σεξουαλικών συντρόφων, γεγονός που -ως είναι φυσικό- έχει επίπτωση στην σωματική και ψυχική τους υγεία (ICRC, σελ 4). Μάλιστα, έχουν συμβεί κατά καιρούς πολλά περιστατικά απαγωγών μεγάλων αριθμών κοριτσιών για τον σκοπό αυτό. Χαρακτηριστικό  παράδειγμα πρακτικών απαγωγής αποτελεί η Νιγηρία, καθώς το 2014 στην πόλη Chibok πραγματοποιήθηκε η απαγωγή 276 κοριτσιών από την Boko Haram, με τα 100 κορίτσια να αγνοούνται ακόμα και σήμερα.

Η Σύμβαση περιέχει πρόβλεψη για τέτοιους είδους περιστατικά στο Άρθρο 34, το οποίο ορίζει οτι “Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατεύσουν το παιδί από κάθε μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης και σεξουαλικής βίας. Για το σκοπό αυτόν, τα Κράτη, ειδικότερα, παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε εθνικό, διμερές και πολυμερές επίπεδο για να εμποδίσουν: α. την παρακίνηση ή τον εξαναγκασμό των παιδιών σε παράνομη σεξουαλική δραστηριότητα, β. την εκμετάλλευση των παιδιών για πορνεία ή για άλλες παράνομες σεξουαλικές δραστηριότητες, γ. την εκμετάλλευση των παιδιών για την παραγωγή θεαμάτων ή υλικού πορνογραφικού χαρακτήρα.”. Το γεγονός, όμως ότι τέτοιου είδους πρακτικές συνεχίζονται ακόμα, έρχεται σε ευθεία αντίθεση και με το Άρθρο 35, που επιτάσσει  “τα Συμβαλλόμενα Κράτη να παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε εθνικό, διμερές και πολυμερές επίπεδο για να εμποδίσουν την απαγωγή, την πώληση ή το δουλεμπόριο παιδιών για οποιονδήποτε σκοπό και με οποιαδήποτε μορφή”.

Ένα ακόμα άρθρο της Σύμβασης που χρειάζεται να αναφερθεί είναι το Άρθρο 37. Δεν αναφέρεται μεν ρητά στην θέση των παιδιών στις ένοπλες συρράξεις, ωστόσο αναφέρεται στα βασανιστήρια και την στέρηση της ελευθερίας ενηλίκων, δύο φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα πολύ συχνά σε αυτό το context. Συγκεκριμένα, όμως, τα κράτη που την έχουν επικυρώσει, οφείλουν να δρουν με τρόπο τέτοιο, ώστε: 

“α. κανένα παιδί να μην υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε άλλες σκληρές, απάνθρωπες ή εξευτελιστικές τιμωρίες ή μεταχείριση. Θανατική ποινή ή ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα απελευθέρωσης δεν πρέπει να απαγγέλλονται για παραβάσεις, τις οποίες έχουν διαπράξει πρόσωπα κάτω των δεκαοκτώ ετών, 

β. κανένα παιδί να μην στερείται την ελευθερία του κατά τρόπο παράνομο ή αυθαίρετο. Η σύλληψη, κράτηση ή φυλάκιση ενός παιδιού πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να μην αποτελεί παρά ένα έσχατο μέτρο και να είναι της μικρότερης δυνατής χρονικής διάρκειας, 

γ. κάθε παιδί που στερείται την ελευθερία να αντιμετωπίζεται με ανθρωπισμό και με τον οφειλόμενο στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου σεβασμό, και κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ηλικίας του. Ειδικότερα, κάθε παιδί που στερείται την ελευθερία θα χωρίζεται από τους ενήλικες, εκτός εάν θεωρηθεί ότι είναι προτιμότερο να μη γίνει αυτό για το συμφέρον του παιδιού, και έχει το δικαίωμα να διατηρήσει την επαφή με την οικογένειά του δι’ αλληλογραφίας και με επισκέψεις, εκτός εξαιρετικών περιστάσεων, 

δ. τα παιδιά που στερούνται την ελευθερία τους να έχουν το δικαίωμα για ταχεία πρόσβαση σε νομική ή σε άλλη κατάλληλη συμπαράσταση, καθώς και το δικαίωμα να αμφισβητούν τη νομιμότητα της στέρησης της ελευθερίας τους ενώπιον ενός δικαστηρίου ή μιας άλλης αρμόδιας, ανεξάρτητης και αμερόληπτης αρχής, και για τη λήψη μιας ταχείας απόφασης πάνω σ’ αυτό το ζήτημα.”

Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο αναφορικά με τη συμμετοχή των παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις (2000)

Έπειτα από την παραπάνω αναφορά στην Σύμβαση, είναι χρήσιμο να αναφερθεί και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο, που θεσπίστηκε επικουρικά της Συμβασης σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, το 2000. Λόγω του ότι η ύπαρξη Παιδιών Μαχητών δεν περιοριζόταν, παρά το ότι η Σύμβαση του 1989 είχε ήδη υπογραφεί και επικυρωθεί από τις περισσότερες χώρες του πλανήτη, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών προχώρησε στην υιοθέτηση του  “Προαιρετικού πρωτοκόλλου στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αναφορικά με τη συμμετοχή των παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις” (A/RES/54/263).

Το Πρωτόκολλο, σε αντίθεση με την Σύμβαση, εστιάζει και γίνεται αυστηρότερο ως προς την ηλικία των παιδιών που μπορούν να συμμετέχουν στο πεδίο της μάχης ως Μαχητές. Αυξάνει, δηλαδή, το κατώτερο όριο ηλικίας για την άμεση συμμετοχή σε εχθροπραξίες, την  στρατολόγηση είτε από εθνικούς στρατούς, είτε από μη κυβερνητικές οργανώσεις από τα δεκαπέντε στα δεκαοκτώ έτη.

Με τα Άρθρα 1 και 2 αντίστοιχα καλεί τα κράτη μέλη να “λαμβάνουν κάθε εφικτό μέτρο για να εξασφαλίζουν ότι τα μέλη των ενόπλων δυνάμεων τους που δεν έχουν κλείσει ακόμη τα 18 δεν θα λαμβάνουν άμεσα μέρος σε εχθροπραξίες” και να “εξασφαλίζουν ότι πρόσωπα που δεν έχουν κλείσει ακόμη τα 18 δεν θα επιστρατεύονται υποχρεωτικά στις ένοπλες δυνάμεις τους”. 

Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία διάταξη που να αναφέρεται στην έμμεση στρατολόγηση, επομένως δεν παρέχεται καμία προστασία σε παιδιά που επιτελούν επικουρικούς ρόλους στις συγκρούσεις, αλλά και μέσα στα στρατεύματα. Ένα τέτοιο παράδειγμα έμμεσης συμμετοχής, είναι τα κορίτσια, που κακοποιούνται σεξουαλικά από μαχητές, όπως αναφέρεται ανωτέρω.

Επιπλέον, στο άρθρο 3 υπάρχει πρόβλεψη και για την εθελοντική κατάταξη των παιδιών. Το εν λόγω άρθρο  προβλέπει το εξής: “τα κράτη θα αυξήσουν την ελάχιστη ηλικία για την εθελοντική κατάταξη προσώπων στις εθνικές τους ένοπλες δυνάμεις από εκείνη που ορίζεται στο άρθρο 38 παράγραφος 3 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές που περιλαμβάνονται σε αυτό το άρθρο και αναγνωρίζοντας ότι σύμφωνα με τη Σύμβαση πρόσωπα κάτω της ηλικίας των 18 ετών δικαιούνται ειδικής προστασίας«. 

Ωστόσο, δημιουργείται ανησυχία αναφορικά με το κατά πόσο μπορεί το κράτος να επιβεβαιώσει ότι η κατάταξη είναι πράγματι εθελοντική. Σε καθεστώς συγκρούσεων, φτώχειας, βίας, υπάρχει κίνδυνος μια τέτοια απόφαση είτε να παρακινείται από τρίτους λ.χ για οικονομικούς λόγους, καθώς τα παιδιά είναι ευάλωτα, είτε από την άγνοια ή απόγνωση των ίδιων των παιδιών.

Στην προσπάθεια καταπολέμησης τέτοιων προβλημάτων στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, δίνονται τέσσερα στοιχεία για να θεωρηθεί η κατάταξη εθελοντική: “(α) αυτή η κατάταξη είναι γνήσια εθελοντική, (β) αυτή η κατάταξη πραγματοποιείται με την εν γνώσει συγκατάθεση των γονέων ή νόμιμων κηδεμόνων του προσώπου, (γ) αυτά τα πρόσωπα έχουν πληροφορηθεί πλήρως τα καθήκοντα που περιλαμβάνονται σε μία τέτοια στρατιωτική θητεία, (δ) αυτά τα πρόσωπα παρέχουν αξιόπιστη απόδειξη της ηλικίας τους πριν γίνουν δεκτά στις εθνικές ένοπλες δυνάμεις”. Ωστόσο, ο προβληματισμός παραμένει λόγω της φύσης της κατάστασης, καθώς τις περισσότερες φορές μιλάμε για εμπόλεμες περιοχές και για παιδιά που έχουν μείνει χωρίς τις οικογένειές τους, άρα υπάρχει αδυναμία τήρησης της εγγύησης β, και δ, αφού υπό τέτοιες συνθήκες, είναι δύσκολο να βρεθούν τα νόμιμα έγγραφα. Έτσι, τα παιδιά μένουν απροστάτευτα και έρμαιο στα χέρια των στρατιωτικών οργανώσεων, με κίνδυνο να εξαναγκαστούν σε στρατολόγηση, πείθοντάς τα ότι είναι εθελοντική καταπατώντας με αυτό τον τρόπο τα δικαιώματά τους.

Από την παραπάνω αναφορά στα άρθρα της Σύμβασης προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ύπαρξη Παιδιών Μαχητών δεν είναι ανεκτή. Εξ ου και οι νομοθετικές προσπάθειες για την προστασία τους. Παρόλα αυτά, τα στατιστικά επιβεβαιώνουν ότι η καταπολέμηση του φαινομένου παραμένει δύσκολη. 

Πιο συγκεκριμένα, το 2018, στην ετήσια έκθεση του Child Soldiers International, αναγράφεται πως από το 2016 έως και το 2018 σε τουλάχιστον 18 συρράξεις ανά την υφήλιο συμμετέχουν παιδιά και 56 ένοπλες ομάδες, αλλά και κρατικές δυνάμεις έχουν επικριθεί από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για αυτό. Στην έκθεση αναφέρεται το παράδειγμα του Νοτίου Σουδάν, με καταγεγραμμένες 19.000 συμμετοχές ανηλίκων τα τελευταία τέσσερα έτη και της Κεντρικής Αφρικής με 14.000 τα τελευταία έξι έτη (σελ 3). 

Στις 15 Ιουνίου του 2020, στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ, τα στατιστικά της παιδικής συμμετοχής σε ένοπλες συρράξεις παραμένουν υψηλά. Επιβεβαιώθηκαν πάνω από 25.000 παραβιάσεις των παιδικών δικαιωμάτων, κυρίως από παραστρατιωτικές οργανώσεις. 7.747 παιδιά επιβεβαιωμένα επιστρατεύτηκαν, με κάποια να μην ξεπερνούν την ηλικία των 6 ετών, ενώ επιβεβαιώθηκαν πάνω από 10.000 θάνατοι ανηλίκων. Σημειώθηκαν 4.400 επεισόδια άρνησης ή και παρεμπόδισης της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τα παιδιά, ενώ έγιναν επιθέσεις σε 979 σχολεία (σελ 2-3).

Επίλογος

Η συμμετοχή των παιδιών, ανεξαρτήτως φύλου, άμεσα ή έμμεσα, αναγκαστικά ή εθελοντικά σε συρράξεις, παραστρατιωτικές οργανώσεις ή και εθνικούς στρατούς, καταστρατηγεί κάθε ατομικό τους δικαίωμα. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι η συγκεκριμένη πρακτική συνεχίζεται, φανερώνει ότι το νομικό πλαίσιο δεν είναι αρκετό. Η Σύμβαση του 1989 και το Πρωτόκολλο του 2000, αν και ρυθμίζουν σημαντικά ζητήματα, δεν έχουν καταφέρει να περιορίσουν αισθητά το φαινόμενο.

Η προστασία των παιδιών εξαρτάται από το εκάστοτε κράτος, αλλά και από την συνεργασία των ίδιων των κρατών μεταξύ τους, τόσο σε περιφερειακό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Χρήσιμη θα ήταν και η εντατικοποίηση της προσπάθειας, με Οργανισμούς, όπως η UNICEF, η οποία μάλιστα το 2014 υλοποίησε την καμπάνια  Children, Not Soldiers με σκοπό την επίτευξη παγκόσμιου consensus για την απαγόρευση της συμμετοχής των παιδιών σε συγκρούσεις, ως στρατιώτες. Η καμπάνια είχε ως περιοχές-στόχο την Μυανμάρ, την Υεμένη, το Τσαντ, το Σουδάν, την Σομαλία, την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και το Αφγανιστάν, ωστόσο έληξε δύο χρόνια αργότερα χωρίς τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Πρόκειται, λοιπόν, για ένα πολύπλοκο και λεπτό ζήτημα, που χρειάζεται μια επίσης πολύπλοκη λύση. Ο οριστικός τερματισμός των συρράξεων φαντάζει ουτοπικός, η συνεργασία, όμως, κρατών και οργανισμών σε ένα στενότερο επίπεδο, με καμπάνιες ενημέρωσης, αποστολές ελέγχου, ίδρυση ιδρυμάτων τόσο για εκπαίδευση, όσο και για προστασία ανηλίκων, θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά της ύπαρξη του φαινομένου. Η αυστηροποίηση των κανόνων, για παράδειγμα με την θέσπιση άρθρου για την έμμεση συμμετοχή, θα ήταν επίσης χρήσιμη, καθώς θα μπορούσαν να τεθούν κριτήρια αναγνώρισης τέτοιους είδους συμμετοχής, με στόχο την αποτροπή και την εξάλειψή της. Τέλος, εφόσον τα προαναφερθέντα στατιστικά αποδεικνύουν ότι τα παιδιά είναι ακόμα ευάλωτα σε εμπόλεμες καταστάσεις, η κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους και η θέσπιση μηχανισμών προστασίας χρειάζεται να γίνει εντατικότερη, συλλογική και ταχύτερη.

Νομικά Κείμενα

Resolution adopted by the General Assembly(A/RES/54/263). Διαθέσιμο εδώ.

Αναφορά Child Soldiers International, 2018. Διαθέσιμη εδώ. 

Αναφορά Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ, 2020. Διαθέσιμη εδώ.

Αρχές και Βέλτιστες Πρακτικές του Cape Town, 1997. Διαθέσιμο εδώ.

Αρχές του Παρισιού, 2007. Διαθέσιμο εδώ  

Νόμος 2101/1992 -ΦΕΚ 192/Α/2-12-1992. Διαθέσιμο εδώ.

Προαιρετικό πρωτόκολλο στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αναφορικά με τη συμμετοχή των παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις, 2000. Διαθέσιμο εδώ.

Σύμβαση για τα δικαιώματα του Παιδιού, 1989. Διαθέσιμη εδώ. 

Βιβλία 

Kohrt A.B κ.α, “International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), 2015. Διαθέσιμο εδώ. 

Αρθρογραφία

bbc.com, 2017, “Nigeria Chibok abductions: What we know”. Διαθέσιμο εδώ.

childrenandarmedconflict.un.org, 2014,  “Children, Not Soldiers”. Διαθέσιμο εδώ.

humanium.org, “Convention of the rights of the children”. Διαθέσιμο εδώ. 

icrc.org, “Child Soldiers and other children associated with armed forces and armed groups”. Διαθέσιμο εδώ.

kidotfestival.com, 2020, “ Ημέρα της Ερυθράς Χειρός”. Διαθέσιμο εδώ. 

Savethechildren.org, “Child Soldiers: The Tragic End of Childhood for Boys and Girls in Conflict”. Διαθέσιμο εδώ. 

Tiefenburn S, 2007, “Child Soldiers, Slavery and the Trafficking of Children”. Διαθέσιμο εδώ.  

unicef.org, “children not soldiers”. Διαθέσιμο εδώ.

Μανατάκης Δ, 2017, “ Η Σταυροφορία των Παιδιών: Η άγνωστη Σταυροφορία”. Διαθέσιμο εδώ.   

Ιστοσελίδες Μ.Κ.Ο 

Child Soldiers International. Διαθέσιμο εδώ.

Save the children. Διαθέσιμο εδώ. 

UNICEF. Διαθέσιμο εδώ. 

Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού. Διαθέσιμο εδώ.