Πηγή εικόνας: εδώ

Του Δημήτρη Δερμιτζάκη, μέλους της Ομάδας Αρθρογραφίας

Μπορεί το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γαλλίας, και δη στην Αφρική, να είναι εν πολλοίς γνωστό. Ωστόσο, λίγα γνωρίζουμε για την παρουσία της ευρωπαϊκής αυτής δύναμης (της ισχυρότερης στρατιωτικά στην ΕΕ) σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, όπως κυρίως στο Μάλι, το Νίγηρα και το Τσαντ. Πέραν της στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή, η Γαλλία διατηρεί οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με καθεστώτα της Δυτικής Αφρικής, καθώς το νόμισμα των χωρών της “Financial Community of Africa” (FCA), το φράγκο, υπόκειται σε νομισματική πολιτική που ασκείται από τη Γαλλία, και κατ’ επέκταση από το ευρώ.

Πηγή: Wikipedia: Με πράσινο, οι χώρες που χρησιμοποιούν το “δυτικο-αφρικανικό” φράγκο. Με κόκκινο αυτές που χρησιμοποιούν το “κεντρο-αφρικανικό” φράγκο

Παράλληλα, με την οικονομική και εμπορική ισχύ που προβάλλει η Γαλλία στην Αφρική, ο Πρόεδρος Μακρόν έχει εισαγάγει και τη γαλλική γλώσσα ως μοχλό ήπιας ισχύος. Το γαλλικό κράτος χορηγεί 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την προώθηση των γαλλικών παγκοσμίως, με έμφαση στην Αφρική, χτίζοντας σχολεία και ιδρύματα.

Πηγή: RT. Μακρόν: “τα Γαλλικά θα γίνουν η υπ’ αριθμόν ένα γλώσσα στην Αφρική”

Μάλι: Οι ετερογενείς στασιαστές στην περιοχή Αχαγουάντ

Ορόσημο για την πρόσφατη ιστορία της παρουσίας της Γαλλίας στην περιοχή αποτελεί η επέμβαση στο Μάλι, το 2013. Η χώρα που κλονίστηκε πρώτα από το πραξικόπημα του 2012, επιχείρησε να συγκρατήσει μια εξέγερση που ξέσπασε αμέσως μετά στο βόρειο τμήμα της, περιοχή γνωστή και ως Αζαγουάντ, πριν εξαπλωθεί στο κέντρο και στα γειτονικά κράτη (Μπουρκίνα Φάσο και Νίγηρα). Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η κρίση στο Μάλι εκτροχιάστηκε αλυσιδωτά με την ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη. Ο ένοπλος αγώνας για ανεξαρτησία αναζωπυρώθηκε όταν οι μισθοφόροι μαχητές Τουαρέγκ (λαός που κατοικεί στην περιοχή), που είχαν ταχθεί στο πλευρό του Καντάφι, επέστρεψαν στο βόρειο Μάλι. Εκεί, κατέλαβαν στρατηγικής σημασίας εκτάσεις, φέρνοντας επιπλέον μαζί τους και βαρύ οπλισμό. Πρωταγωνιστές αυτής της εξέγερσης ήταν η οργάνωση “National Movement for the Liberation of Azawad” (NMLA). Η οργάνωση εξαρχής κατηγορήθηκε από την κυβέρνηση του Μάλι ότι έχει δεσμούς με την Αλ Κάιντα, κάτι που αρνείται. Ωστόσο, πράγματι αρχικά συμμάχησε με ισλαμικές οργανώσεις της περιοχής, φανερά προσκείμενες στην εν λόγω οργάνωση (Άνσαρ Ντιν, Αλ Κάιντα του Ισλαμικού Μαγκρέμπ). 

Οι ιδεολογικές της διαφορές με τους ισλαμιστές συμμάχους της όμως δεν άργησαν να φανούν, καθώς η ίδια η NMLA είχε, ως αντικειμενικό της σκοπό, την ίδρυση ενός ανεξάρτητου, κοσμικού κράτους στο βόρειο Μάλι. Οι διαφωνίες, με αποκορύφωμα την επιβολή του ισλαμικού νόμου της σαρία από τους ισλαμιστές στο βόρειο Μάλι, έφεραν τα δύο στρατόπεδα των αυτονομιστών αντιμέτωπα στη μάχη του Γκάο, στις 26 Ιουνίου του 2012. Εκεί η NMLA υπέστη ήττα κατά κράτος, με αποτέλεσμα την απώλεια της κυριαρχίας της στην περιοχή. Με την επέμβαση της Γαλλίας στο Μάλι, η οργάνωση δεν άργησε να ταχθεί στο πλευρό της Γαλλίας «για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας στο Αχαγουάντ». Μετά από έκκληση για διεθνή βοήθεια από το Μάλι, η Γαλλία παρενέβη στρατιωτικά στη χώρα τον Ιανουάριο του 2013.

Από την επιχείρηση “Serval” στο Μάλι, στην επιχείρηση “Barkhane” με στόχο τη ζώνη του Σαχέλ

Η επέμβαση αυτή, που τυπικά έχει πλέον δώσει τη θέση της στην επιχείρηση Barkhane, είχε ως επίσημο στόχο την αναχαίτιση των ισλαμιστών στο Μάλι και τη διάσωση της χώρας από βέβαιη διάλυση. Περισσότεροι από 4.000 βαριά οπλισμένοι στρατιώτες των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων εστάλησαν στο Μάλι, ενώ την επιχείρηση συνόδευε πλήθος ιπτάμενων και χερσαίων μέσων από τη Γαλλία αλλά και τις γύρω αφρικανικές χώρες. Ελικόπτερα, μαχητικά Μιράζ 2000 και Ραφάλ, καθώς και άλλα βοηθητικά αεροσκάφη απογειώθηκαν από τη βάση του γαλλικού στρατού στο Τσαντ. Χώρες όπως το Βέλγιο, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Σουηδία έσπευσαν να συνδράμουν ποικιλοτρόπως, κατόπιν έκκλησης των Γάλλων.

Η επιχείρηση Barkhane, από την άλλη, ξεκίνησε την 1η Αυγούστου του 2014 περιλαμβάνοντας την ευρύτερη ζώνη του Σαχέλ, με τη διακρατική συνεργασία των χωρών του G5 Sahel (Τσαντ, Νίγηρα, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο και Μαυριτανία), με 5.000 Γάλλους στρατιώτες. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο Ολάντ, η αποστολή αυτή στόχευε να αποτελέσει τον πυλώνα της γαλλικής αντιτρομοκρατικής δράσης στην περιοχή, “μπλοκάροντας” την- άλλοτε ελεύθερη- δίοδο ισλαμιστών μαχητών και πολεμικού υλικού μεταξύ Λιβύης και Ατλαντικού ωκεανού. Επίσης, εντατική ήταν και η εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων των χωρών της περιοχής, ειδικά του Μάλι, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερότητα και η ασφάλεια για τη Γαλλία από την απειλή του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η Γαλλία μετρά 53 νεκρούς στρατιώτες, ενώ το Μάλι εκατοντάδες. 

Η προσεχής λήξη της γαλλικής αποστολής με στόχο τη “διεθνοποίηση” της επέμβασης στο Σαχέλ: Η Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία

«Θα θέσουμε τέλος στην επιχείρηση Barkhane το πρώτο τρίμηνο του 2022 με τακτικό τρόπο», δήλωσε ο Μακρόν, με τη νωπή πείρα από τη χαοτική αποχώρηση των Αμερικανικών και των συμμαχικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν. Παράλληλα, ξεκαθάρισε ότι δεν θα εγκαταλείψει τους Αφρικανούς εταίρους και ότι η Γαλλία θα συνεχίσει να πολεμάει τις ομάδες που συνδέονται με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος.

Η παρουσία της Γαλλίας στην περιοχή Σαχέλ θα συνεχιστεί με 3.000 στρατιώτες, ως μέρος της λεγόμενης διεθνούς “Takuba Task Force” στην οποία οι Γάλλοι στρατιώτες θα αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά». Ήδη η Ε.Ε. συμμετέχει με χώρες όπως η Τσεχία, η Εσθονία και η Ουγγαρία. Η μελλοντική ανάμιξη και της Ελλάδας για πολλούς φαντάζει αναπόφευκτη, πολλώ δε μάλλον όταν το Σαχέλ αναφέρεται ρητά στο Άρθρο 18 (ι) της ελληνογαλλικής συμφωνίας: «Συμμετοχή σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, τις υπό γαλλική διοίκηση επιχειρήσεις στο Σαχέλ.». Κάτι τέτοιο θα αποτελέσει σίγουρα τομή για το αμυντικό δόγμα της χώρας, καθώς θα την αναμείξει βαθιά στη δίνη σφοδρών αναμετρήσεων με τζιχαντιστικές οργανώσεις. 

Το περιβάλλον είναι ήδη εχθρικό για τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, με τη δυσανασχέτηση του λαού του Μάλι έναντι της Γαλλίας να εντείνεται συνεχώς. Για κάποιους άλλους, ωστόσο, τίθενται οι βάσεις για την ανάδειξη της Ευρώπης ως ενός, “απογαλακτισμένου” από τις ΗΠΑ, γεωπολιτικού παίκτη, με το Σαχέλ να αποτελεί την “ευρωπαϊκή Μέση Ανατολή”. 

Επιλογικά, ιδιαίτερη σημασία για τις εξελίξεις που επίκεινται αναμένεται να έχει η διαδοχή της προεδρίας της Ε.Ε. από τη Σλοβενία στη Γαλλία το ερχόμενο εξάμηνο, στο οποίο θα συγκληθεί Σύνοδος Κορυφής για την ευρωπαϊκή άμυνα από την Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, μαζί με τον Εμανουέλ Μακρόν.

Πηγές

France is one step closer to withdrawal from Mali (2021). Africanews. Retrieved from here. 

France sets up anti-Islamist force in Africa’s Sahel (2014). BBC News. Retrieved from here. 

French troops quit key base in Timbuktu, marking turning point in Mali mission (2021). FRANCE24. Retrieved from here .

Orphans of Sahara (n.d.). Al Jazeera. Retrieved from here. 

Pollet, M. & Moussu, N. (2021). Marcon presents France’s EU Council presidency priorities. Euractiv. Retrieved from here.

Why the war against jihadists in Mali is going badly (2021). The Economist. Retrieved from here.

logo_transparent

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.