Πηγή: http://www.wordpress.org

Από την Δήμητρα Κιούση, μέλος της Ομάδας Συνεντεύξεων   

Παραχωρήθηκε συνέντευξη ως προς την ανωτέρω θεματική στις 3 Μαρτίου 2022, με συνεντευξιαζόμενο τον κ. Γρηγόριο Τσάλτα, ομότιμο καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και τέως Πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου.

Δεδομένης της πολύχρονης ακαδημαϊκής και ερευνητικής σας εμπειρίας σε θέματα διεθνούς δικαίου, γνωρίζετε ότι οι σχέσεις Ε.Ε.-Αφρικής ανέκαθεν ερείδονταν στη βάση της αλληλεγγύης και της καλόπιστης συνεργασίας ήδη από το 1964, με τη Σύμβαση του Γιαουντέ, κι αργότερα με τη Σύμβαση της Λομέ και της Συμφωνίας της Κοτονού, που είναι σε ισχύ έως το 2023. Κατά την γνώμη σας, σε ποιο βαθμό εκτιμάτε ότι το προαναφερθέν δικαιικό πλέγμα συνετέλεσε στην εκ νέου διαμόρφωση της εταιρικής σχέσης Ε.Ε.-Αφρικής υπό το πρίσμα της πρωτοβουλίας ‘’Global Europe’’;

Καλησπέρα, κα Κιούση. Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Θα μου επιτρέψετε, προτού απαντήσω στο ερώτημά σας, να εκφράσω την αλληλεγγύη μου προς τον ουκρανικό λαό για τα δεινά τα οποία περνάει και να καταδικάσω την στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας, η οποία παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο. Παρά την εμφανώς τραγική τρέχουσα κατάσταση, το αφρικανικό ζήτημα παραμένει διαχρονικό, με πολλαπλές προεκτάσεις, και επίκαιρο, μεταξύ άλλων παράλληλα σοβαρών ζητημάτων στη διεθνή κοινότητα. Γι’ αυτό τον λόγο, έκανα αμέσως αποδεκτή την πρόσκλησή σας να συμμετάσχω στην εν λόγω συνέντευξη. Όπως προ είπα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αφρική είναι αμέτρητα και διαχρονικά. Παλαιότερα, η τότε Ε.Ο.Κ. και νυν Ε.Ε. είχε προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τα όποια ανακυπτόμενα προβλήματα στην Αφρική, μέσω της διαμόρφωσης ενός κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι, ήδη από την εποχή της Γιαουντέ και στη συνέχεια της Λομέ, η Ε.Ε. απαρτιζόταν από κράτη-μέλη με έντονο αποικιοκρατικό παρελθόν στη συγκεκριμένη ήπειρο. Επομένως, τούτα τα κράτη θεωρούσαν υποχρέωσή τους να επιδείξουν πλέον «ανθρώπινη αλληλεγγύη» με τη μορφή βοήθειας στους αφρικανικούς λαούς, ώστε να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους, κυρίως μετά την κατάρρευση του αποικιοκρατικού συστήματος, τη δεκαετία του 1960. Οι διαχρονικές θεσμικές πρωτοβουλίες όπως είπα, (Γιαουντέ, Λομέ και Κοτονού) έδωσαν ορισμένα απτά αποτελέσματα. Συνέβαλαν πρωτίστως στην ενδυνάμωση των σχέσεων Ε.Ε.-Αφρικής, προβλέποντας τη λήψη δέσμης απαιτούμενων μέτρων, αποσκοπώντας στην διατήρηση μιας μακροπρόθεσμης, βιώσιμης συνεργασίας. Όπως γίνεται αντιληπτό, τα αποτελέσματα των ανωτέρω πρωτοβουλιών καθίστανται ουσιαστικά ορατά, δεδομένου ότι, κατά την εποχή της από-αποικιοποίησης, τα αφρικανικά κράτη και όχι αποκλειστικά της αφρικανικής χερσαίας μάζας αλλά και πέριξ αυτής, ήτοι τα νησιωτικά, αντιμετώπισαν επιτυχώς το ζήτημα της βιώσιμης ανάπτυξης στη βάση της προώθησης και εξέλιξης των τριών γνωστών πυλώνων. Πριν το 1992, η έννοια της ανάπτυξης ήταν μονοδιάστατα ταυτόσημη με την οικονομική ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο, και όχι και με την κοινωνική και περιβαλλοντική της έκφανση, που αποτελούν τους δύο συμπληρωματικούς πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης, ιδίως μετά τη Συνδιάσκεψη του Ο.Η.Ε για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (Ρίο 1992). Δεν αφορά δηλαδή μόνο στο οικονομικό/επενδυτικό σκέλος με την προβλεπόμενη χορήγηση ενωσιακών κονδυλίων, ώστε το μέλλον της Αφρικής να καταστεί ευοίωνο.

Η έννοια του δικαίου νοείται ως πολυσύνθετη, καθώς επικρατεί καλπάζουσα διαφθορά στο πολιτικό σύστημα της αφρικανικής ηπείρου, με  συναγόμενα φαινόμενα πειρατείας και λαθρεμπορίου όπλων και ναρκωτικών, με την ‘’σταθεροποίηση’’ των αποσταθεροποιημένων failed–states. Ωστόσο, η σύσταση της Αφρικανικής Ένωσης, το 2002, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον εκδημοκρατισμό αρκετών αφρικανικών χωρών. Θεωρείτε ότι η συμβολή της Αφρικανικής Ένωσης και η συνεργασία της με την Ε.Ε. αλλά και με άλλους εταίρους (Κίνα), καθιστά αποτελεσματική την πολυεπίπεδη αναπτυξιακή δράση τόσο για τους αφρικανικούς λαούς όσο και για τους συμμάχους της;

Νομίζω ότι οι στόχοι της Αφρικανικής Ένωσης, διαδόχου της Οργάνωσης της Αφρικανικής Ένωσης από το 2002, εδράζονται κυρίως στις αρχές του περιβόητου Αφρικανικού Χάρτη της Μπαντζούλ, του 1981. Περιβόητος χαρακτηρίζεται, διότι αποσκοπούσε στη συνένωση των αφρικανικών λαών και στη διεκδίκηση από πλευράς τους όλων των φυσικών και συλλογικών τους δικαιωμάτων. Δηλαδή, διακρίνεται από τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπου τα δικαιώματα καθίστανται διακριτά ως ατομικές ελευθερίες. Απεναντίας, στον Αφρικανικό Χάρτη του 1981 τα δικαιώματα διακρίνονται σε ατομικά και συλλογικά, ή και δικαιώματα αλληλεγγύης. Έτσι, κύριος στόχος της Αφρικανικής Ένωσης είναι η προαγωγή της συλλογικής ανάπτυξης των αφρικανικών λαών και κρατών στο σύνολό τους. Δεν θα πρέπει να νοείται διάκριση στην αφρικανική ήπειρο, είτε στη βάση του πάλαι ποτέ αποικιοκρατικού συστήματος, δηλαδή η Δυτική Αφρική να αυτοπροσδιορίζεται ως γαλλόφωνη, ενώ η Ανατολική ως αγγλόφωνη, είτε στη βάση της ιδιομορφίας της γεωγραφικής θέσης της ηπείρου σε περίκλειστα και νησιωτικά κράτη, αλλά και ανεπτυγμένα και μη. Συνοπτικά, η Αφρικανική Ένωση ανά το πέρασμα των ετών έχει συμβάλει ουσιαστικά στην πολύπλευρη ανάπτυξη της αφρικανικής επικράτειας, καθώς αποτελεί έναν θεσμικά καθόλα αξιόπιστο εταίρο της Ε.Ε. σε επίπεδο συνομιλιών.

Καθημερινά, παρατηρούνται κλιμακούμενα περιστατικά κάθε μορφής βίας και εκμετάλλευσης, ειδικά στις χώρες της Κεντρικής και Υποσαχάριας Αφρικής, όπου τα φαινόμενα της ολοκληρωτικής πείνας και της ανέχειας μαστίζουν τους εκείθεν αφρικανικούς λαούς. Εκ νομικής πλευράς, πιστεύετε ότι ένα κατάλληλα διαμορφωμένο νομοθετικό πλαίσιο περί προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε έκφανση θα εκρίζωνε σταδιακά τις παθογένειες της αφρικανικής επικράτειας;

Ασφαλώς. Όπως φτάσαμε να αποδεχτούμε την τρισδιάστατη μορφή του σύγχρονου αναπτυξιακού φαινομένου, ήτοι τη βιώσιμη ανάπτυξη που στηρίζεται στους τρεις προαναφερθέντες βασικούς πυλώνες, να επισημάνουμε ότι για την Αφρική θα πρέπει να γίνεται επίκληση και ενός τέταρτου πυλώνα: του πολιτικού. Η πολιτική ανάπτυξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη των λοιπών τριών πυλώνων. Είναι γεγονός ότι η Αφρική εξακολουθεί να υπολείπεται σ’ αυτό τον τομέα σε σύγκριση με τις άλλες ηπείρους, καθιστώντας δυσεπίτευκτη την εφαρμογή οποιασδήποτε συνεργασίας με πιθανά κράτη-αρωγούς. Γι’ αυτό, υπό τη σκιά της πολιτικής υπανάπτυξης, είναι πολύ δύσκολο να τιθασεύσει κανείς τις πάγιες ολοκληρωτικές απόψεις που διαιωνίζονται κόντρα στο ρεύμα της παγκοσμιοποίησης, όπως εκείνες που σχετίζονται με τη διαχείριση των πόρων. Σημειωτέον ότι η Αφρική αποτελεί το μεγαλύτερο ρεζερβουάρ φυσικών πόρων στον πλανήτη. Εντούτοις, βασικά προαπαιτούμενα της ανάπτυξης είναι η εκπαίδευση και η κατάρτιση, καθώς και η έννοια της αναβάθμισης του ατόμου με την προστασία των ατομικών και συλλογικών ελευθεριών λ.χ. που αφορούν στον ρόλο της γυναίκας και του παιδιού. Συνεπώς, έχετε απόλυτο δίκιο στο γεγονός ότι η πολιτική υπανάπτυξη αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην ευρεία έννοια της ανάπτυξης και δη στην συνεργατική της μορφή με την Ε.Ε, καθώς δεν λογίζεται εποικοδομητική συνεργασία με ολοκληρωτικά καθεστώτα.

Ως προς το στρατιωτικό σκέλος, η Γαλλία, ως πρώην αποικιοκρατική δύναμη στην αφρικανική επικράτεια, φιλοδοξεί να θέσει εκ νέου υπό την κυριαρχία της τα πάλαι ποτέ εδάφη της στα πλαίσια της επιχείρησης Μπαχράν από το 2014. Έχει εγκαθιδρύσει πάνω από 5.000 λεγεωναρίες προκειμένου να εκθρονίσει τις ισλαμιστικές τρομοκρατικές δυνάμεις που δεσπόζουν στην ζώνη του Σαχέλ. Εντούτοις, η γαλλική στρατιωτική παρουσία καθίσταται δυσχερής για την εδραίωση της σταθερότητας, υποδαυλίζοντας έτι περαιτέρω τις εντάσεις μεταξύ των αφρικανικών λαών και των ισλαμιστών ανταρτών. Μάλιστα, ζητήθηκε εκ πλευράς Γαλλίας συνδρομή από την Ελλάδα, με την παρουσία του Ειδικού Τάγματος Αλεξιπτωτιστών στα διαφιλονικούμενα εδάφη. Πώς θα χαρακτηρίζατε τις κινήσεις της Γαλλίας ως προς το επιχειρησιακό κομμάτι στην Αφρική και ποιος ο αντίκτυπος τούτου στην Ελλάδα;

Κοιτάξτε, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Σύμβαση της Γιαουντέ ήταν πρωτοβουλία της  Γαλλίας με στόχο τη συνεργασία των γαλλόφωνων περιοχών της Αφρικής με την Ένωση. Με την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στους κόλπους της Ε.Ο.Κ. οδηγηθήκαμε στην Λομέ. Το ενδιαφέρον της Γαλλίας είναι δεδομένο, καθώς και των υπόλοιπων πάλαι ποτέ αποικιοκρατικών δυνάμεων. Οι χώρες-αποικιοκράτες επιθυμούσαν να συνεχίσουν να ασκούν επιρροή στις πρώην αποικιοκρατούμενες χώρες, ενώ οι τελευταίες τις έβλεπαν με καχυποψία. Σε προσωπικό επίπεδο, το αντιμετώπισα κι εγώ κατά την επίσκεψή μου στην Δυτική και Ανατολική Αφρική, στα πλαίσια εκπαιδευτικής συνεργασίας με το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ως Έλληνες γίναμε πλήρως αποδεκτοί, δεδομένου ότι δεν προϋπήρχε αποικιοκρατικό παρελθόν της Ελλάδας. Επομένως, δημιουργήθηκε αμέσως κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Βεβαίως, δεν θεωρώ ότι είναι τόσο εύκολη η «νομοσυνεργασία» της Γαλλίας με τις πρώην αποικιοκρατούμενες χώρες, λόγω της αναβίωσης της μνήμης του παρελθόντος. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Ελλάδας δεν θα πρέπει να κινούμαστε λανθασμένα, θεωρώντας ότι όλος ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω από τα ελληνικά σύνορα, αλλά να αποδεχόμαστε τις οποιεσδήποτε προσκλήσεις/προκλήσεις που αφορούν στην συμμετοχή μας σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις, στη βάση της ανάπτυξης των συμμαχιών στον χώρο όπου ελισσόμεθα παραδοσιακώς πολιτικά, ήτοι την Δύση γενικότερα και ειδικότερα την Ε.Ε. Φυσικά, πρέπει να σταθμίζεται ο κίνδυνος πιθανής διατάραξης συνεργατικού κλίματος μέσω προσεκτικών χειρισμών, καθώς η φήμη της Ελλάδας χαίρει ευφημισμού στην Αφρική. Για το λόγο ότι ενυπάρχουν ακόμα ιστορικά κατάλοιπα στους αφρικανικούς κόλπους, η Ελλάδα από πλευράς της δε θα πρέπει επ’ ουδενί να θεωρηθεί «εισβολέας», προσχωρώντας σε οποιαδήποτε μορφή συνεργασίας. Καταθέτοντας μια προσωπική μου εμπειρία στη Δυτική Αφρική, μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι παιδάκια ξυπόλητα, περιπλανώμενα μες την «λαϊκή αγορά», έψαχναν βιβλία ιστορικά σχετικά με τον Ναπολέοντα, μιλώντας άπταιστα γαλλικά, πέρα από την δική τους διάλεκτο. Είναι ολοφάνερο ότι η επιρροή της αποικιοκρατίας, και εν προκειμένω της γαλλικής, έχει στιγματίσει ανά τα έτη τους αφρικανικούς λαούς και σε πολιτισμικό επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, η επιρροή της Κίνας επίσης είναι καταλυτική και μάλιστα δεν δεσμεύεται από καμία θεσμικής μορφής συνεργασία με την Αφρική, σε αντίθεση με την Ευρώπη. 

Σύμφωνα με ευρήματα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, τη χρονική περίοδο 2021-2022, κύματα εκτοπισμένων πληθυσμιακών ομάδων των χωρών της Αφρικής εμφανίζονται είτε εξαιτίας του φλέγοντος ζητήματος της κλιματικής αλλαγής του πλανήτη, λόγω αλλαγής της εδαφικής μορφολογίας, είτε λόγω καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε πρώτο βαθμό, τι θα μπορούσε να καταστεί υλοποιήσιμο επί του πρακτέου από άποψη υποδομών, για να αποτραπεί η κλιματική μετανάστευση;

Αυτό που θα ήθελα να πω εκ προοιμίου είναι ότι το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής εξελίσσεται γεωμετρικά, ενώ οι ανθρώπινες προσπάθειες αντιμετώπισης του εν λόγω φαινομένου εξελίσσονται δυστυχώς αριθμητικά. Γενικότερα, τα μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής που πρόκειται να λάβουμε δεν θα καταστούν αποτελεσματικά, λόγω της ραγδαίας εξελικτικής πορείας του φαινομένου. Αυτό ισχύει για τον ανεπτυγμένο Βορρά, πόσο μάλλον για τον αναπτυσσόμενο Νότο. Ειδικότερα, στην Αφρική, τη δεύτερη μεγαλύτερη ήπειρο του πλανήτη, οι περισσότερες χώρες εντοπίζονται γεωγραφικώς  στο επίπεδο του Ισημερινού, που υφίσταται την μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας, και συνεπώς την εμφάνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, με συνακόλουθο την εν γένει κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας διάφορες μορφές, όπως λειψυδρία, διάβρωση του εδάφους, νέκρωση γης, κλπ. Τοιουτοτρόπως, οι εκείθεν λαοί/φυλές εξαναγκάζονται εκ των πραγμάτων να απομακρυνθούν από τις γαίες που καλλιεργούσαν και τρέφονταν. Τούτο το φαινόμενο αποκαλείται αναγκαστική περιβαλλοντική μετακίνηση πληθυσμού, που συναντάται επίσης και στα νησιωτικά κράτη απανταχού της υφηλίου και όχι αποκλειστικά στην Αφρική. Η μετοίκηση τούτων των λαών σε άλλα εδάφη καθίστανται εξαιρετικά δυσχερής κυρίως από άποψη υποδομών, στο σύνολο της αφρικανικής «επικράτειας». Επί παραδείγματι, η αποκατάσταση των γαιών που έχουν περιέλθει σε νέκρωση πρέπει να πραγματωθεί μέσω εν δυνάμει προηγμένων τεχνολογικών επιτευγμάτων. Σ’ αυτή την περίπτωση, η μετοίκηση των παθόντων δύναται να πραγματοποιηθεί σε μέρη που θα έχει προβλέψει η Αφρικανική Ένωση, ενδεχομένως με την συνδρομή της Ε.Ε., ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξή τους με την παράλληλη βέλτιστη διαβίωσή τους. Από την άλλη, υπάρχει και η περίπτωση των πολιτικών προσφύγων. Θεσμικά, δεν είναι καθόλου εύκολο να αντιμετωπιστεί αυτή η κατηγορία προσφύγων παρά μόνο υπό το ευρύ φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως σε συνειδησιακό επίπεδο. Ειδικότερα, οι κρατούντες οφείλουν να αναπτύξουν αυτού του είδους την συνείδηση, έχοντας λάβει προηγουμένως την απαιτούμενη εκπαίδευση και κατάρτιση προς διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Εξού και ο τέταρτος πυλώνας της ανάπτυξης, ήτοι η πολιτική ανάπτυξη, αναδεικνύεται σε ιδιαιτέρως σημαντικό. Το βέλτιστο είναι οι κρατούντες να θεωρήσουν τον εαυτό τους υπεύθυνο για την υποχρεωτική μετοίκηση των παθόντων λαών, ώστε να τους εξασφαλίσουν επίσης βέλτιστη διαβίωση στην περίπτωση που αυτοπροσδιορίζονται ως χώρες υποδοχής τούτων, ή να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με αυτούς τους ανθρώπους προκειμένου να μην θεωρηθεί αναγκαία η μετοίκηση. Η Ένωση θα μπορούσε να συνδράμει στο σύνολο της αντιμετώπισης της κλιματικής μετανάστευσης και δη στο θεσμικό σκέλος, ασκώντας την ανάλογη πίεση στους λαούς της Αφρικής, δεδομένου ότι είναι ο μοναδικός υπερεθνικός οργανισμός στον πλανήτη που έχει συμβάλει επιτυχώς σε πολλές συνεργατικής μορφής δραστηριότητες. Πιστεύω βαθιά στο όραμα της Ε.Ε., καθώς είμαι από τους παλιούς Ευρωπαίους, αν και τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί πολλά. Βέβαια, ο ρόλος της Ε.Ε. ως μοχλός πίεσης με την θεσμική έννοια στην αφρικανική ήπειρο προσκρούει στην εν γένει νοοτροπία και στα πρότυπά της.

Σε δεύτερο βαθμό, τα διαρκώς αυξανόμενα ρεύματα προσφύγων θα πάψουν να υφίστανται, εάν η συνδρομή της Δύσης μέσω χρηματοδοτικών πακέτων στήριξης γίνει αντιληπτή, όπως με το πρόσφατο Global Gateway Investment Package EU–AFRICA;

Η Αφρική έλαβε το μεγαλύτερο μερίδιο από το προαναφερθέν πακέτο χρηματοδότησης, καθώς δεν αφορά μόνο σ’ εκείνη γεωγραφικά, αλλά και σε άλλες περιοχές. Επίσης, έλαβε και το μεγαλύτερο ποσοστό επιλεκτικής βοήθειας σε διάφορους τομείς συγκριτικά με λοιπές χώρες. Φυσικά, η Ε.Ε. δύναται να συνδράμει με το πακέτο αυτό στο προσφυγικό-κλιματικό φαινόμενο, αρκεί ο ρόλος της χρηματοδοτικής ενίσχυσης των λαών να είναι πολυεπίπεδος. Επεξηγηματικά, όταν νοείται χρηματοδότηση, να μην μεταφράζεται αυτή μόνο σε επενδύσεις αλλά και στην ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Επειδή έχω συμβάλει σε προγράμματα στην Αφρική, το κυριότερο που κάναμε εκείνη την εποχή ήταν η κατάρτιση των γυναικών στην καλλιέργεια κηπευτικών (ντομάτας και λοιπών ζαρζαβατικών), υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ούτως ώστε οι γυναίκες με την καλύτερη επίδοση να επιλέγονται και να μεταβαίνουν στη συνέχεια στην Ελλάδα για να αποκομίσουν την απαραίτητη κατάρτιση ακόμη και τεχνογνωσία, μεταφέροντάς την πίσω στην Αφρική. Επομένως, η οικονομική ενίσχυση του πακέτου αυτού πρέπει να είναι αποφασιστικά προσδιορισμένη στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και όχι αποκλειστικά στην οικονομική αύξηση. Άρα, πρέπει να είναι πολύπλευρη.

Αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, η Αφρική θεωρείται ως η πλέον πληττόμενη ήπειρος από την υπερθέρμανση του πλανήτη, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο πολλαπλασιαζόμενο φαινόμενο της λειψυδρίας σε πολλές αφρικανικές χώρες. Δεν υφίσταται πρόσβαση σε πόσιμο νερό, με αποτέλεσμα εκατομμύρια παιδιά να πεθαίνουν λόγω κατάποσης ακάθαρτων υδάτων. Έτσι, πληθώρα μολυσματικών ασθενειών (επαν)εμφανίζονται, «κάνοντας το γύρο του κόσμου». Επί του παρόντος κι εν μέσω της τρέχουσας υγειονομικής κρίσης λόγω της πανδημίας της COVID-19, κρίνετε ότι η E.E. δύναται να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέσω του Κοινού Σχεδίου Δράσης Ε.Ε. – Αφρικής που συζητήθηκε στην Σύνοδο Κορυφής την εβδομάδα (17-18/2/2022), με την λήψη απαιτούμενων μέτρων χορήγησης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης;

Επανερχόμαστε στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η οποία προφανώς πρέπει να υπάρχει ad hoc, αλλά παράλληλα να εντοπίζονται και τα ποικίλα αίτια του προβλήματος, τα οποία αφορούν στις υποδομές, καθώς και στην κατοχύρωση του ανθρώπινου δικαιώματος στην υγεία. Πρωτίστως, πρέπει να υπάρχει πόσιμο νερό και να χρησιμοποιείται και στους χώρους υγιεινής που χρειάζονται αυτοί οι άνθρωποι, περιορίζοντας την υποβάθμιση στον τομέα της υγείας. Είναι εξόχως σημαντικό το θέμα της πληροφόρησης, ακόμα και σ’ αυτό τον τομέα. Στο παρελθόν να θυμίσω ότι υπήρχε εξέλιξη στην εξάπλωση του HIV και εν συνεχεία ντόπιων επιδημιών, όπως του Έμπολα, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω της αναβάθμισης των υποδομών υγείας στα αφρικανικά κράτη. Δεν πρέπει να στείλουμε μόνο φάρμακα, το οποίο είναι ίσως και το πλέον εύκολο. Όπως και τώρα με την COVID-19, αρκετές χώρες, μεταξύ άλλων και η χώρα μας, έστειλαν πληθώρα εμβολίων κατά της COVID-19. Εντούτοις, τα μέτρα που εφαρμόζουμε εμείς είναι ουτοπικό να περιμένουμε ότι θα εφαρμοστούν στην Αφρική. Γι’ αυτό τονίζω ότι το θέμα είναι πολύπλευρο. Χρειάζεται ενημέρωση, πληροφόρηση, εκπαίδευση και κατάρτιση, παράλληλα με τις κατάλληλες υποδομές υγείας, ώστε να χρήζουν αντιμετώπισης αυτού του είδους τα ζητήματα. Εκείνη την εποχή, το θέμα της πρόληψης από τον HIV προσπαθούσαμε να το αντιμετωπίσουμε με τα γνωστά προληπτικά μέτρα και προσκρούαμε σε έναν τοίχο στην Αφρική, λόγω διαφορετικής νοοτροπίας στη βάση κυρίως της θρησκείας και των τοπικών εθίμων. Ας μην ξεχνάμε τους Στόχους του ΟΗΕ για το 2030, καθώς θα πρέπει να βλέπουμε την ανάπτυξη όχι αποσπασματικά, αλλά πολύπλευρα. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι το Α και το Ω για τη ζωή μας και την ελεγχόμενη όσο και ορθολογική επιβίωσή μας. Μόνο εάν συνειδητοποιήσουμε την σύμπραξη αυτών των συνιστωσών του αναπτυξιακού φαινομένου, οι οποίες λογίζονται ως προαπαιτούμενα χωρίς μεταξύ τους την όποια ιεράρχηση, καθώς είναι ισότιμες, αλληλοσυμπληρούμενες κι αλληλεξαρτώμενες, θα μπορέσουμε να συντελέσουμε στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης.

***

Τελικώς, ευχαριστώ θερμά τον κύριο Καθηγητή για την επίκαιρη συνέντευξη που μου παραχώρησε, τιμώντας με ιδιαίτερα με τη διαφωτιστική παρουσία του και τις εξαιρετικά κατατοπιστικές του απαντήσεις. Ακολουθεί δεύτερο μέρος σε συνέχεια της θεματικής τον επόμενο μήνα, κατά προσέγγιση.