Πηγή εικόνας: εδώ

Της Αλίκης Μπούκη, μέλους της Ομάδας Αρθρογραφίας

Εισαγωγή

Έντονη είναι τον τελευταίο καιρό στα διεθνή μέσα ενημέρωσης η παρουσία ενός κρατιδίου, του οποίου η ιστορία λίγο είχε απασχολήσει εώς τώρα την παγκόσμια κοινή γνώμη. Η αναφορά φυσικά για το κράτος της Μιανμάρ (ή Βιρμανίας), μιας χώρας που συνεχώς προσπαθεί να αναπνεύσει, όμως βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στον πυθμένα των εθνικών εξελίξεων. Η Μιανμάρ είναι ένα από τα κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας, με βόρειο σύνορό της την Κίνα και βορειοδυτικό την Ινδία, και συνολική ακτογραμμή 1.930 χιλιόμετρα. Γίνεται, λοιπόν, προφανές πως ένα γεωγραφικό σταυροδρόμι και πυρήνας πλουτοπαραγωγικών πηγών δεν ήταν δυνατόν να διαφύγει από την προσοχή μιας μεγάλης δύναμης. Ποια είναι όμως η ιστορία αυτής της χώρας και τι συμβαίνει σήμερα που να αξίζει παγκόσμια κινητοποίηση;

Η βρετανική αποικιοκρατία

Ήδη από το 1824, η Μιανμάρ εντάχθηκε στην αποικιοκρατική δύναμη των Βρετανών. Αναλυτικότερα, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 1800, η βρετανική κυβέρνηση, αποσκοπώντας στην ενίσχυση του κύρους και των κερδών της, κινήθηκε προς την Ασία. Έχοντας, μάλιστα, υπό τον έλεγχό της την Ινδία και αντιλαμβανόμενη την επίλεκτη θέση της χώρας, η απόφαση εποικισμού ήταν σχεδόν αυτονόητη. Ωστόσο, οι κάτοικοι της Μιανμάρ δεν επέτρεψαν αμαχητί την υποδούλωσή τους, υποχρεώνοντας τους Βρετανούς να δαπανήσουν αρκετό χρόνο και χρήματα για να καταλάβουν την επικράτειά τους.

Μετά από διαδοχικές προσαρτήσεις, το 1884 κατάφεραν να εντάξουν ολόκληρη την επικράτεια της Μιανμάρ στη λίστα των αποικιών τους. Η βρετανική κυριαρχία μετέβαλε τα δεδομένα διαβίωσης, κυρίως στη διοίκηση και στην εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, στη διοίκηση παρατηρήθηκαν αλλαγές σε σχέση με την προηγούμενη κυβερνητική δομή. Μια από αυτές ήταν ο χωρισμός του κράτους και της εκκλησίας, μέτρο ακρωτηριασμού για τους μοναχούς, οι οποίοι ήταν πλέον άμεσα εξαρτώμενοι από τη χορηγία της μοναρχίας. Αν και οι μοναχοί τεχνικά έπρεπε να παραμείνουν έξω από τη σφαίρα της πολιτικής, συχνά έδιναν καταφύγιο στους πολιτικούς εξόριστους. Βέβαια, και οι ίδιες οι εξουσίες του βασιλιά μεταβλήθηκαν. Δεν μπορούσε να εκδίδει νόμους, παρά μόνο διοικητικά διατάγματα, τα οποία θα διατηρούσαν ή όχι την ισχύ τους μετά το θάνατό του. Το έθιμο ήταν μια σημαντική και αναγνωρισμένη πηγή σωστής συμπεριφοράς, μαζί με το -κωδικοποιημένο- αστικό και ποινικό δίκαιο που ονομάζονταν, αντίστοιχα, Dammathat και Rajathat. 

Στη συνέχεια, όσον αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα, οι αποικιοκράτες Βρετανοί ανέθεσαν την ίδρυση σύγχρονων σχολείων στην Ινδία, η οποία ανέλαβε τον έλεγχο της καινούργιας αποικίας. Το νέο εκπαιδευτικό σύστημα περιελάμβανε την παράλληλη εκμάθηση των βιρμανικών και των αγγλικών. Ωστόσο, η αποδοκιμασία του βουδισμού και της παραδοσιακής βιρμανικής κουλτούρας υπενθύμιζαν πως η χώρα ήταν ακόμη  υπό τον έλεγχο κατακτητών. Επίσης, οι χριστιανοί ιεραπόστολοι έκαναν συχνές επισκέψεις, ιδρύοντας σχολεία.  Να σημειωθεί ότι, πριν από την άφιξη των Βρετανών, υπήρχαν λίγα ιδιωτικά σχολεία, τα οποία ήταν το κέντρο του πολιτισμού και χρησίμευαν ως επί των πλείστον για αγόρια. Λόγω των θρησκευτικών περιορισμών που τέθηκαν σε βάρος των γυναικών, οι τελευταίες εκπαιδεύονταν στο σπίτι. Οι γονείς τους τους δίδασκαν βασικές δεξιότητες αλφαβητισμού, μαζί με άλλες δεξιότητες που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα στα καθήκοντα του σπιτιού και στην αγορά, που απαιτούνται για επιχειρηματικές δραστηριότητες.

 Οι 3 Αγγλο-Βιρμανικοί πόλεμοι 

Η ολοκληρωτική υποδούλωση της Μιανμάρ επήλθε μετά από τρεις αγγλο-βιρμανικούς πολέμους. Παρατηρώντας εκτενέστερα λοιπόν, είναι εμφανές, όπως προαναφέρθηκε, πως αυτοί αποτέλεσαν την πιο μακροχρόνια και κοστοβόρα επιχείρηση της βρετανικής Ινδίας, κοστίζοντας 5-13 εκατ. λίρες και έχοντας διάρκεια 60 χρόνια. 

Η πρώτη σύρραξη μεταξύ των δύο αντιπάλων συνέβη μόλις το 1824, με την λήξη το 1826 να κηρύσσει νικητές τους Βρετανούς, κερδίζοντας το Άσαμ, το Μανιπούρ και το Αράκαμ. Πέρα από τα λάφυρα του πολέμου όμως, οι Άγγλοι επέκτειναν συνεχώς τα εδάφη τους. Το 1852, ως συνέχεια του πρώτου πολέμου, ο δεύτερος προκλήθηκε εξαιτίας ναυτικών επιθέσεων του Βρετανού διοικητή Λάμπερτ, απεσταλμένο του Λόρδου Νταλχούιζ. Με το τέλος του, οι Βρετανοί προχώρησαν στην προσάρτηση της επαρχίας Πέγκου, η οποία εν συνεχεία ονομάστηκε Κάτω Βιρμανία. Παράλληλα, η εξέγερση στο παλάτι της Βιρμανίας ανάγκασε τον βασιλιά να υποβάλλει την παραίτησή του, φέρνοντας στην εξουσία τον κατά το ήμισυ αδερφό του Mindon Min. Τέλος, ο τρίτος Αγγλο-βιρμανικός πόλεμος (1885) προκλήθηκε όταν ο Thibaw Min, γιος του βασιλιά, τάχθηκε στο πλευρό της Γαλλίας, επιτρέποντας αναταραχές στα σύνορα και αθετώντας συνθήκες που είχαν υπογραφεί από τον πατέρα του. Τότε, προκλήθηκε και πάλι πόλεμος (1886) με τους Βρετανούς, που κατέληξε στην πλήρη προσάρτηση της χώρας.

Η Μιανμάρ σήμερα

Η πλήρης ανεξαρτησία της Μιανμάρ από τους Άγγλους ήρθε στις 4 Ιανουαρίου του 1948. Και τότε όμως η κατάσταση παρέμεινε εφιαλτική, λόγω των αλλεπάλληλων πραξικοπημάτων στην χώρα. Η “χουντική” πραγματικότητα της σημερινής Βιρμανίας ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2021, όταν ο στρατηγός Min Aung, μαζί με μέλη του στρατού, πραγματοποίησαν πραξικόπημα, έπειτα από ήττα στις τελευταίες εκλογές του 2020. Η χούντα κατηγόρησε μάλιστα de facto τη νικήτρια των εκλογών Aung San Suu Kyi για διαφθορά, αποφασίζοντας την τετραετή φυλάκισή της, βασιζόμενη στην παραβίαση των περιοριστικών μέτρων κατά της COVID-19. Ωστόσο, αυτή η “παράλογη” κατηγορία δεν είναι το πιο περίεργο στην υπόθεση της 76χρονης. Η υπόθεσή της εκδικάζεται σε ειδικό δικαστήριο του στρατού, ενώ της απαγορεύεται οποιαδήποτε επαφή με τον τύπο και τα μέσα ενημέρωσης. Ας σημειωθεί πως η Aung San Suu Kyi είναι κάτοχος Νόμπελ Ειρήνης.

Η επικινδυνότητα ωστόσο της “χούντας” δεν περιορίζεται στις παράλογες κατηγορίες κατά της πρώην ηγέτιδας, αλλά προσπαθεί να καταπνίξει κάθε “απειλητική” ελευθερία και των απλών πολιτών. Αμέσως μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, ξέσπασαν ειρηνικές αρχικά διαδηλώσεις με χιλιάδες ανθρώπους να απεργούν, απαιτώντας την επαναφορά της εκλεγμένης κυβέρνησης στην εξουσία. Τα θύματα δεν έλειψαν από το προσκήνιο, τουλάχιστον 90 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων με την καταστολή των αιματηρών συμβάντων να συμπίπτει με την Ημέρα των Ενόπλων Δυνάμεων (27 Μαρτίου). Σύμφωνα μάλιστα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Myanmar Now, μέσα στους 29 αποθανόντες στο Μανταλέι συγκαταλέγεται και ένα 5χρονο παιδί. Ο σημερινός αριθμός των νεκρών ξεπερνάει τους 1.300 και τους 10.000 συλληφθέντες από την έναρξη του πραξικοπήματος. 

Τεκμήριο των ακραίων βιαιοτήτων που λαμβάνουν χώρα στη Μιανμάρ αποτελεί η καταδίκη των συμβάντων από ξένες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ιδιαίτερη όμως είναι η κινητοποίηση του ίδιου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος ζητά εξηγήσεις από την χούντα για την χρήση υπέρμετρης βίας. Συγκεκριμένα, ο ΟΗΕ, μετά από βίντεο ντοκουμέντο που αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο οποίο παρουσιάζεται όχημα των δυνάμεων ασφαλείας να συγκρούεται με διαδηλωτές, εκ των οποίων οι 5 έχασαν την ζωή τους, απαίτησε όσοι χρησιμοποιούν δυσανάλογη βία να λογοδοτήσουν. Τέλος, σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό σταθμό Euronews, γεγονός είναι και η αποτρόπαια σφαγή 30 ανθρώπων στην Μον Σον της ανατολικής Μιανμάρ, που κατέγραψαν αυτόπτες μάρτυρες.

Επίλογος

Η σημερινή Βιρμανία, πέρα από πυρήνας καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  και της ελευθερίας, έχει μετατραπεί σε τεράστια “ζούγκλα”, όπου επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού. Η κυβέρνηση κάνει συνεχώς λόγο για εκ νέου εκλογές και εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, όμως οι υποσχέσεις αυτές θυμίζουν περισσότερο ευχολόγια και δηλώσεις καθησυχασμού προς τους πολίτες και κυρίως τις μεγάλες δυνάμεις, που ψάχνουν αφορμές για να επέμβουν και να ανατρέψουν την χούντα. Η ασφάλεια έχει αντικατασταθεί από τον τρόμο, η ελευθερία από τον λιθοβολισμό και τη φυλάκιση, ενώ οι πολίτες δεν περπατούν στους δρόμους αλλά μένουν στα σπίτια τους, φοβούμενοι την εξουσία. Άραγε, ποιο είναι το ζενίθ της παγκόσμιας κοινότητας για να επέμβει; Πόσοι νεκροί πρέπει να καταμετρηθούν για να λάβει κάποιος μέτρα; Ίσως τελικά ο “μεσαίωνας” της Μιανμάρ λίγο να απασχολεί τους ηγεμόνες των ισχυρών χωρών, οι οποίοι παρατηρούν τα γεγονότα από απόσταση ασφαλείας…

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία – Πηγές

Θεοδούλου, Χ. Α. (2021). Η κατάσταση στη Μιανμάρ. Philenews. Retrieved from here.

Aung-Thwin, M. A. (2022). Myanmar. Britannica. Retrieved from here.

History of Myanmar (n.d.). Wikipedia. Retrieved from here.

Maizland, L. (2022). Myanmar’s Troubled History: Coups, Military Rule, and Ethnic Conflict. Council on Foreign Relations. Retrieved from here.

The Colonial Era (1885-1948) (n.d.). Harvard Divinity School. Retrieved from here. 

logo_transparent

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.