Πηγή εικόνας: εδώ
Της Εύης Βασσάλου, μέλους της Ομάδας Αρθρογραφίας
«Για μένα, μια καλύτερη δημοκρατία είναι μια δημοκρατία όπου οι γυναίκες δεν έχουν μόνο το δικαίωμα να ψηφίζουν και να εκλέγουν, αλλά και να εκλέγονται». – Michelle Bachelet, Επικεφαλής της UN Women, πρώην Πρόεδρος και Υπουργός Άμυνας της Χιλής, στους The New York Times.
Η θέση της γυναίκας σε όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής είναι ένα ζήτημα γύρω από το οποίο έχει διεξαχθεί πληθώρα συζητήσεων στο παρελθόν, οι οποίες συνεχίζονται έως και σήμερα. Τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα άργησαν να αναγνωρισθούν στο γυναικείο φύλο και χρειάστηκαν πολλοί αγώνες διαφόρων φεμινιστικών κινημάτων σε όλη την υφήλιο για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Τα κινήματα αυτά, που απαρτίζονταν από γυναίκες, αλλά και άνδρες που αναγνώρισαν την αδικία και ασπάζονταν τις ίδιες ιδέες περί ισότητας των δύο φύλων, κατόρθωσαν να διεκδικήσουν δικαιώματα για την εκπαίδευση, την ενασχόληση με τα κοινά, την εργασία και την κοινωνική ζωή ευρύτερα. Πλέον, η σύγχρονη γυναίκα έχει περισσότερες ευκαιρίες στην εκπαιδευτική, κοινωνική και πολιτική ζωή σε σχέση με το παρελθόν, και θα μπορούσε κανείς να πει πως ο δρόμος για την επίτευξη της ολοκληρωτικής ισότητας βρίσκεται σε ανοδική πορεία.
Τα πρώτα χρόνια
Η διαδικασία του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, ιδιαίτερα του εκλέγειν, είναι από τα δικαιώματα που άργησαν να δοθούν στις γυναίκες. Σε μια πατριαρχική κοινωνία του παρελθόντος, ήταν αδιανόητο μια γυναίκα να έχει άποψη για τα κοινά και να μπορεί να πάρει αποφάσεις για το μέλλον. Και όμως, διάφορες εθνικές και διεθνείς οργανώσεις έδωσαν τέλος σε αυτές τις αρτηριοσκληρωτικές αντιλήψεις χρόνων, και μετά από πολυετείς μάχες κέρδισαν την αναγνώριση των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Μια τέτοια οργάνωση ήταν η «Διεθνής Συμμαχία Γυναικών», που έλαβε χώρα στο Βερολίνο και ιδρύθηκε το 1904, αλλά και η «Χριστιανική Ένωση Εγκρατείας Γυναικών», το 1873 στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία αποτελεί και την αρχαιότερη γυναικεία οργάνωση στις Η.Π.Α. .
Έτσι, από το τέλος του 19ου αιώνα, και ιδίως στην διάρκεια του Μεσοπολέμου, παρατηρείται το φαινόμενο πολλές χώρες στον κόσμο να εντάσσουν στο Σύνταγμά τους το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Νέα Ζηλανδία -τότε αυτοδιοικούμενη βρετανική αποικία- που ήταν η πρώτη από τις σημερινές ανεξάρτητες χώρες που αναγνώρισε το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, το 1893. Ακολούθησαν και πολλές άλλες από όλες τις ηπείρους, όπως ήταν η Δανία (1915), ο Καναδάς (1917), η Γερμανία (1918), η Γαλλία (1944), το Αζερμπαϊτζάν (1918), η Σρι Λάνκα (1931), κ.ά. Στην Ελλάδα, η πλήρης κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών ψηφίστηκε το 1952. Αξίζει να αναφερθεί πως στην Ελλάδα, η αρχή της ισότητας των δύο φύλων καθιερώθηκε με το Σύνταγμα του 1975 και από τότε άνοιξε ένας νέος δρόμος για την πολιτική δραστηριότητα του γυναικείου φύλου στην πολιτική σκηνή.
Οι γυναίκες που “άνοιξαν” τον δρόμο, αφήνοντας το στίγμα τους στην πολιτική διεθνώς
Αδιαμφισβήτητα η συμμετοχή των γυναικών σε καίριες θέσεις στην πολιτική δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Σε έναν χώρο επί αιώνες ανδροκρατούμενο, πολλές ήταν εκείνες που με την πολιτική τους δράση έσπασαν τα στερεότυπα και απέδειξαν με μεγάλη επιτυχία πως η άσκηση πολιτικής δεν έχει να κάνει με το φύλο, αλλά με τις δυνατότητες και ικανότητες που ο κάθε άνθρωπος διαθέτει. Γυναίκες που έγιναν βουλευτές, υπουργοί, πρόεδροι και πρωθυπουργοί, σε εποχές που οι απόψεις για ισότητα βρίσκονταν ακόμη σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο.
Παράδειγμα τέτοιων γυναικών είναι η Μάργκαρετ Θάτσερ της Μεγάλης Βρετανίας. Η «σιδηρά κυρία», όπως την ονόμασαν οι Σοβιετικοί εξαιτίας της ασυμβίβαστης πολιτικής που ασκούσε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ήταν η πρώτη Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας και παρέμεινε στην εξουσία για 11 χρόνια, από το 1979 έως το 1990. Ήρθε αντιμέτωπη με πολλές κρίσεις, όπως ο πόλεμος στα νησιά Φόκλαντ, ο Ψυχρός Πόλεμος και ο πόλεμος με τα συνδικάτα. Ο Θατσερισμός, όπως ονομάστηκε η πολιτική της, άφησε το στίγμα του και συζητιέται έως και σήμερα.
Άλλες σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα είναι η Ίντιρα Γκάντι, η πρώτη και η μόνη γυναίκα Πρωθυπουργός της Ινδίας, με μια μακροπερίοδη θητεία, μεγαλύτερη από αυτή της Θάτσερ, αφού κατόρθωσε να μείνει στην εξουσία για 3 θητείες, δηλαδή 15 χρόνια (από το 1966 έως το 1977 και από το 1980 έως το 1984 οπότε και δολοφονήθηκε). Η Γκάντι έχει χαρακτηριστεί, και όχι αδίκως, ως μια από τις σημαντικότερες γυναίκες της τελευταίας χιλιετίας. Τον τίτλο αυτό θα μπορούσε επίσης να ασπαστεί και η Μπεναζίρ Μπούτο, η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός του Πακιστάν και η πρώτη γυναίκα πρόεδρος κυβερνητικού κόμματος σε μουσουλμανικό κράτος. Η Μπούτο έμεινε γνωστή στην ιστορία για το ακτιβιστικό της έργο έναντι της καταπίεσης και μαχόταν σθεναρά για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών και των φτωχών παγκοσμίως.
Πιο πρόσφατα παραδείγματα γυναικών πολιτικών με σημαντικό έργο είναι, επίσης, η Νομπελίστρια και ακτιβίστρια Αούνγκ Σαν Σου της Βιρμανίας, που εξελέγη Πρωθυπουργός το 1990 και βουλευτής στις εκλογές του 2012, όπως και η Άνγκελα Μέρκελ, η πρώτη γυναίκα από την ίδρυση του Ομοσπονδιακού Κράτους της Γερμανίας το 1871, που ανέλαβε καθήκοντα Καγκελαρίου το 2005. Η Άνγκελα Μέρκελ είναι ένα από τα πολιτικά πρόσωπα-ορόσημα των τελευταίων δεκαετιών. Κλήθηκε να αντιμετωπίσει διάφορες ευρωπαϊκές και διεθνείς κρίσεις, οι οποίες ήταν κατά κύριο λόγο παράγωγα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Μάλιστα, βρέθηκε αρκετές φορές στην λίστα που εξέδωσε το περιοδικό Times για τα «Πρόσωπα με την Μεγαλύτερη Επιρροή Παγκοσμίως». Στη λίστα του Times έχει συμπεριληφθεί και η Γαλλίδα σημερινή Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Μαντλέν Οντέτ Λαγκάρντ, η οποία είναι η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε το αξίωμα του Υπουργού Οικονομικών σε οικονομία-μέλος των G8, το 2007.
Μια ακόμα πολιτικός του σήμερα, η εκλογή της οποίας ισούται με την πρωτοπορία και την κατάρριψη πολλών στερεοτύπων, είναι η Αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Καμάλα Χάρις. Η Χάρις είναι η πρώτη γυναίκα, έγχρωμη, Ινδο-αμερικανίδα με αφροαμερικανικές ρίζες, που αναλαμβάνει το αξίωμα της Αντιπροέδρου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επιλογή της Χάρις από τον Πρόεδρο Biden και η μετέπειτα εκλογή της αποδεικνύει το γεγονός πως βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή όπου οι ηγετικές, μορφωτικές και πολιτικές ικανότητες και δεξιότητες παίζουν πρωταρχικό ρόλο για την ανάληψη σημαντικών θέσεων και υπερτερούν του φύλου και της φυλής. Σε μια ήπειρο όπως η Αμερική, όπου οι ρατσιστικές αντιλήψεις υπάρχουν ακόμη σε ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, η εκλογή αυτή δίνει ελπίδα πως ο κόσμος αλλάζει και οι χρόνιοι αγώνες του παρελθόντος βρίσκουν ανταπόκριση.
Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση
Σε εθνικό επίπεδο, υπάρχει άνοδος στην πολιτική δραστηριοποίηση πολλών γυναικών τις τελευταίες δεκαετίες. Όλο και περισσότερες Ελληνίδες επιθυμούν να ασχοληθούν με την πολιτική και να αναλάβουν υψηλά αξιώματα. Σημαντική τομή της ελληνικής πολιτικής ιστορίας αποτελεί και η επιλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, η οποία είναι η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που αναλαμβάνει το αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας.
Αξιοσημείωτη είναι δε και η δράση των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και το γυναικείο φύλο συνεχίζει να υποεκπροσωπείται, εντούτοις έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια μια αύξηση των εκλεγμένων γυναικών ευρωβουλευτών σε σχέση με παλαιότερα, όπως επίσης έχει γίνει φανερή και η κατοχή κορυφαίων θέσεων από γυναίκες σε διάφορα όργανα της Ένωσης. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Γερμανίδα Ursula von der Leyen, η οποία διορίστηκε από τους ηγέτες των κρατών-μελών της Ένωσης με την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola, με καταγωγή από την Μάλτα που εξελέγη στην αρχή του έτους, τον Ιανουάριο του 2022, από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, με βάση τα όσα ειπώθηκαν παραπάνω, το γυναικείο φύλο έχει δώσει μια πολυετή μάχη για την διεκδίκηση όλων όσων στερήθηκαν οι γυναίκες των προηγούμενων αιώνων. Οι γυναίκες της σύγχρονης εποχής έρχονται να καταρρίψουν όλα εκείνα τα στερεότυπα που τις καθιστούσαν αδίκως υποτελείς των ανδρών και να αποδείξουν πως το φύλο δεν έχει καμία σημασία στην άσκηση πολιτικής και στην έκφραση γνώμης για τα κοινά. Η χρόνια αντίληψη ότι η γυναίκα πρέπει να επιλέξει είτε την οικογένεια είτε την καριέρα βρίσκεται πλέον στο παρελθόν αφού καθημερινά πολλές γυναίκες αποδεικνύουν με τη δράση τους πως αυτά τα δύο μπορούν να συνδυαστούν, όχι μόνο στον χώρο της πολιτικής, αλλά και σε όλα τα επαγγέλματα. Η ιστορία έχει αρχίσει εδώ και χρόνια να αλλάζει σελίδα και οι παλαιολιθικές αντιλήψεις σβήνονται σταδιακά από τον ορίζοντα, δίνοντάς στον κόσμο την ελπίδα πως οι νέες γενιές θα αποτελέσουν εφαλτήριο για την ένταξη των ανθρώπων σε μια νέα πραγματικότητα, στην οποία θα κυριαρχούν ορθότερες απόψεις σε ό,τι αφορά την ισότητα, την ελευθερία και την αξιοκρατία.
Πηγές
Κουλέτα, A. (2020). Ίντιρα Γκάντι: Η μοναδική γυναίκα πρωθυπουργός της Ινδίας δολοφονείται σαν σήμερα με 30 σφαίρες. Το Έθνος. Retrieved from here.
Οι Ελληνίδες στις κάλπες (n.d.). Σαν Σήμερα. Retrieved from here.
Πρόεδροι (n.d.). Ευρωπαϊκή Ένωση – Επίσημος ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Retrieved from here.
Σέρερ, Ζ., Μαρσάλ, Ι &. Αναστασοπούλου, Ε. (2018). Νεοζηλανδή η πρώτη γυναίκα με δικαίωμα ψήφου. Deutsche Welle. Retrieved from here.
Margaret Thatcher (2020). History. Retrieved from here.
Shreeves, R., Prpic, M. & Claros, E. (2019). Women in politics in the EU: State of play [briefing]. European Parliament. Retrieved from here.
Woman’s Christian Temperance Union (2019). Encyclopedia Britannica. Retrieved from here.
H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.
the SAFIA Blog 