Τελικός FIRST®LEGO®League Challenge Greece 2021-2022, Πηγή: Eduact, https://www.flickr.com/photos/eduact/51984806392/in/album-72177720297893690/

Από τον Κωνσταντίνο – Ραφαήλ Διαμαντάρα, μέλος της Ομάδας Συνεντεύξεων για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022.

Στο πλαίσιο των δράσεων της SAFIA, της διερεύνησης των διεθνών σχέσεων και της διεπιστημονικής της προσέγγισης, παραχωρήθηκε συνέντευξη σχετικά με τον οργανισμό της Eduact και τις δράσεις της, με έμφαση στο FIRST®LEGO®League LEGO League (συμπεριλαμβανομένου του FIRST®LEGO®League Open International 2021) και το Thessaloniki TechLab, στις 21 Φεβρουαρίου 2022, από τον κύριο Κώστα Βασιλείου, Πρόεδρο της Eduact, Coordinator του Thessaloniki TechLab και εκπαιδευτικό.

Τι είναι το FIRST®LEGO®League?

   Το FIRST®LEGO®League είναι ένας διαγωνισμός εκπαιδευτικής ρομποτικής, έρευνας και καινοτομίας. Είναι απλά μία ενέργεια, μέσω της οποίας μπορεί ο καθένας ο οποίος συμμετέχει -είτε αυτός είναι συμμετέχων μαθητής, είτε είναι εκπαιδευτικός, είτε είναι γονιός, είτε είναι εθελοντής, είτε είναι απλά θεατής-, να εντυπωσιαστεί από τη δύναμη της επιστήμης και της τεχνολογίας και την ίδια στιγμή να αποκτήσει, μέσω αυτής της επαφής, απίστευτες δεξιότητες, και αυτές δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά και μόνο στο κομμάτι της γνώσης. Αυτός για μένα θα ήταν ένας ορισμός του τι είναι το FIRST®LEGO®League. Αν πάμε σε λίγο πιο τυπικά, στην ουσία είναι μια τριμερής διαδικασία, η οποία έχει να κάνει με τη ρομποτική κατασκευή και τη λύση κάποιων γρίφων. Αυτό που κάνει ρομποτική την κατασκευή, για να το κάνουμε και πιο απλό, είναι ότι πολύ απλά οι κατασκευές δεν είναι τηλεκατευθυνόμενες, αλλά κινούνται με βάση τον προγραμματισμό, άρα κάποιος πρέπει να σκεφτεί από πριν τι οδηγίες θα δώσει στη κατασκευή του για να μπορέσει να λύσει τον γρίφο. Αυτό είναι το ένα κομμάτι και θα έλεγε κανείς ότι είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο τελικά τα παιδιά έρχονται σε ένα τέτοιο πρόγραμμα.

   Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί πως σε καμία περίπτωση δεν θέτουμε κάποιο πρόβλημα: δίνουμε μία ολόκληρη θεματική προβλημάτων, και το κάθε παιδί ή η κάθε ομάδα οφείλει να εστιάσει σε ένα πρόβλημα το οποίο αυτό θα θεωρεί ότι είναι σχετικό, και μετά να δώσουν τη δική τους μοναδική λύση και να φτιάξουν λοιπόν μία έρευνα που μοιάζει, θα έλεγε κανείς, με ένα τύπου μεταπτυχιακό. Γιατί έρχονται και μας φέρνουν τόμους αποτελεσμάτων της έρευνάς τους αλλά και τις προτεινόμενες λύσεις. Μάλιστα, πολλές ομάδες οι οποίες έχουν φτιάξει business plan, έχουν επικοινωνήσει με εταιρείες οι οποίες είναι έτοιμες να επενδύσουν σε μια πιθανή startup. Έχουν επικοινωνήσει με δήμους, με ερευνητικά κέντρα, ή με κέντρα λήψης αποφάσεων για να προτείνουν τη λύση τους. Γενικότερα έχουν μία διάθεση να επικοινωνήσουν το κομμάτι της έρευνάς τους. Παράλληλα, μαθαίνουμε στα παιδιά πως μπορούν να πετύχουν το συγκεκριμένο αποτέλεσμα μέσω της συνεργασίας. Έτσι λοιπόν, η συνεργασία είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στο διαγωνισμό. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του διαγωνισμού είναι ότι από τις ομάδες οι οποίες θα φτάσουν στην τελική φάση -περίπου οι μισές-, θα δοθεί κάποιος λόγος για τον οποίο θα πάρουν βραβείο, άρα λοιπόν προσπαθούμε να δείξουμε στα παιδιά όχι σε τι δεν είναι καλά ή για ποιο λόγο δεν προχωρούν, αλλά ποια ήταν τα κομμάτια εκείνα τα οποία τους έκαναν να διακριθούν. Εννοείται ότι, ως διαγωνισμός τουλάχιστον, το FIRST®LEGO®League Challenge, έχει και διαγωνιστική μορφή, γιατί θέλουμε να ξεχωρίσουν και οι ομάδες εκείνες οι οποίες θα μπορούσαν να διακριθούν για να προχωρήσουν και έτσι, να διακριθούν στις επόμενες φάσεις. Το FIRST®LEGO®League Discover και το FIRST®LEGO®League Explore, που αναφέρονται σε ομάδες ηλικίες παιδιών 4 έως 6 και 6 έως 9, είναι καθαρά φεστιβαλικές διαδικασίες, άρα όλα τα παιδιά παίρνουν μετάλλια, όλα τα παιδιά παίρνουν διακρίσεις και όλα τα παιδιά συμμετέχουν, χαίρονται την όλη διαδικασία, ακριβώς όπως γίνεται και στο FIRST®LEGO®League με τα μετάλλια, αλλά με τη διαφορά ότι κάποιες ομάδες προκρίνονται σε παγκόσμια και πανευρωπαϊκά πρωταθλήματα.

Δεδομένου ότι το θέμα του φετινού FIRST®LEGO®League είναι η διαχείριση των εμπορευμάτων, και δεδομένης της παγκόσμιας κρίσης που εξακολουθεί να υπάρχει στην εφοδιαστική αλυσίδα, η οποία εμφανίστηκε με την πανδημία, με βάση την πολυετή σας   εμπειρία τόσο από το FIRST®LEGO®League όσο και ως εκπαιδευτικός, πόσο σημαντική και καθοριστική πιστεύετε ότι θα είναι για τη βελτίωση της κατάστασης η ενασχόληση εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών ανά τον κόσμο με το συγκεκριμένο ζήτημα όσο και οι λύσεις που θα προτείνουν;

Στο κομμάτι της επιλογής των θεμάτων είναι εντυπωσιακή η δουλειά που κάνει η FIRST®LEGO®League στην Αμερική, φανταστείτε ότι υπάρχει μία διεπιστημονική ομάδα η οποία δουλεύει σε βάθος πενταετίας, και αυτό ίσως να μας φαίνεται λίγο περίεργο στην Ελλάδα γιατί έχουμε μάθει -ακόμα τουλάχιστον- να λειτουργούμε σε μία πιο βραχεία περίοδο προγραμματισμού, αλλά εμάς που συνεργαζόμαστε με τη FIRST®LEGO®League αυτό μας έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα, και στην ουσία τι γίνεται; Αυτή η ομάδα λοιπόν βλέπει ποιες είναι οι διεθνείς τάσεις προβληματισμού που υπάρχουν ανά τον κόσμο, ποια είναι τα μεγάλα συνεδρία τα οποία έχουν προγραμματιστεί τα επόμενα χρόνια και ποια είναι τα προβλήματα που πιθανόν να έρθουν στις κοινότητες τα επόμενα χρόνια. Έτσι λοιπόν, όταν ορίζει οι θεματικές των επόμενων χρόνων αφορούν σε επίκαιρα ζητήματα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι αυτό της χρονιάς που γινόταν το παγκόσμιο συνέδριο για το περιβάλλον. Εκείνη η χρονιά ήταν αφιερωμένη στο περιβάλλον. Τώρα τι πετυχαίνει με αυτό τον τρόπο; Πετυχαίνει να έχουμε κοινότητες ανθρώπων, και μάλιστα νέων, οι οποίοι δεν εστιάζουν στο τι δεν πηγαίνει καλά στην κοινωνία τους, αλλά εστιάζουν σε ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν να αλλάξουν την κοινωνία γύρω τους στοχεύοντας κατευθείαν στο πρόβλημα και προσπαθώντας να δώσουν λύσεις. Το FIRST®LEGO®League στην Ελλάδα ως πρόγραμμα έρχεται να αλλάξει τη νοοτροπία: δεν μας ενδιαφέρει αν θα βρεθούν λύσεις, πόσες λύσεις θα βρεθούν και πόσες από αυτές μπορούν να υλοποιηθούν. Το ζήτημα είναι ότι όλα αυτά τα παιδιά έχουν μάθει να εστιάζουν στο ότι μπορεί να δοθεί μία λύση στο εκάστοτε πρόβλημα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι η ευρύτητα: δεν υπάρχουν συγκεκριμένα προβλήματα που δίνουμε εμείς στα παιδιά από την οργανωτική επιτροπή, αλλά τα αφήνουμε να επιλέξουν αυτά και έτσι δεν περιορίζεται καθόλου τη φαντασία τους. Οπότε αυτό θεωρώ ότι είναι το πολύ σημαντικό σχετικά με τους προβληματισμούς που δίνει το FIRST®LEGO®League: η αλλαγή νοοτροπίας και το ότι εστιάζουν στην λύση του προβλήματος και όχι στο ίδιο το πρόβλημα.

Δεδομένου του ότι πέρυσι είχαμε για πρώτη χρονιά το πρώτο παγκόσμιο FIRST®LEGO®League που έγινε στην Ελλάδα, θα ήθελα να ρωτήσω, ποια είναι η διαδικασία για να διοργανωθεί ένα παγκόσμιο FIRST®LEGO®League και πόσο χρόνο διαρκεί?

Συνήθως η διαδικασία είναι πενταετούς προετοιμασίας όσον αφορά στις θεματικές. Όσον αφορά στο παγκόσμιο πρωτάθλημα πηγαίνουμε δύο χρόνια πριν. Δηλαδή εμείς είχαμε ξεκινήσει να συζητάμε με τους διοργανωτές δύο χρόνια πριν το event. O τρόπος με τον οποίο γίνεται μοιάζει περίπου με τη διαδικασία των Ολυμπιακών Αγώνων. Δηλαδή υπάρχει μία παρακολούθηση του οργανισμού και της χώρας την οποία εκπροσωπεί ο οργανισμός στην πορεία του τα προηγούμενα χρόνια, κατά βάση όχι αριθμητικά, δηλαδή πόσες ομάδες έχει στους διαγωνισμούς του, αλλά ποια είναι η ποιότητα το διαγωνισμών. Μετά γίνεται μία πρώτη επαφή και πρόταση από την οργανωτική επιτροπή σε σχέση με τη χρονιά που θα ήθελε να συνδεθεί με τη συγκεκριμένη χώρα. Aφού γίνει μία πρώτη επαφή και επικοινωνία μετά έχουμε την κατάθεση του φακέλου με το σχέδιο για τους χώρους, τη διαδικασία, τις ημέρες και τις πολιτιστικές και πολιτισμικές δραστηριότητες που θα πλαισιώσουν το event. Στη συνέχεια, είναι η έγκριση του φακέλου για να μπορέσει να γίνει το πρωτάθλημα. Για εμάς, η μία δυσκολία ήταν ότι το 2020 θα συνέβαινε στην Ελλάδα. Η δυσκολία αυτή μας έφερε την τιμητική συγκυρία να γίνει τελικά διαδραστικά το ’21, όπου αυτό συν-έπεσε ακριβώς με τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση, οπότε και αυτή μας η συνεργασία με την επιτροπή για τα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης (Επιτροπή «Ελλάδα 2021») και του οργανισμού ήταν και αυτό μία εξαιρετική ευκαιρία: να βάλουμε δηλαδή ένα τέτοιον διαγωνισμό υπό την αιγίδα αυτής της επιτροπής. Τώρα, δεν ξέρω αν θα μπορέσουμε να ξαναπάρουμε το διαγωνισμό, επειδή πήγαμε πάρα πολύ καλά αυτή τη χρονιά και στην ουσία μας έλειπε ένα κομμάτι του, και αυτό ήταν της φυσικής επαφής. Τα επόμενα χρόνια εκκρεμεί το αίτημά μας για να έχουμε το διαγωνισμό και δια ζώσης στην Ελλάδα.

Προλάβατε την επόμενη ερώτησή μου, που ήταν ότι ακριβώς επειδή ακούσαμε από πολλά άτομα, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών συμβαλλόντων για όλη αυτή τη διοργάνωση, την επιθυμία να έχουμε ένα δια ζώσης Παγκόσμιο FIRST®LEGO®League στην Ελλάδα, πότε εκτιμάτε και φιλοδοξείτε ότι θα γίνει αυτό;

Αυτό δεν είναι κάτι που εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς, γιατί σίγουρα εξαρτάται και από τον σχεδιασμό της FIRST®LEGO®League, η οποία συνδυάζει πολλές επετείους με τις χώρες. Οπότε έχουμε κάποια τέτοια επετειακά events που θα πρέπει να δει η FIRST®LEGO®League, αλλά πιστεύω ότι τα επόμενα χρόνια, χωρίς να μπορώ να προσδιορίσω πότε, επειδή η συνεργασία μας και με την Ελληνική Κυβέρνηση  και με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, όπως και με την Περιφέρεια Αττικής, είναι πάρα πολύ δυνατή και αποδοτική, θα έχουμε τη δυνατότητα να φιλοξενήσουμε ένα τέτοιο διαγωνισμό δια ζώσης.

Ωραία και δεδομένου ότι το φετινό παγκόσμιο FIRST®LEGO®League της Αυστραλίας πρόκειται να γίνει εξ αποστάσεως, έχουν έρθει σε επαφή μαζί σας οι διοργανωτές για να τους βοηθήσετε και να τους καθοδηγήσετε λόγω της τεχνογνωσίας και της εμπειρίας που αποκτήσατε από την πρώτη επιτυχημένη διοργάνωση ενός διαδικτυακού πρωταθλήματος FIRST®LEGO®League;

Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της δικής μας τεχνογνωσίας έχει ήδη παραδοθεί στη FIRST®LEGO®League και στην οργανωτική επιτροπή και ήδη είμαστε σε επαφή και επικοινωνία με τους διοργανωτές των παγκόσμιων γεγονότων φέτος, για να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε, και πιθανόν και ένα κομμάτι της δικής μας ομάδας να βοηθήσει εθελοντικά στην διοργάνωση εκείνη.

Μία τελευταία ερώτηση: είδαμε την εθνική ομάδα ρομποτικής που συμμετείχε στο FIRST Global Challenge του 2021 να λαμβάνει δύο μετάλλια για τη συμμαχία της, όπως διαβάσαμε, με την ομάδα του Καναδά. Τι ακριβώς ήταν αυτό το οποίο αποκαλούσαν οι διοργανωτές  “συμμαχία”;

   Ένα ακόμα χαρακτηριστικό γενικότερα των προγραμμάτων της FIRST®LEGO®League είναι η έντονη έμφαση που δίνεται στο συγκεκριμένο κομμάτι. Πιο συγκεκριμένα, το ένα έχει να κάνει με το Gracious Professionalism και το άλλο έχει να κάνει με το Cooperation. Στη δική μας περίπτωση, όσον αφορά στη συνεργασία, έχει να κάνει με το Coopertition, δηλαδή είναι, θα έλεγε κανείς, ο συνδυασμός δύο λέξεων -το Collaboration και το Competition-, όταν αυτά ενώνονται μπορούν να βγάλουν την λέξη αυτή, το Coopertition. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ακόμα και στα κομμάτια του robot game αυτό που προσπαθούν να δείξουν είναι ότι όσο πιο σπουδαίος είναι ο αντίπαλος-συνεργάτης σου, τόσο πιο όμορφος θα είναι ο αγώνας που θα δώσεις και τόσο περισσότερα θα είναι αυτά που θα αποκομίσεις. Όταν μία ομάδα εντρυφήσει πραγματικά στη δυναμική που έχει να κάνει με το πώς η συνεργασία μπορεί να βοηθήσει κάποιον να γίνει καλύτερος, τότε ερχόμαστε στο ότι στην ουσία αλλάζει ο τρόπος σκέψης, η νοοτροπία, θα έλεγε κανείς των παιδιών που συμμετέχουν στο διαγωνισμό, καθώς αυτά σταματούν να είναι άκρως ανταγωνιστικά και γίνονται συνεργατικά και στην ουσία υποκλίνονται στο μεγαλείο ενός καλύτερου συμπαίκτη.

   Στις περιπτώσεις δε του FIRST Global Challenge αλλά και του FIRST®LEGO®League, μπορεί οι 10 ή οι 15 γρίφοι να λύνονται από μία ομάδα και να κερδίσει πόντους, πάντοτε όμως υπάρχει ένας γρίφος ο οποίος λύνεται σε συνεργασία με τον αντίπαλό σου τη συγκεκριμένη στιγμή. Στο the FIRST Global Challenge, αυτό το κομμάτι είναι λίγο πιο έντονο και επειδή ακριβώς είναι Ολυμπιάδα υπάρχουν και οι Διεθνείς Σχέσεις, για να κλείσουμε ακριβώς όπως ξεκινήσαμε, είναι πολύ σημαντικό να έρθουν τα παιδιά να φτιάξουν αυτές τις συμμαχίες, τα alliances έτσι όπως το ονομάζουμε, να δουν με ποιες ομάδες θα μπορούσαν να συνεργαστούν, να ξεκινήσουν με πολιτιστικές ευκαιρίες, να δουν πώς μπορούν να ανταποκριθούν στις διάφορες ώρες, πώς μπορούν να μετατρέψουν διαφορές σε πλεονέκτημα μιας Συμμαχίας και εκεί να δουν γιατί πολλές startup έχουν ανθρώπους από την Ευρώπη, αλλά έχουν και ανθρώπους από την Αμερική και από την Ινδία. ;Eτσι μπορούν να δουλεύουν σχεδόν 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, αυτό να το κάνουν πρακτική της Συμμαχίας τους και τελικά να έχουν πολύ καλά αποτελέσματα.

   Θεωρώ ότι η Eduact, με την εμπειρία που έχει πάνω στο κομμάτι των διεθνών συνεργασιών, της πολιτισμικής εξέλιξης που έχει δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια με τις συνεργασίες από Ευρώπη, Αμερική αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο, έγινε ένας καλός μέντορας-καθοδηγητής σε αυτά τα παιδιά για την αξία της συνεργασίας, για την αξία της διεθνούς ή παγκόσμιας συνεργασίας, ούτως ώστε να φτιάξουν αυτή τη συμμαχία και τελικά να διακριθούν και να πάρουν το πρώτο μετάλλιο μαζί με τον Καναδά. Και βέβαια ήταν πολύ σπουδαίο ότι, εκτός από πολλές πρεσβείες οι οποίες είναι στο πλάι του οργανισμού όλα αυτά τα χρόνια, με κορυφαία συνεργασία μας με την Αμερικανική Πρεσβεία, αλλά και όλες τις άλλες -και της Δανίας, της Νορβηγίας, της Μεγάλης Βρετανίας, όλων των χωρών με τις οποίες έχουμε συνεργαστεί-, σε αυτές έρχεται να προστεθεί και ο Καναδάς, που μάλιστα φέτος γιορτάζει και τη δική του επέτειο.

***

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον κύριο Βασιλείου, που μας τίμησε με την παρουσία του και με μεγάλη προθυμία μας παραχώρησε αυτή τη συνέντευξη, αναφορικά με την Eduact και τις δράσεις της, το FIRST®LEGO®League, το FIRST®LEGO®League Open International 2021, τις Αμερικανικές Γωνίες και τις διεθνείς πτυχές όλων των παραπάνω.