Πηγή εικόνας: εδώ

Της Αλίκης Μπούκη, μέλους της Ομάδας Αρθρογραφίας 

Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η Ρωσία εισέβαλε στη βόρεια και ανατολική Ουκρανία, κηρύσσοντας τον πόλεμο στην τελευταία και ταυτόχρονα αναγκάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε βίαιη εκκένωση της χώρας. Ωστόσο, η κατάσταση δεν φαίνεται τόσο ξένη στη διεθνή κοινότητα. Παρόμοια ενέργεια έχει τελεστεί ξανά, το 2008, από την πλευρά της Ρωσίας κατά της Γεωργίας αυτή την φορά, με αφορμή την προστασία της αυτόνομης πλέον περιοχής της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας. Αν ανατρέξει κανείς στη ρωσική εισβολή στην Γεωργία, θα αντιληφθεί πως η συμπεριφορά της Ρωσίας επαναλαμβάνεται σήμερα, με τη διαφορά της εκτενέστερης σύρραξης. Αυτό γίνεται αμέσως αντιληπτό με μια ιστορική αναδρομή στην γεωργιανή εισβολή, στις 8 Αυγούστου 2008.

Ιστορική αναδρομή 

Αρχικά, η Νότια Οσετία αποτελούσε δια νόμου τμήμα της Γεωργίας, με τους Γεωργιανούς στην περιοχή να  θεωρούνται εθνική μειονότητα (συγκεκριμένα το ⅕ του συνολικού πληθυσμού). Ο πόλεμος μεταξύ Γεωργίας και Νότιας Οσετίας, το 1991-1992, επέφερε την απόσχιση της δεύτερης από την πρώτη, ενώ δεν άργησε και η εμπλοκή της ηγετικής δύναμης Ρωσίας, η οποία έσπευσε να τοποθετήσει στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή λειτουργώντας, όπως η ίδια υποστήριξε, ως αντίρροπη δύναμη στον πόλεμο μεταξύ των δύο περιοχών. Η Νότια Οσετία διεκδικούσε την ανεξαρτησία της ήδη απο το 1980, ενώ κατάφεραν την de facto ανεξαρτητοποίησή τους από τη Γεωργία, με την ίδια ωστόσο να εξακολουθεί να τα θεωρεί γεωργιανά εδάφη. Σημαντική παράμετρος, η οποία λειτούργησε και σαν αφορμή για την εμπλοκή της Ρωσίας, ήταν η χορήγηση ρωσικών διαβατηρίων στην πλειονότητα των κατοίκων της Νότιας Οσετίας, πράγμα που σήμανε κατά κάποιο τρόπο τη “νομιμοποίηση” της εμπλοκής της Ρωσίας στην περιοχή. Πλέον, η Ρωσία είχε αναλάβει ως χρέος της την προστασία των Ρώσων πολιτών . 

Η εμπλοκή της Ρωσίας στη σκακιέρα των εξελίξεων δεν μπορούσε να αφήσει τις ΗΠΑ εκτός συναγωνισμού, που, λόγω της σημαντικής γεωπολιτικής θέσης των αντιμαχόμενων πλευρών, έσπευσαν να δηλώσουν την παρουσία τους, αναπτύσσοντας σχέσεις με τη Γεωργία. Η παρουσία των ΗΠΑ και της Ρωσίας στην περιοχή λειτούργησε ως προοικονομία για τη συνέχεια, ενώ η κατάσταση επιβαρύνθηκε περαιτέρω μετά τις έντονες προσπάθειες της συμμαχίας του ΝΑΤΟ να εντάξει τη Γεωργία στη συνομοσπονδία της. Η επιλογή επέκτασης του ΝΑΤΟ στα ρωσικά σύνορα αδιαμφισβήτητα δεν άφησε τη Ρωσία άπραγη. Ο  τότε Πρωθυπουργός της, Βλαντιμίρ Πούτιν, ανακοίνωσε πως μια τέτοια επέκταση δεν θα προσέφερε ασφάλεια και εμπιστοσύνη στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Η Γεωργία, αισθανόμενη πως η επιρροή της στην Νότια Οσετία συνεχώς ολισθαίνει, προχώρησε σε επίθεση στις 4 Ιουλίου 2008, με τη Ρωσία να δηλώνει για ακόμα μια φορά την παρουσία της μέσω προειδοποιητικών “προστατευτικών” για τους κατοίκους της Νότιας Οσετίας. 

Σύγκρουση

Στις 8 Αυγούστου του 2008, γεωργιανές δυνάμεις εισβάλλουν ξανά στο Τσχινβάλι, πρωτεύουσα της Ν. Οσετίας, για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης. Τα ρωσικά στρατεύματα εισέρχονται στα εδάφη της Ν. Οσετίας, ως ενισχυτικές δυνάμεις απέναντι στον γεωργιανό στρατό, ενώ ταυτόχρονα ρωσικές δυνάμεις βομβαρδίζουν γεωργιανή στρατιωτική βάση κοντά στην πρωτεύουσα, Τιφλίδα. Η κατάσταση κλιμακώνεται όλο και περισσότερο, με επίκεντρο τον έλεγχο της πρωτεύουσας Τσχινβάλι. Η εμπόλεμη σύρραξη διήρκησε 15 μέρες, με την αποκλιμάκωση να οφείλεται στην εμπλοκή άλλων διεθνών οργανισμών, όπως του ΟΟΣΑ, καθώς και των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι απώλειες των εν λογω εχθροπραξιών, τόσο από την πλευρά της Ρωσίας (64 νεκροί, 283 τραυματίες, 3 αγνοούμενοι) όσο και της Γεωργίας (169 στρατιώτες νεκροί, 17 αγνοούμενοι, 42 αιχμάλωτοι και 1.964 τραυματίες) και της Οσετίας (3.000 κληρωτοί και 15.000 έφεδροι, άγνωστος αριθμός εθελοντών) είναι αρκετά σημαντικές. Μετά το τέλος του πολέμου, η Ρωσία αναγνώρισε και επίσημα την ανεξαρτησία της Ν. Οσετίας και κατηγόρησε τη Γεωργία για εθνοκάθαρση, με την τελευταία να ανταποδίδει κατηγορίες για αποστολή χιλιάδων στρατιωτικών σε γεωργιανά εδάφη και προσπάθεια ελέγχου της ευρύτερης περιοχής.  

Ειρήνη των 6 σημείων

Στις 12 Αυγούστου 2008, ο τότε Πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο τότε Γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος λειτούργησε ως μεσολαβητής των διαπραγματεύσεων από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποφάσισαν την Ειρήνη των 6 Σημείων. Τα αρχικά σημεία που προτάθηκαν ήταν 4, ωστόσο ο Ρώσος Πρόεδρος προσέθεσε ακόμα 2 στην πορεία των διαπραγματεύσεων. Αξίζει να σημειωθεί πως, αν και η Γεωργία πρότεινε τροποποιήσεις και προσθήκες, η Ρωσία τις κατέρριψε κατηγορηματικά, με την Γαλλία να πείθει εν τέλει τη Γεωργία να παραμείνει στους ήδη συμφωνημένους όρους της ειρήνης. Τα σημεία περιελάμβαναν αρχικά την απαγόρευση προσφυγής στην χρήση οποιασδήποτε βίας και διακοπή των εχθροπραξιών, την ελεύθερη πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια, την απομάκρυνση των γεωργιανών στρατευμάτων από την κανονική βάση στρατοπέδευσής τους, καθώς και την απομάκρυνση των ρωσικών στρατευμάτων από τις βάσεις όπου δεν βρίσκονταν πριν τις εχθροπραξίες. Τέλος, εκκινήθηκε διάλογος για την κατάσταση που πρόκειται να επικρατήσει μελλοντικά στις περιοχές της Ν. Οσετίας και Αμπχαζίας. 

Η κατάσταση στην περιοχή σήμερα

Ο ηγέτης του Καυκάσου δήλωσε πως, μετά την ντε φάκτο απόσχιση της περιοχής της Ν. Οσετίας από τη Γεωργία, η κυβέρνηση εξετάζει πλέον το ενδεχόμενο ένωσης με τη Ρωσία, αφού πρώτα προβούν σε δημοψήφισμα, ζητώντας την γνώμη του λαού. Οι δηλώσεις αυτές δεν πέρασαν αδιάφορες από τον Υπουργό Εξωτερικών της Γεωργίας, Ντέιβιντ Ζαλκαλιάνι, ο οποίος κατηγορεί πως δεν υφίσταται δίκαιο και αξιοκρατικό δημοψήφισμα όταν η χώρα κυβερνάται άτυπα από την Ρωσία. Την ίδια στιγμή η Αμπχαζία, μία άλλη περιοχή η οποία έχει αποσχιστεί από την Γεωργία, δήλωσε πως δεν έχει σκοπό να ενωθεί με την Ρωσία. Παράλληλα, ο επικεφαλής των αυτονομιστών της Ν. Οσετίας ανακοίνωσε την αποστολή στρατιωτών στο πλευρό της Ρωσίας, στοχεύοντας στην απελευθέρωση του Ντονμπάς. 

Επίλογος

Συμπερασματικά, η σύγκρουση στη Γεωργία δεν αποτελούσε τίποτα παραπάνω από μια προσπάθεια της Ρωσίας να διατηρήσει την σφαίρα επιρροής της τόσο στην Ν. Οσετία, όσο και στη Γεωργία. Όταν οι γεωργιανές δυνάμεις προσπάθησαν να διεκδικήσουν τα αποσπασμένα εδάφη της Οσετίας, επιδιώκοντας την επανένωση με την Γεωργία, οι Ρώσοι αισθάνθηκαν πως η επιρροή που τόσα χρόνια είχε χτιστεί μέσω εδραίωσης φιλο-ρωσικών κυβερνήσεων και χορήγησης ρωσικών διαβατηρίων στους υπηκόους, γκρεμίζεται και θέλησαν για ακόμα μια φορά να δηλώσουν στην παγκόσμια κοινότητα πως η Ρωσία δεν ηττάται τόσο εύκολα. Σημείο που αξίζει να επισημανθεί είναι, ακόμη, η προσπάθεια που έκανε η Γεωργία εκείνη την περίοδο για ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που “φόβισε” ακόμα περισσότερο την υπερδύναμη Ρωσία. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και σήμερα με την Ουκρανία. Ο φόβος απώλειας της επιρροής της στη γείτονα χώρα έχει τρομάξει την Ρωσία, που ωθείται σε μια επίδειξη δύναμης, η οποία ωστόσο δεν θα λήξει με την απλή υπογραφή μιας συνθήκης ειρήνης, αλλά με κυρώσεις από τις οποίες η Ρωσία δεν θα ξεφύγει. Η παγκόσμια ειρήνη και τάξη δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί με επιδείξεις δύναμης και λεηλάτηση περιοχών και ήρθε η ώρα η Ρωσία να το αντιληφθεί…

Πηγές

10 χρόνια από τον πόλεμο Γεωργίας-Ρωσίας: Το χρονικό της σύγκρουσης (2018). Euronews. Retrieved from here.

Γεωργία: Οι αυτονομιστές της Νότιας Οσετίας εξετάζουν ένωση με τη Ρωσία (2022). CNN. Retrieved from here.

Πόλεμος της Νότιας Οσσετίας (2008). Wikipedia. Retrieved from here.

Georgia’s South Ossetia plans to take steps to join Russia (2022). Al Jazeera. Retrieved from here. 

logo_transparent

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.