Πηγή εικόνας: εδώ
Της Εύης Βασσάλου, μέλους της Ομάδας Αρθρογραφίας
Στη σύγχρονη εποχή, η πολιτική έχει εισβάλει σημαντικά στις ζωές των ανθρώπων εξαιτίας της ταχείας μετάδοσης των πληροφοριών και των ειδήσεων. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη έχει διαδραματίσει η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, οι οποίες έχουν συνδράμει στη γρήγορη ενημέρωση για γεγονότα που συμβαίνουν στην εγχώρια, αλλά και στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Εξαιτίας αυτού, έχει ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό η πολιτική συμμετοχή των πολιτών και η πολιτικοποίηση όλο και πιο νέων ανθρώπων.
Τι είναι η πολιτική επικοινωνία;
Η πολιτική επικοινωνία συνιστά έναν επιστημονικό κλάδο της πολιτικής που, αν και δύσκολα μπορεί κανείς να ορίσει με ακρίβεια εξαιτίας του εύρους του περιεχομένου της, εντούτοις είναι εύκολο να αναγνωρισθεί. Η πολιτική επικοινωνία ως πολιτική δραστηριότητα αποτελεί έναν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ πολιτών και κυβερνώντων. Επομένως, συμπεριλαμβάνει δραστηριότητες που αφορούν πολιτικές διαφημίσεις, κομματική προπαγάνδα καθώς και τη δημοσιογραφική κάλυψη των πολιτικών δρώμενων και των προεκλογικών εκστρατειών των κομμάτων μιας χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η προεκλογική εκστρατεία του Μπαράκ Ομπάμα το 2008, ο οποίος, χρησιμοποιώντας την τηλεόραση, κατάφερε να “μπει” στα σπίτια των ανθρώπων και να εκφωνήσει ένα μισάωρο προεκλογικό μήνυμα, μέσα από το οποίο εξέφραζε τους πολιτικούς στόχους του. Το συγκεκριμένο γεγονός αποτέλεσε το εφαλτήριο για την έναρξη μιας νέας εποχής, στην οποία ο κάθε πολιτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει – με τη βέλτιστη έννοια του όρου – τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (ΜΜΕ) ως όπλα για την ενίσχυση της πολιτικής του δραστηριότητας, αλλά και για να δημιουργήσει σχέσεις με τους πολίτες της χώρας του.
Πώς όμως επιτυγχάνεται η πολιτική επικοινωνία και ποια είναι τα σύγχρονα μέσα επίτευξής της;
Πολλοί μελετητές ταυτίζουν συχνά -και όχι αδίκως- την πολιτική επικοινωνία με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Τα ΜΜΕ αποτελούσαν ανέκαθεν το πιο σημαντικό μέσο ενημέρωσης των πολιτών. Από την εμφάνιση των εφημερίδων το 1890-1900 έως και το 2010, που υπήρξε η τεράστια άνοδος του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media), οι άνθρωποι μπορούσαν να ενημερώνονται πιο συχνά και να αποκτούν άποψη για το τι συμβαίνει εντός και εκτός της χώρας τους, εν αντιθέσει με το παρελθόν, που αυτή η δυνατότητα ήταν πιο δύσκολη και σε πολλά κράτη ανύπαρκτη. Τα κυριότερα μέσα ενημέρωσης, δηλαδή οι πηγές πληροφόρησης των ανθρώπων ανά τα χρόνια και τα οποία υπάρχουν έως και σήμερα είναι οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, η κινητή τηλεφωνία που διαδίδεται σε χώρες χαμηλού βιοτικού επιπέδου, αλλά και το διαδίκτυο. Τα τελευταία χρόνια, το διαδίκτυο και πιο συγκεκριμένα τα social media διεκδικούν έντονα την επικράτησή τους έναντι των άλλων, αφού οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες δίνουν στους πολίτες έναν άμεσα προσβάσιμο, τεράστιο όγκο δωρεάν δεδομένων. Πλέον αρκεί μόνο ένα “κλικ” για να εισβάλει κανείς στον κόσμο της πληροφορίας και να μάθει τα πάντα για τα πολιτικά δρώμενα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Social Media και τα οφέλη που προσφέρουν στην σύγχρονη πολιτική διαδικασία
Τα social media δίνουν την ευκαιρία στους πολιτικούς να έρθουν σε μια πιο άμεση επαφή με τους ψηφοφόρους τους. Από την άλλη και οι ψηφοφόροι νιώθουν περισσότερη οικειότητα με τους πολιτικούς, αφού πλέον η πλειονότητα των κυβερνώντων είναι συνδεδεμένοι και διατηρούν λογαριασμούς στα μεγαλύτερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter, το Facebook και το Instagram. Έτσι, διευκολύνεται σημαντικά η πολιτική διαφήμιση, όπως επίσης και η προεκλογική εκστρατεία. Τη θέση των τηλεοπτικών σποτ έχουν πάρει οι πολιτικές διαφημίσεις και τα βίντεο που αναρτώνται σε πολλές διαδικτυακές πλατφόρμες, ακόμα και στο ίδιο το προφίλ των κυβερνώντων. Βρισκόμαστε, επομένως, σε μια νέα εποχή στον τομέα της ενημέρωσης, η οποία έχει ως αποτέλεσμα και την πιο έντονη πολιτικοποίηση και συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική διαδικασία.
Μια άλλη πτυχή των social media στην πολιτική επικοινωνία είναι και η άνθηση του δημοσίου διαλόγου. Πλέον ο κάθε άνθρωπος μπορεί να εκφράσει τα πιστεύω του, να εναντιωθεί σε όσα διαβάζει και, έχοντας τη δυνατότητα της ελεύθερης γνώμης, να ανοίξει έναν δημόσιο διάλογο με τους υπόλοιπους χρήστες κάτω από μια ανάρτηση ή ένα άρθρο. Αυτή η δυνατότητα των πολιτών έχει ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της πολιτικής συμμετοχής και την πιο έντονη πολιτικοποίηση και πολιτική ενημέρωση των πολιτών. Σε μια εποχή όπως η σημερινή, που οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και ο κατακλυσμός πληροφοριών είναι τεράστιος, έχει δημιουργηθεί και η ανάγκη των πολιτών για την πολιτικοποίησή τους σε τοπικό, εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Παρατηρείται, λοιπόν, συχνά το φαινόμενο ανάδειξης κοινωνικών κινημάτων που οργανώνονται μέσω αυτών των πλατφορμών, με τη δημιουργία “τάσεων” όπως το Metoo, με στόχο την προώθηση και την κατάδειξη προβλημάτων που εξακολουθούν να υπάρχουν και δεν είχαν λυθεί ή δεν τους είχε δοθεί η πρέπουσα σημασία. Επομένως, ο σύγχρονος άνθρωπος έχει το βήμα να αντιδράσει αλλά και να δράσει προκειμένου να δηλώσει τις αλλαγές που θέλει για τη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας.
Αρνητικές πτυχές των Social Media
Εκτός όμως από τη θετική επίδραση που έχουν τα social media στην πολιτική επικοινωνία, πολλά είναι και τα αρνητικά. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι η σύγχρονη υπερπληροφόρηση, με αποτέλεσμα την σωρεία διαφόρων ψευδών ειδήσεων που συνεπάγονται την παραπληροφόρηση, τον αποπροσανατολισμό και την προπαγάνδα. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος κρίνεται αναγκαία η κριτική σκέψη και η ορθή επιλογή των ειδήσεων από τον καθένα. Χρειάζεται, με λίγα λόγια, “φιλτράρισμα” του όγκου των πληροφοριών και διασταύρωση των διαφόρων πηγών, ώστε να οδηγηθεί κανείς όσο πιο κοντά γίνεται στην αλήθεια. Οι θεωρίες συνωμοσίας και οι μύθοι που πολλές φορές διαδίδονται ελλοχεύουν τον αποπροσανατολισμό και υποσκάπτουν την ορθή πολιτική διαδικασία.
Ένα άλλο αρνητικό, το οποίο συναντάται περισσότερο στις χώρες με απολυταρχικά καθεστώτα, είναι τα ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης. Σε ανατολικές κυρίως χώρες, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία, η Συρία το Ιράν κλπ., οι πολίτες δεν έχουν μια σφαιρική ενημέρωση ούτε μπορούν να διαμορφώσουν την δική τους άποψη. Όλα εποπτεύονται από την κυβέρνηση, γεγονός που οδηγεί σε πλύση εγκεφάλου των πολιτών και στην ποδηγέτηση του μυαλού και της γνώμης τους. Η ελευθερία της έκφρασης εκλείπει και οι άνθρωποι δέχονται αψήφιστα ό,τι τους προωθεί η εξουσία και οι κυβερνώντες, οι οποίοι τους αποκόπτουν από τον έξω κόσμο προκειμένου να ικανοποιήσουν το δικό τους συμφέρον, δηλαδή την παραμονή στην εξουσία. Παράδειγμα της επικαιρότητας αποτελεί η Ρωσία, η οποία έχει φροντίσει να κλείσει κάθε δίοδο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο ώστε οι Ρώσοι πολίτες να δέχονται ό,τι τους παρουσιάζει το καθεστώς του Πούτιν σε ό,τι αφορά τον πόλεμο, ώστε να μην υπάρξουν αντιδράσεις.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η πολιτική επικοινωνία με όργανο τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης έχει συνδράμει σημαντικά στην οικουμενικότητα της είδησης και της πληροφορίας και έχει ενισχύσει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο λαό και τους κυβερνώντες, αλλά και ανάμεσα στους πολίτες μεταξύ τους. Σε μια κοινωνία όπου η πολυφωνία και η ελευθερία έκφρασης και λόγου έχει ενδυναμωθεί χάρη στην τεχνολογία και στην αποτελεσματικότητα και ευκολία που παρέχει το διαδίκτυο, νέες τάσεις έχουν αναδειχθεί. Πλέον, οι πολίτες έχουν περισσότερο από κάθε άλλη εποχή τη δύναμη της “φωνής” τους, η οποία μπορεί να επηρεάσει πολιτικές και να φέρει στο προσκήνιο θέματα και προβλήματα που βρίσκονταν στο παρασκήνιο για χρόνια ολόκληρα.
Βιβλιογραφία
Παρασκευοπούλου, Δ. (2018). Πολιτική Επικοινωνία και Ηγεσία. Τα Νέα Μέσα ως εργαλεία επικοινωνίας των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα [Διπλωματική εργασία]. Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Retrieved from here.
Hague, R., Harrop, M. & McCormick, J. (2005). Συγκριτική Πολιτική και Διακυβέρνηση (3η έκδ.). Μετάφραση: Γιώργος Ε. Χρηστίδης. Εκδόσεις Κριτική.
H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.
the SAFIA Blog 
