Της Αλεξάνδρας Ιωάννου, μέλους της Ομάδας Μελέτης Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής

Πηγή εικόνας: εδώ

Εισαγωγή

Η ΕΕ καλείται να αντιδράσει αποφασιστικά ως κοινότητα υπεράσπισης των ευρωπαϊκών αξιών και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου εναντίον της Ρωσίας, η οποία απειλεί την ευρωπαϊκή σταθερότητα και ασφάλεια. Η ρωσική κυβέρνηση παρεμβαίνει εναντίον των ουκρανικών εδαφών μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων και εναντίον των δυτικών δημοκρατικών διαδικασιών, μέσω εκστρατειών παραπληροφόρησης και κυβερνοεπιθέσεων. Η χρήση του εργαλείου των κυρώσεων αποτελεί την εναλλακτική επιλογή της χρήσης στρατιωτικής δύναμης ή της διπλωματίας (Veebel & Markus, 2015). Τα κράτη-μέλη της ΕΕ αντιδρούν με μια ενιαία φωνή, ενεργοποιώντας το εργαλείο των κυρώσεων κατά της ρωσικής οικονομίας και ρωσικών προσώπων ως μέσο άσκησης εξωτερικής πολιτικής, για την άμβλυνση της κρίσης στην Ουκρανία και την ανάδειξη του ηγετικού ρόλου της ΕΕ στην ευρωπαϊκή ήπειρο στο να διαχειρίζεται ένοπλες συγκρούσεις (Cardwell & Moret, 2022).

Ποιοι είναι οι σκοποί για τους οποίους επέβαλε η ΕΕ τις κυρώσεις στην Ρωσία; Τελικά επιτεύχθηκαν; Ποια ήταν η αντίδραση της Ρωσίας; Ποιο το κόστος των κυρώσεων για την ΕΕ; Μέσα από τα ερωτήματα αυτά αναδεικνύεται ο στόχος της παρούσας έρευνας, ο οποίος είναι να αναδείξει τη λογική των ευρωπαϊκών κυρώσεων και την αποτελεσματικότητά τους, μέσα από την εξέταση της περίπτωσης της Ρωσίας. Η Ρωσία επιλέγεται ως περίπτωση μελέτης καθώς αποτελεί στόχο ευρωπαϊκών κυρώσεων ήδη από το 2014. Η μακροχρόνια περίοδος επιβολής κυρώσεων στην Ρωσία οδηγεί σε αμφιβολίες σχετικά με τη δυναμική αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών κυρώσεων να ασκήσουν ουσιαστική πίεση για αλλαγή της μεμπτής συμπεριφοράς ενός κρατικού δρώντος.

Στην έρευνα αρχικά θα εξεταστεί το θεωρητικό πλαίσιο της διαδικασίας των ευρωπαϊκών κυρώσεων, αναφορικά με τους παράγοντες που κινητοποιούν την ΕΕ να ενεργοποιεί το εργαλείο των κυρώσεων, τους δρώντες που αποτελούν στόχο των ευρωπαϊκών κυρώσεων, τις μορφές που μπορούν να λάβουν οι κυρώσεις και οι σκοποί της επιβολής τους. Στη συνέχεια, θα γίνει η ιστορική ανασκόπηση των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας από το 2014 έως τις πρόσφατες εξελίξεις του Ιουνίου του 2022. Τέλος, η ιστορική ανασκόπηση θα αποτελέσει το εμπειρικό υλικό από το οποίο θα αναδειχθεί η αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών κυρώσεων, με άξονα το εάν ανάγκασαν την Ρωσία σε αλλαγή συμπεριφοράς.

Οι κυρώσεις ως εργαλείο άσκησης ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής  

Η ΕΕ είναι ένας διεθνής δρων με εμπειρία τριών δεκαετιών στην χρήση του εργαλείου των κυρώσεων. Με την εφαρμογή σε ισχύ της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1993 και τη θέσπιση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), η ΕΕ ανέλαβε επίσημα  την δυνατότητα επιβολής κυρώσεων. Σήμερα, η νομική βάση για τη θέσπιση κυρώσεων από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το άρθρο 29 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Giumelli et al., 2020). Προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην κρατά ουδέτερη θέση στις διεθνείς εξελίξεις, χρησιμοποιεί το εργαλείο των κυρώσεων (Veebel & Markus, 2015). Διεθνείς εξελίξεις που ενεργοποιούν την διαδικασία των ευρωπαϊκών κυρώσεων είναι η τρομοκρατία, η διάδοση πυρηνικών όπλων, οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι ενέργειες προσάρτησης ξένων εδαφών και σκόπιμης αποσταθεροποίησης του καθεστώτος κυρίαρχης χώρας και οι κυβερνοεπιθέσεις. Τα είδη των ευρωπαϊκών κυρώσεων μπορούν να διακριθούν σε εμπάργκο όπλων, σε ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, σε δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων και σε εμπορικούς και διπλωματικούς περιορισμούς (Giumelli et al., 2020).

O κύριος σκοπός της ΕΕ ως προς την υιοθέτηση κυρώσεων είναι η αλλαγή της πολιτικής ή της συμπεριφοράς των υποκειμένων-στόχων των κυρώσεων. Βέβαια, μέσα από την βιβλιογραφία αναδεικνύονται άλλες δύο διαστάσεις (Giumelli et al., 2020). Πιο συγκεκριμένα, ο σκοπός των κυρώσεων μπορεί να βασιστεί επιπρόσθετα στη λογική  προειδοποίησης, σύμφωνα με την οποία οι κυρώσεις λειτουργούν ως τρόπος μετάδοσης της αρνητικής στάσης της ΕΕ απέναντι στις ενέργειες του υποκειμένου-στόχου των κυρώσεων ή στην λογική του περιορισμού των ενεργειών του (Veebel & Markus, 2015). Τα αντικείμενα στα οποία στοχεύουν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις δεν είναι μόνο οι κυβερνήσεις μη ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και μη κρατικοί δρώντες όπως εταιρείες, οργανώσεις (λ.χ. τρομοκρατικές οργανώσεις) ή ανεξάρτητα άτομα που ακολουθούν πολιτικές που αντιτίθενται στις κατευθύνσεις που ορίζει το ευρωπαϊκό πρότυπο.

Η χρήση τους σέβεται τους στόχους που προωθεί η ΚΕΠΠΑ σχετικά με τη διαφύλαξη των ευρωπαϊκών αξιών και συμφερόντων, τη διατήρηση της ειρήνης, την εδραίωση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πρόληψη των συγκρούσεων και την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας. Ακόμη, ο σχεδιασμός των ευρωπαϊκών κυρώσεων συνάδει με τις κατευθύνσεις που ορίζει το διεθνές δίκαιο. Δηλαδή, η ΕΕ προσπαθεί να εφαρμόζει κυρώσεις πλήττοντας μόνο τους υπεύθυνους για την εφαρμογή πολιτικών ή ενεργειών που αντιβαίνουν στις ευρωπαϊκές αξίες, ελαχιστοποιώντας το κόστος για όσους δεν ευθύνονται για αυτές (όπως είναι ο άμαχος πληθυσμός). Για τον έλεγχο της διαδικασίας σχεδιασμού των κυρώσεων,  υιοθετήθηκαν το 2004 οι «κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή και την αξιολόγηση των κυρώσεων», οι οποίες έκτοτε έχουν αναθεωρηθεί και αναβαθμιστεί.

Η επιβολή ευρωπαϊκών κυρώσεων προς την Ρωσία (2014 – σήμερα)

Η διαδικασία επιβολής των ευρωπαϊκών κυρώσεων προς την Ρωσία μπορεί να χωριστεί σε τρεις χρονικές περιόδους, με βάση την κλιμάκωση της ρωσικής επιθετικότητας προς την Ουκρανία και τον τρόπο διαχείρισης της κατάστασης από την ΕΕ μέσω των κυρώσεων.

Η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης το 2014 προκάλεσε την πρώτη φάση αντίδρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της επιβολής κυρώσεων. Σκοπός της ΕΕ ήταν να στείλει το μήνυμα στην Ρωσία (λογική της προειδοποίησης) ότι δεν αποδέχεται το νέο status quo που προσπαθεί να διαμορφώσει η Ρωσία και ότι απαιτεί τον τερματισμό της ρωσικής υποστήριξης προς τους αυτονομιστές των ανατολικών ουκρανικών εδαφών και της ρωσικής εμπλοκής στην αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας (Veebel & Markus, 2015). Γι΄αυτό, οι ευρωπαίοι ηγέτες, το Μάρτιο του 2014, αρχικά αποφάσισαν την επιβολή ταξιδιωτικών περιορισμών και την δέσμευση περιουσιακών στοιχείων Ρώσων και Ουκρανών αξιωματούχων, οι οποίοι προέβησαν σε απειλητικές για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας ενέργειες. Παράλληλα, η ΕΕ προχώρησε και σε διπλωματικούς περιορισμούς προς τη Ρωσία, ακυρώνοντας την προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Ρωσίας εκείνης της περιόδου και απορρίπτοντας την προοπτική διοργάνωσης διμερών τακτικών συνόδων κορυφής με την Ρωσία. Ωστόσο, η Ρωσία, παρά τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, όχι μόνο δεν τερμάτισε τις επιθετικές ενέργειες στο ουκρανικό έδαφος, αλλά αντίθετα εντατικοποίησε την αποστολή μαχητών και στρατιωτικού εξοπλισμού από το ρωσικό έδαφος στις ανατολικές ουκρανικές περιοχές. Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ παρέτεινε την περίοδο εφαρμογής των κυρώσεων και αύξησε τόσο τον αριθμό των προσώπων και των οντοτήτων που δέχονταν κυρώσεις, όσο και τους τομείς εφαρμογής των οικονομικών και εμπορικών κυρώσεων, συμπεριλαμβάνοντας τη ρωσική στρατιωτική βιομηχανία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τον ενεργειακό τομέα.

Η δεύτερη φάση του χρονικού της επιβολής κυρώσεων από την ΕΕ στην Ρωσία αναδεικνύεται από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι η διάρκεια των κυρωτικών μέτρων θα πρέπει να συνδεθεί με την πλήρη εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ (1), το Μάρτιο του 2015. Ένα χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο του 2016, η ΕΕ, πέρα από την προϋπόθεση της εφαρμογής της συμφωνίας του Μινσκ για την αποκατάσταση των ρωσο-ευρωπαϊκών σχέσεων, προσέθεσε ως προϋποθέσεις την επίτευξη ενισχυμένων σχέσεων με τους ανατολικούς ευρωπαϊκούς εταίρους, κυρίως της Κεντρικής Ασίας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ σε ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, υβριδικών απειλών και στρατηγικής επικοινωνίας, την επιλεκτική δέσμευση της ΕΕ με την Ρωσία σε τομείς ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και την διαπροσωπική επαφή και στήριξη της ρωσικής κοινωνίας των πολιτών. Ανά εξάμηνο, έως τον Ιανουάριο του 2022, η ΕΕ ανανέωνε τις κυρώσεις προς την Ρωσία προκειμένου να ελέγχει και να αξιολογεί την πρόοδο της εφαρμογής των Συμφωνιών του Μινσκ.

Η τρίτη και πιο πρόσφατη φάση επιβολής ευρωπαϊκών κυρώσεων διακρίνεται από την δυναμική διεύρυνση των ευρωπαϊκών περιοριστικών μέτρων κατά της Ρωσίας, ύστερα από τη ρωσική απόφαση αναγνώρισης των αυτόνομων ανατολικών ουκρανικών περιφερειών Donetsk και Luhansk ως ανεξάρτητων οντοτήτων και την απόφαση της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, τον Φεβρουάριο του 2022. Οι κυρώσεις αποσκοπούν στο να τεθεί η Ρωσία σε αδυναμία χρηματοδότησης του πολέμου και στο να επωμιστεί οικονομικά και πολιτικά κόστη η ρωσική πολιτική ελίτ, που ευθύνεται για την εισβολή.

Στο χρονικό διάστημα Μαρτίου 2014-Ιουνίου 2022, η ΕΕ έχει επιβάλει στην Ρωσία έξι πακέτα κυρώσεων. Αναλυτικότερα, μέχρι τον Ιούνιο του 2022 έχει ενισχύσει τη λίστα με τα πρόσωπα στα οποία επιβάλλονται ταξιδιωτικοί περιορισμοί και δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων. Στο σύνολό της, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin, ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov, πρόσωπα της ρωσικής πολιτικής ελίτ που συνδέονται με το Κρεμλίνο, όπως ο Roman Abramovich, μέλη της ρωσικής Δούμα, μέλη του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, στρατιωτικό προσωπικό και επιφανείς επιχειρηματίες. Όσον αφορά τις οικονομικές κυρώσεις, αυτές αφορούν τους τομείς των χρηματοοικονομικών, των μεταφορών, της ενέργειας, της άμυνας και των πρώτων υλών. Ακόμη, η ΕΕ έχει εφαρμόσει περιορισμούς στις ραδιοτηλεοπτικές δραστηριότητες πέντε ρωσικών κρατικών επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος, με στόχο την αποδυνάμωση της ρωσικής εκστρατείας παραπληροφόρησης και προπαγάνδας. Τέλος, η ΕΕ έχει θεσπίσει και διπλωματικούς περιορισμούς, αναστέλλοντας την ισχύ των θεωρήσεων εισόδου σε Ρώσους διπλωμάτες (2).

Η αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών κυρώσεων στην περίπτωση της Ρωσίας

Η ΕΕ από το 2014 εφαρμόζει πληθώρα κυρώσεων εναντίων της Ρωσίας, διευρύνοντας κάθε φορά το περιεχόμενό τους, εξαιτίας της συνεχούς κλιμάκωσης της ρωσικής επιθετικότητας κατά της Ουκρανίας. Ως απόρροια, γεννιέται το ερώτημα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών κυρώσεων στην περίπτωση της Ρωσίας. Η αποτίμηση του εργαλείου των ευρωπαϊκών κυρώσεων μπορεί να έχει θετικό, αλλά και αρνητικό πρόσημο.

Ξεκινώντας με τον αρνητικό απολογισμό των κυρώσεων, θα πρέπει να γίνει αναφορά στο αν οι στόχοι των ευρωπαϊκών κυρώσεων επιτεύχθηκαν. Η ΕΕ κατάφερε μέσω των κυρώσεων να καταστήσει σαφές στη ρωσική πολιτική ελίτ ότι οι ρωσικές ενέργειες εναντίον της Ουκρανίας δεν είναι αποδεκτές, να ασκήσει οικονομική πίεση σε ορισμένους τομείς της ρωσικής οικονομίας και να υπονομεύσει την επενδυτική ελκυστικότητα της Ρωσίας. Ωστόσο, ο κυριότερος στόχος των ευρωπαϊκών κυρώσεων σχετικά με τον τερματισμό των ρωσικών εχθροπραξιών  στην Ουκρανία απέτυχε. Η Ρωσία μπορεί να δέχθηκε οικονομική πίεση, όμως αυτή η πίεση δεν διαχύθηκε και στην πολιτική. Συνέχισε τις επιθετικές ενέργειες κατά της Ουκρανίας και δεν δίστασε να επιχειρήσει εισβολή κατά των ουκρανικών εδαφών, το Φεβρουάριο του 2022 (Veebel & Markus, 2015).

Επίσης, η ΕΕ απέτυχε να περάσει το μήνυμα ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις βασίζονται στις κατευθύνσεις του διεθνούς δικαίου. Η Ρωσία αντιλήφθηκε τις ευρωπαϊκές κυρώσεις ως μέσο μια ευρύτερης δυτικής στρατηγικής αποδυνάμωσης της Ρωσίας, καθοδηγούμενες από τις ΗΠΑ (Fisher, 2015). Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία απάντησε στην ευρωπαϊκή αντίδραση με δύο τρόπους (Jones & Whitworth, 2014). Ο πρώτος τρόπος ήταν να προστατεύσει τον εαυτός της. Εκτός της ευρωπαϊκής αγοράς, η Ρωσία μπορεί να βρει εναλλακτικές και να στραφεί σε άλλους εμπορικούς εταίρους, όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα και το Βιετνάμ (Kalinichenko, 2017) ή να δημιουργήσει η ίδια διαφορετικούς διεθνείς οικονομικούς θεσμούς. Ο δεύτερος τρόπος ήταν να απαντήσει επιθετικά (Jones & Whitworth, 2014). Επέβαλε και η ίδια οικονομικές κυρώσεις στην Δύση, πλήττοντας τις ρωσο-ευρωπαϊκές εμπορικές συναλλαγές (Kalinichenko, 2017). Τελικώς, έφτασε στο σημείο εισβολής στην Ουκρανία, εξαιτίας της οποίας ήδη διαταράσσονται οι ευρωπαϊκές επιχειρηματικές δραστηριότητες και αυξάνεται η τιμή στα τρόφιμα και τα καύσιμα στην Ευρώπη (Ozili, 2022).

Επιπρόσθετα, η μακροχρόνια εφαρμογή των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας λειτουργεί αρνητικά για την αποτελεσματικότητά τους. Τη στιγμή που το διακύβευμα του Ρώσου Προέδρου είναι να αντέξει οικονομικά και πολιτικά περισσότερο από την Ουκρανία, στόχος της ΕΕ θα πρέπει να είναι η άμεση και γρήγορη αντιμετώπιση της ρωσικής απειλής στην Ουκρανία (Veebel & Markus, 2015). Αντίθετα, η ΕΕ χρησιμοποιεί το εργαλείο των κυρώσεων κατά της Ρωσίας για περίπου 8 χρόνια, με στόχο τον τερματισμό της ρωσικής παρεμβατικότητας στα ουκρανικά εδάφη. Βραχυπρόθεσμα, οι οικονομικές κυρώσεις μπορούν να αποδειχθούν επιτυχημένες, πλήττοντας οικονομικά το αντικείμενο-στόχο των κυρώσεων, μακροπρόθεσμα, όμως, μπορεί το παύσει η αποτελεσματικότητά τους, καθώς οι οικονομικές και πολιτικές μεταβλητές προσαρμόζονται στο σοκ (Bergeijk, 2012).

Παρόλα αυτά, δεν θα πρέπει να αμεληθεί το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις συμβάλλουν σημαντικά στην εδραίωση της ΕΕ ως αυτόνομου και συνεκτικού διεθνούς δρώντος (Giumelli et al., 2020). Η ΕΕ ήταν ευάλωτη στην διαχείριση ένοπλων συγκρούσεων, καθώς υπήρχε απόκλιση στις θέσεις των κρατών μελών για την επίτευξη αποφασιστικής και συλλογικής δράσης. Στηριζόταν κυρίως σε πρωτοβουλίες μεμονωμένων κρατών μελών και εξωτερικών φορέων, όπως το ΝΑΤΟ (Härtel, 2022). Με τη Μόσχα να κλιμακώνει την ρωσο-ουκρανική κρίση και τις διπλωματικές προσπάθειες να αποτυγχάνουν επανειλημμένα, οι κυρώσεις αποτέλεσαν το εργαλείο για άσκηση πίεσης στην Ρωσία από μια ενοποιημένη Ευρώπη. Μάλιστα, με την προσφυγή στο εργαλείο των κυρώσεων, η ΕΕ επιβεβαιώνει το ευρωπαϊκό της όραμα ότι αποτελεί προασπιστή των ευρωπαϊκών αξιών και αρχών με ειρηνικά και μη στρατιωτικά μέσα (Fisher, 2015). Ιδιαίτερα μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη φαίνεται να επεκτείνει αποφασιστικά και δυναμικά το πλέγμα των ευρωπαϊκών κυρώσεων, μέσω μιας συντονισμένης και ταχύτατης ευρωπαϊκής προσπάθειας αναχαίτισης της ρωσικής απειλής (Berner et al., 2022).

Επίλογος

Συμπερασματικά, η ΕΕ είναι ένας διεθνής δρων, ο οποίος, μέσω του εργαλείου των κυρώσεων, αποκτά την ικανότητα και την αυτονομία να διαχειρίζεται τις διεθνείς και περιφερειακές κρίσεις χωρίς να αμαυρώνεται η εικόνα μιας ευρωπαϊκής κοινότητας διαφύλαξης -αρχών και αξιών. Το 2014, η ΕΕ ξεκίνησε να επιβάλλει κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας εξαιτίας των επιθετικών ρωσικών ενεργειών κατά των ουκρανικών εδαφών, οι οποίες αποσταθεροποιούν την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή. Στο διάστημα 8 ετών, η ΕΕ έχει επεκτείνει το εύρος και το είδος των κυρώσεων, καθώς η ρωσική επιθετικότητα είναι αμετάκλητη. Η ανένδοτη στάση της Ρωσίας και τα αντίμετρα που έλαβε για την προστασία της και την άσκηση αντιποίνων στην ΕΕ, αποδεικνύει την αδυναμία των ευρωπαϊκών κυρώσεων να δίνει οριστικό τέλος σε διεθνείς κρίσεις. Εγείρονται ερωτήματα σχετικά με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της πιθανότητας ύπαρξης ενιαίων ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων έναντι των ευρωπαϊκών κυρώσεων και την δυνατότητα αυτόνομης δράσης εκτός νατοϊκου πλαισίου σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ (όπως είναι η Ουκρανία). 

Εντούτοις, η εργαλειακή χρήση των ευρωπαϊκών κυρώσεων έχει ενισχυθεί θεαματικά μετά την ρωσική ενέργεια εισβολής στην Ουκρανία και έχει σηματοδοτήσει την πάγια ευρωπαϊκή στάση κατά της ρωσικής αυθαιρεσίας και επιθετικότητας και την ευρωπαϊκή πρόθεση διαφύλαξης της ευρωπαϊκής σταθερότητας και ασφάλειας. Η διατήρηση της  ευρωπαϊκής ενότητας, όμως, θα γίνει πιο δύσκολη όσο η σύγκρουση συνεχίζεται και όσο οι πιέσεις του πληθωρισμού και της οικονομικής ύφεσης διατηρούνται. Η ΕΕ, προκειμένου να καθιερώσει τον ηγετικό της ρόλο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, οφείλει να πείσει την ρωσική κυβέρνηση ότι η ζημιά της στρατιωτικής επιχείρησης κατά της Ουκρανίας είναι μεγαλύτερη από τα πιθανά κέρδη.

(1)  Οι Συμφωνίες του Μινσκ όριζαν το πλαίσιο της αποκλιμάκωσης της σύγκρουσης στην Ανατολική Ουκρανία (Kostanyan & Meister, 2016).

(2)  Για αναλυτικότερες πληροφορίες: https://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions/restrictive-measures-against-russia-over-ukraine/sanctions-against-russia-explained

Παραπομπές

Bergeijk, P. A.G.. v. (2012). Failure and success of economic sanctions. VoxEU. Retrieved from here.

Berner, R., Cecchetti, S., & Schoenholtz, K. (2022). Russian sanctions: Some questions and answers. VoxEU. Retrieved from here.

Cardwell, P. J. & Moret, E. (2022). The EU, sanctions and regional leadership. European Security. DOI: 10.1080/09662839.2022.2085997

Different types of sanctions (2022). European Council. Retrieved from here.

EU-Russia relations under strain: what are the causes? (2021). European Parliament. Retrieved from here.

EU restrictive measures against Russia over Ukraine (since 2014) (2022). European Council. Retrieved from here.

EU sanctions against Russia explained (2022). European Council. Retrieved from here.

EU sanctions in response to Russia’s invasion of Ukraine (2022). European Council. Retrieved from here.

EU Sanctions Map: Russia (2022). EU Sanctions Map. Retrieved from here.

How and when the EU adopts sanctions (2022). European Council. Retrieved from here.

Fisher, S. (2015). European Union sanctions against Russia: objectives, impacts and next steps. Stiftung Wissenschaft und Politik. Retrieved from here.

Giumelli, F., Hoffmann, F., & Książczaková, A. (2020). The when, what, where and why of European Union sanctions. European Security, 30(1), 1-23. DOI: 10.1080/09662839.2020.1797685

Härtel, A. (2022). EU Actorness in the Conflict in Ukraine: Between ‘Comprehensive’ Ambitions and the Contradictory Realities of an Enlarged ‘Technical’ Role. Ethnopolitics. DOI: 10.1080/17449057.2022.2028421

Jones, E., & Whitworth, A. (2014). The Unintended Consequences of European Sanctions on Russia. Survival, 56(5), 21-30. DOI: 10.1080/00396338.2014.962797

Kalinichenko, P. (2017). Post-Crimean Twister: Russia, the EU and the Law of Sanctions. Kutafin Moscow State Law University. Retrieved from here.

Kostanyan, H., & Meister, S. (2016). Ukraine, Russia and the EU : Breaking the deadlock in the Minsk process. CEPS Working Document. Retrieved from here.

Ozili, P. K. (2022). Global economic consequence of Russian invasion of Ukraine. SSRN. Retrieved from here.

Timeline – EU restrictive measures against Russia over Ukraine (2022). European Council. Retrieved from here.

Veebel, V., & Markus, R. (2015). At the Dawn of a New Era of Sanctions: Russian-Ukrainian Crisis and Sanctions. Orbis, 60(1), 128-139. DOI: 10.1016/j.orbis.2015.12.001

logo_transparent

H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.